Hakan Tezcan / Yatırım Finansman
Yabancıların borsa payını incelerken matematik bir faktörü gözden kaçırmamak gerektiğini düşünüyoruz. Aşağıda bu faktörün teorik olarak önemini ortaya koymaya çalışacağız. Bilindiği üzere yabancıların borsadaki payı endeksin 71.665 tarihi zirvesini gördüğü 09 Kasım 2010 (A) tarihinden itibaren hızlı bir şekilde geriliyor. (A) tarihinde %68.57 seviyesinde olan yabancı payı, (B) tarihinde %61.85 seviyesine gerilemiş. Not: Yabancı payı en son 07 Ağustos tarihli verilere göre %62.84 seviyesinde bulunuyor
Yabancıların ağırlıklı olarak mali sektör hisselerinde yoğunlaştıkları biliniyor. Bu noktada teorik hesaplamamız için şu varsayımlarda bulunuyoruz: 1) Borsanın toplam değeri 100 TL olsun, 2) Yabancıların (A) tarihindeki 68.57 TL olan portföyleri %100 Banka endeksinden oluşsun, yerlilerin de 31.43 TL olan portföyleri %100 Sanayi endeksinden oluşsun.
Baktığımızda, (A) ile (B) tarihleri arasında Banka endeksinin yaklaşık %30 değer kaybettiğini, buna karşın Sanayi endeksinin yaklaşık %6 değer kazandığını görüyoruz. Buna göre yabancıların (A) tarihindeki 68.57 TL'si (B) tarihinde %30 değer kaybederek 48.0 TL olacaktı, yerlilerin ise 31.43 TL'si %6 değer kazanarak 33.3 TL olacaktı. Buna göre (B) tarihinde, yabancı payı [48.0/(48.0+33.3)=] %59, yerli payı ise (100-59=) %41 olacaktı. Yani yabancıların payı hiçbir satış yapmadıkları halde (A) tarihindeki %68.57 seviyesinden (B) tarihindeki %59 seviyesine neredeyse 10 yüzde puan gerileyecekti. Aynı şekilde yerlilerin payı da hiçbir alış yapmadıkları halde %31.43 seviyesinden %41'e nerdeyse 10 yüzde puan artacaktı. Kısacası, sahip oldukları portföy kompozisyonu nedeniyle yabancıların pozisyonlarını 10 yüzde puan azalttığı, yerlilerin ise pozisyonlarını 10 yüzde puan artırdığı gibi gerçek olmayan bir durum oluşacaktı. Bu durum, özellikle sektörlerin birinden farklı yönde hareket ettikleri dönemlerde önem kazanıyor. Bizim yaptığımız bir çalışma, (A) ve (B) tarihleri arasındaki yabancı payındaki toplam (68.57-61.85=) 6.72'lik gerilemenin 3.5'luk kısmının, yani %50'den fazlasının sahip olunan bu farklı portföy kompozisyonlarından kaynaklandığını ortaya koyuyor.
Aşağıdaki grafik, İMKB-100 endeksini ve Yabancı payını bir arada gösteriyor. Dikey çizgi ise 09 Kasım 2010 tarihini işaret ediyor.