Tarih 18 Haziran... Mayıs ayının bütçe verileri belli olmuş ve bu köşede şu görüşlere yer vermişiz:
"Tek bir ayın verisi çok önemli bir ölçü kabul edilmeyebilir elbette ama, mayıs ayındaki vergi tahsilatı, ekonominin tahminlerden çok daha hızlı ve çok daha belirgin bir şekilde yavaşlayabileceğine dönük kaygıları biraz olsun giderdi. Dahilde alınan KDV'de bu yılın en yüksek ikinci artışı mayısta sağlandı. ÖTV'de ilk beş ayda en yüksek artış mayısta ortaya çıktı. Şubat ve mart aylarında geçen yılki düzeyine bile ulaşamayan ithalde alınan KDV, mayıs ayında çok yüksek oranda olmasa da yine de artış gösterdi."
Sanayi üretimi ve büyümeye ilişkin kaygıların arttığı bir dönemde gelen bütçe verilerinin yüreklere biraz su serptiğini belirtmiş ve "Dolaylı vergilerin en önemlileri olan dahilde alınan KDV, ithalde alınan KDV ve ÖTV'de görece artış sağlanması, ekonomik aktivitede sınırlı da olsa bir canlanma yaşanmakta olduğu biçiminde yorumlandı" demişiz.
Yine aynı tarihli yazımızda, ithalde alınan KDV'den hareketle mayıs ithalatının 22 milyar dolar civarında beklenebileceği tahmininde bulunmuşuz ve daha sonra açıklanan ithalatın 21.8 milyar dolarla Cumhuriyet tarihinin en yüksek düzeyinde gerçekleştiği görülmüş.
***
Bileşik kaplar teorisi ekonomiye büyük ölçüde uyar. Nitekim mayıs ayı verileri bu konuda çok somut bir örnek oluşturuyor. Dolaylı vergilerde son dört ayda en hızlı artışın mayısta sağlandığı görülüyor. İthalat, Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırıyor. Ekonomide görece bir canlanma var, bu kesin.
TÜİK'in dün açıkladığı verilere göre takvim etkisinden arındırılmamış sanayi üretimi geçen yılın aynı ayına göre yüzde 5.9 arttı. Takvim etkisinden arındırılmış endekste de aynı oranda artış görüldü. Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış endekste mayısta nisana göre ise yüzde 1.1'lik artış oldu.
Takvim etkisinden arındırılmamış sanayi üretim verileri, son altı aydaki en hızlı artışın mayısta gerçekleştiğini ortaya koyuyor.
Takvim etkisinden arındırılmış sanayi üretim verileri ise bir önceki yıla göre artışta son yedi ayın en hızlı oranının bu mayısta ortaya çıktığına işaret ediyor.
Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre bir önceki aya göre bu yılın en yüksek artışı mayısta gerçekleşti. Mayıs endeksinin bir başka özelliği daha var. Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endeks mayısta 131.5 (2005=100) oldu ve şimdiye kadarki en yüksek düzeye çıktı.
Mayıs ayındaki sanayi üretiminin yüksek geleceğinin işaretleri bütçe rakamlarının açıklanmasıyla kendini göstermişti. Ekonomide görece bir canlılık vardı. Ama yine de piyasa "profesyonelleri"nin, açıklanan yüzde 5.9'luk oranın yarısını bile bulmayan tahminler dile getirdikleri hayretle izlendi.
Beş aylık durum
Sanayi üretimindeki artış mayısta belirgin biçimde hız kazanmış durumda; ancak, ilk beş ayın toplamında karşımıza daha ılımlı bir tablo çıkıyor.
Takvim etkisinden arındırılmamış endekse göre beş aylık sanayi üretimi geçen yılın yüzde 3.2 üstünde bulunuyor. Takvim etkisinden arındırılmış endekse göre hesaplanan artış yüzde 2.7 düzeyinde. Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış endeksin bir önceki beş aylık döneme göre artışı ise yüzde 1.1 olarak hesaplanıyor.
Sanayi üretiminin yalnızca mayıs ayındaki artışı dikkate alınırsa, bu durum, ekonomide ısınma sinyali olarak değerlendirilebilir. Ancak beş ayın ortalaması böyle bir tehlikeye işaret etmiyor. Dolayısıyla sanırız ekonomi yönetimi de biraz daha beklemeyi ve en azından haziranda oluşacak tabloyu görmek isteyecektir. Haziranda da hızlı bir üretim artışı ortaya çıkar ve bu durum enflasyonu tetikleme eğilimi gösterirse, böyle bir tehlike ortaya çıkarsa, o zaman ekonomik ısınma algısı güçlenecek ve buna karşı yeni önlemlerin gündeme getirilmesi şaşırtıcı olmayacaktır.