Geçen hafta Yunan secimlerine dikkat çekmiştim. Şimdi gündeme gelen Yunanistan eurodan çıkabilir konusuna biraz eğilmek istiyorum. Yunan bankalarındaki mevduat durumuna bakarsak: 2010 Martında 227.355 milyar euro seviyesinde , 2011 Mayısında 191.933 seviyesinde bulunan banka mevduatları 2012 martında 165.365 milyara gerilemiş durumda. Eurodan çıkma konusu gündemde yerini aldıkça oran daha da büyüyecektir.
Yunanistan Eurodan çıkmayı düşünüyorsa bu dünyada bir ilk olmayacak. Latin para birliğinden tutun da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu, Hindistan-Pakistan (1947), Çekoslovakya 1993 ve Rusya en yakın örnekler. Bu konuda özet bir doküman okumak isteyenler için http://www.mas.gov.sg/resource/publications/staff_papers/StaffPaper44Rose.pdf 'i önerebilirim. Yazar parasal birliklerden çıkışın düşünüldüğü kadar korkunç olmadığı sonucuna ulaşıyor. Çıkıştan sonra da ekonomilerde belirgin toparlamalar oluyor.
Vakaların ortak noktalarına bakarsak:
1-Çoğu kez yeni kur rejimi sürpriz bir anonsla geliyor. Böylece kişilerin eski kuru (Euro) stoklamasının önüne geçilmeye çalışılıyor. Olası Yunanistan çıkışı için bir haftasonu yapılacak oturumla buna karar verilebilir. Ama elbette önce bir hükümet olması gerekÖ.
2-Baskın şekilinde gelen açıklama öncesinde çok gizli bir şekilde yeni banknotlar (drahma) basılmadı ise, ki pek çok vakada bu söz konusu değil. Piyasada var olan banknotların üzerine bir damga veya pul basılarak yeni değerleri belirleniyor. http://www.thecurrencycollector.com/pdfs/The_Significance_of_Stamps_Used_on_Bank_Notes.pdf
Linkinde bu duruma örnek pek çok görsel ve açıklama görebilirsiniz. Ancak Yunanistan-euro vakasında bu pek mantıklı görünmüyor.
3- Sermaye kontrolleri getiriliyor.Olası Yunanistan vakasında sınırların da kapatılmaya çalışılacağını düşünüyorum. Banka tatili de ilan edilecektir.Böylece (kalan) Euroların çekilmesi, eketronik sistemlerin düzenlenmesi gibi ayarlamalar için vakit sağlanacaktır.
4- MB , ECB öncesinde olduğu gibi, para politikası, ödemeler dengesi, rezerv yönetimi gibi yetkilerinin tamamını geri alacaktır.
5- Yeni para biriminin eski birime karşı değerinin açıklanması. Drahmi-Euro paritesi nasıl açıklanırsa açıklandın önce sert bir şekilde yeni Drahmiye satış gelecektir.Bu ilk aşamada malların ucuzlaması açısından pozitif görünse de yüksek bir enflasyon olarak geri gelecektir .Dahası Yunanistan'ın özellikle ithalat için hard currencyye yani dolar ve euroya ihtiyacı yüksek olacak (artık bankalardaki euroların ne olacağı da belli olduÖ.) Bu arada her ülke (daha doğrusu MB) bir kodla Euro basıyor. Mesela Almanya eurolarında X'tir, Yunanistanda Y, U varsa Fransız üretimi demektir vs vs. Sanırım zaman içinde Y kodlu olanların dolaşımdan çekilmesi ve yerine yenilerinin gelmesi gerekecektir.
6-Böylece yerel yasalarla düzenlenmiş tüm borç ve anlaşmalar yeni parabirimine dönüştürülecektir. Uluslararası anlaşmalara bağlı borçların ise (yine) yeniden yapılandırılması gündeme gelecektir.
Bunlar standart adımlar ve hiç biri finansal sistemin çöküşüne neden olmaz. Hatta yalıtılmış bir ortamda zayıf halka sistem dışına çıktığı için euro ilk şoktan sonra değer bile kazanabilir. Ancak asıl sorun euro bölgesinin cari hali ile bu şoku emmek yerine büyütecek durumda olması.Şayet Yunanistan eurodan çıkarsa İspanya ve Portekiz gibi ülkelerde de bir bank run olma olasılığı çok artacaktır. Bunun önüne geçmek için banka tatilleri yapılması , çekilecek miktarlara sınırlandırması gibi önlemler alınacaktır. Bir anda yükselen borçlanma faizleri bankacılık sistemini ve zayıf sermaye yapısını çökerteceğinden bunu engellemek için ECB müdahale edece FED sınırsız FX swapları yeniden aktif hale getirecek, devletler bankaları sermayelendirmek durumunda kalacaktır. Asıl sorunlar da bu.