2013 yılında borçlu nüfus artışı, önceki yıllarda görülmemiş ölçüde hızlandı. Borçlu sayısındaki artış, tüm gelir gruplarını kapsayacak şekilde yaygın bir seyir gösterdi. Borçlu sayısındaki artışın en hızlı olduğu kesimin, gelir düzeyi en düşük grup olması sorunun ciddiyetini daha da artırıyor.
Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) gelir ve yaşam koşulları araştırmasının ortaya koyduğu sonuçlara göre, geçen yıl kurumsal olmayan nüfus 853 bin kişi artarken, ailesi borç taksidi ödeyenlerin sayısı yaklaşık 3 milyon 576 bin kişi arttı. Nüfus artışı yüzde 1.16 olurken borçluların sayısı yüzde 7.92 arttı.
Buna karşın borç taksidi olmayanların sayısı 2 milyon 796 bin kişi azaldı. Borcu olmayanların sayısındaki yıllık düşüş, yüzde 9.79 gibi yüksek bir düzeye ulaştı.
TÜİK’in ailelerin borçluluk durumuna ilişkin verileri 2006 yılına kadar uzanıyor. 2013’te borçlu nüfusta meydana gelen artış, önceki tüm yıllardan daha yüksek. 2013’te yüzde 7.92 olan artış hızı, 2012’de sadece yüzde 0.87 düzeyindeydi. Kriz yılları olan 2008 ve 2009 yıllarında bile borçlu sayısındaki artış yüzde 5’in altında kalmıştı.
Borçlu sayısındaki artışa paralel olarak borç ödemekte zorlandığını söyleyenler de arttı. Borç ödemekte zorlananların artışı yüzde 7.51 oldu. Bu oran 2012’te sadece yüzde 1.17 düzeyindeydi. Borç ödemelerinin ailesine çok fazla yük getirdiğini söyleyenlerin sayısı ise geçen yıl yüzde 6 arttı. Oysa borç ödemelerinin ailesine çok yük getirdiğini söyleyenlerin sayısı, 2012’de yüzde 2.57, 2011’de yüzde 6.08, 2010’da ise yüzde 2.45 azalmıştı. Borç ödemekte çok zorlanan kesimin sayısı, üç yıllık gerilemenin ardından hızlı bir artış göstermiş durumda.
Borçluluk artışı, değişik gelir düzeylerine göre şöyle bir dağılım gösteriyor:
TÜİK, bu konudaki gelir düzeyine göre karşılaştırmasını eşdeğer hanehalkı kullanılabilir gelirinin medyan değerine göre yapıyor. Bu değer, 2013 yılı için fert başına yıllık 10 bin 24 lira düzeyinde. TÜİK ölçümlerini medyan gelirin yüzde 60’ının altında geliri olan haneler, yüzde 60 ile yüzde 120’si arasında geliri olan haneler ve medyan gelirin yüzde 120’sinden fazla geliri olan haneler şeklinde üç grupta değerlendiriyor. Medyan gelirin yüzde 60’ı ayda ortalama 500 liraya, medyan gelirin yüzde 120’si ise bin liralık bir gelir düzeyine tekabül ediyor.
Buna göre aylık ortalama eşdeğer hanehalkı kullanılabilir geliri bin liranın üzerinde olan hanelerde yaşayan nüfusta borçlu olanların sayısı geçen yıl yüzde 6.6 arttı. Aylık hanehalkı eşdeğer kullanılabilir geliri geliri 500-1000 lira arasında olanlar arasında borçlu olanların sayısı yüzde 8.28 arttı.
Borçlu sayısındaki en yüksek artış ise fert başına eşdeğer aylık geliri 500 liranın da altında olan en yoksul kesimde ortaya çıktı. En yoksul kesimde borçlu olanların sayısı yüzde 11.2 arttı. Oysa bu grupta borçluların sayısı 2012’de yüzde 4.52, 2011’de ise yüzde 4.94 azalmıştı.
Yüksek enflasyonun getirdiği yüklerin yanısıra, 2014’te faizlerin önceki yıllara göre önemli ölçüde yükselmiş olması, borçlu ailelerin durumunun daha da kötüleşeceğini gösteriyor.