Borç beş ayda 31 milyar lira arttı

Merkezi yönetimin iç ve dış borç stoku yılın ilk beş ayında 31 milyar lira artış gösterdi. Borç artışı, döviz bazında ise 16.5 milyar dolar oldu.

Hazine Müsteşarlığı verilerine göre, beş ayda 31 milyar lira olan borç artışının 27 milyar lirası iç borç, yaklaşık 4 milyar lirası da dış borç artışından kaynaklandı. İç borçtaki artışın hemen hemen tümü piyasaya olan borçlardaki büyümeden oluşuyor. Yılın ilk beş ayında piyasaya olan borçlar 26 milyar lira artarken, kamu kesimine olan borçlardaki artış 1 milyar lirada kaldı.

Merkezi yönetimin toplam borcu, geçen yılın sonunda 380 milyar lira düzeyinde bulunuyordu. Borç stoku, ocakta 391.2, şubatta 403.5 milyara çıktı. Daha sonraki dönemde artış hızı yavaşlayan borç stoku martta 407.8 milyar, nisanda 409.4 milyar, mayısta da 411.2 milyar lira oldu.

Geçen yıl sonunda 275 milyar lira düzeyinde bulunan iç borç stoku, ocakta 279.2, şubatta 288.9, martta 292.3, nisanda 297.8, mayısta 301.9 milyar liraya ulaştı.

2008 yılı sonunda 69.8 milyar dolar olarak gerçekleşen dış borç stokunun ise ocakta 68.5, şubatta 67.9, martta 68.4, nisanda 69.9, mayısta 71.3 milyar dolar düzeyinde gerçekleştiği görüldü.

Borç stokundaki gelişmeye ilişkin rakamlar çok özet olarak böyle. Peki bu rakamlar bize ne söylüyor?

İç borçtaki artış dikkat çekiyor. Bütçedeki açığın, beş ayda geçen yıla göre neredeyse on kat arttığı bir dönemde iç borçlanmanın ve buna bağlı olarak iç borç stokunun artıyor olmasına da aslında şaşmamak gerekiyor. Bu açık bir şekilde kapatılacağına, finanse edileceğine göre…

Hazine'nin piyasaya olan borcu artıyor. Piyasaya olan borcun toplam iç borç içindeki payı sürekli bir artış eğrisi çiziyor. Mayısta ulaşılan oran yüzde 57.2 düzeyini bulmuş durumda. Bu tablo, gelecekteki yükün giderek artacağını gösteriyor. Aslında, bankaların riski de artıyor. Kimi çevrelere göre faiz oranlarında sonbaharla birlikte bir artış eğilimi başlaması olası. Bu durumda, son dönemde yüzde 12 dolayında faizle edinilmiş kağıtların faizi yukarı gidecek, fiyatı düşecek demektir. Bu düzeyde faizle kağıt stoklamış olan bankaları da zor günler bekliyor olabilir.

Dış borçlarda önemli bir hareket yok, hatta denilebilir ki artış bile yok. Kredi olarak sağlanan dış borç yerinde sayıyor; artış, tahvil ihracı yoluyla sağlanan dış borçtan kaynaklanıyor. Dış borcun artmıyor olması bir tercihin sonucu değil, daha çok koşulların bunu gerektirmesi. İstesek de öyle fazla miktarda dış borç bulma olanağımızın bulunmadığı ortada. Bir yandan borç bulmanın zorluğu, bir yandan borç almaktan gözümüzün korkmuş olması, dış borcun yerinde sayması sonucunu doğuruyor.

Önümüzdeki dönemdeki gelişmelerin ipuçlarını da geride kalan dönemde bulmak mümkün gibi. Öyle anlaşılıyor ki, iç borç artışı hız kesmeden sürecek. Özellikle IMF anlaşmasından umudun tümden kesilmesi ve bu anlaşmanın yerine piyasaları tatmin edecek içeriğe sahip bir programın konulamaması halinde faizlerde artışın hızlanması beklenebilir. Bu da kısa vadede yukarıda belirttiğimiz gibi bankacılık kesimini olumsuz etkileyecektir.

Dış borçta ise önemli bir hareket beklenmemeli. Ne borç vermek isteyen var, ne borç alma cesareti gösterebilen… Dolayısıyla önümüzdeki süreçte dış borcun önemli bir değişim göstereceği pek beklenmiyor. Dış borçta hareketin, sağlanandan biraz daha fazla ödeme yapılmasının etkisiyle, azalma yönünde olacağını beklemek gerekiyor.