Türkiye İstatistik Kurumu'nun belirlemelerine göre, ortalama brüt ücret 2010 yılı itibariyle 1.512 lira düzeyinde oluştu. Ücret, kadınlarda 1.519, erkeklerde 1.510 lira. Eğitim durumlarına göre gruplandırıldığında kadınların ücreti erkeklerin ücretinden düşük, bu durumda toplamda kadınlar erkeklerden nasıl daha fazla ücret alabiliyor, sorusu gündeme geliyor. Hemen açıklayalım; kadınlarda çalışanların yüzde 35'i yüksekokul ve üstü grubundayken, erkek çalışanların yüzde 27'si ilkokul ve altı eğitim grubunda yer alıyor. Eğitim düzeyi arttıkça gelir de arttığından, kadınların ortalama ücreti erkeklerin ücretini geçiyor.
Aylık ortalama 1.512 liralık brüt bir gelir… Bu brüt gelir, vergi ve sosyal güvenlik kesintileriyle daha da aşağı iniyor, net gelir daha düşük oluşuyor kuşkusuz. Bu rakam bir ortalama; çok yüksek geliri olanlar da var tabii ki, bu ortalamaya gıpta ile bakanlar da…
Sorunun iki cephesi var. Ücret geliriyle geçinmek durumunda olanlar, aldıkları bu parayı yeterli bulmuyorlar, ki haklılar. Ama işçi çalıştırmak durumunda olan ve kayıt dışına yönelmeden elemanının sigortasını düzenli yatıran, vergisini düzenli ödeyen bir işletme de, özellikle küçük işletmeler de, büyük sıkıntı çekiyor. Kayıt dışılık yüzünden müthiş bir haksız rekabet söz konusu çünkü.
Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, bütçe görüşmeleri sırasında Meclis'te yaptığı konuşmada, Türkiye'de asgari ücretin 356 euroya denk geldiğini belirttikten sonra, bu tutarın Avrupa'daki birçok ülkede uygulanan asgari ücretten yüksek olduğunu ifade ediyor. Mutlaka öyledir; öyledir ama, acaba asgari ücretle çalışanların oranı, toplam çalışanlar içinde o ülkelerde ne kadardır, Türkiye'de ne kadardır?
Mevcut yapı içinde asgari ücreti öyle birden çok yüksek oranlarda artırmak tabii ki söz konusu olamaz. Asgari ücrette zaman içinde kayda değer bir artış yapılabilmesi, kayıt dışı istihdamın önüne geçilebildiği ölçüde mümkün olacaktır. Yoksa ne çalışan bugünden yarına çok yüksek bir artış bekleyerek sevinmeli, ne de işveren böyle bir artış yapılır da altında ezilirim, diye kaygılanmalı.
| Aylık ortalama brüt ücret (TL) | |||
| Ortalama | Erkek | Kadın | |
| Ortalama | 1 512 | 1 510 | 1 519 |
| İlkokul ve altı | 1 032 | 1 066 | 874 |
| İlköğretim ve ortaokul | 1 026 | 1 061 | 870 |
| Lise | 1 280 | 1 317 | 1 177 |
| Meslek lisesi | 1 593 | 1 649 | 1 336 |
| Yüksekokul ve üstü | 2 663 | 2 842 | 2 380 |
Gelir dağılımı grupları
TÜİK önceki gün 2010 yılının gelir dağılımıyla ilgili tabloyu, yüzde 20'lik gelir gruplarına göre açıkladı. Hatırlanacaktır, ilk yüzde 20'lik grupla, son yüzde 20'lik grup arasında 2009 yılında 8.5 kat olan gelir farkının 2010 yılında 8 kata indiği belirtildi.
Bizim dün bu köşede yer alan yazımızdaki yüzde 10'luk gelir gruplarına göre olan listenin ise farklı bir çalışmanın sonucu gibi algılandığını gördük. Öyle değil! Biz, TÜİK'in yüzde 20'lik gruplar itibariyle açıkladığı çalışmanın, yüzde 10'luk gruplara göre olan detayına ulaştık. Zaten yüzde 10'luk gruplar toplanarak yüzde 20'lik gruplar haline dönüştürüldüğünde önceki günkü açıklamada yer alan oranlar elde edilebiliyor. Dolayısıyla bizim verdiğim tablo, yine TÜİK verilerini göstermektedir, ancak biraz daha detaylıdır. Bu tablo, ilk ve son yüzde 10'luk grupların 2009 yılında 15.6 kat olan gelir farkının, 2010'da 13.9 kata inmiş indiğini ortaya koymaktadır.
Sokaklar iyileşmeyi yansıtıyor mu?
İster yüzde 10'luk gruplar bazında, ister yüzde 20'lik gruplar bazında bakın, gelir dağılımında bir iyileşme gözleniyor. Ama bu rakamlara itiraz edenler de yok değil. Sokaklara işaret ediliyor ve yollarda cirit atan 4x4'lerin (Jeep ya da cip değil) sayısındaki artışa dikkat çekiliyor; bu otomobiller özelinde lüks tüketimin çok arttığı vurgulanıyor. Doğru söze, doğru saptamaya ne denir ki; bu tür lüks araçların sayısında müthiş bir artış var.
Baştaki konuya dönüyoruz yeniden ve kayıt dışı kazancın ne kadar arttığını, kayıt dışı istihdam konusunun ne kadar önem kazanmış olduğunu bir kez daha gözlüyoruz…