“Kural bazlı iktisat” bizde son yılların gündemdeki popüler kelimelerinden. İktisat bilimine eleştirilerden birisi fazla veri odaklı olmaya başlayarak, matematik, istatistik ve ekonometri ile felsefe, sosyoloji, psikoloji gibi diğer bilimleri unutmaya başladığı ve insana dair konuları artık sayılardan ibaret gördüğü şeklinde.
Dünyada ağırlıklı ortodoks iktisat politikaları ile ana akımın (görüşlerinin) baskın olduğu, Nobel gibi iktisat ödüllerinde ve hatta (ekonomi) medya(sın)da daha çok kendisi ile benzer görüşleri, kişileri öne ve dikkate aldığı eleştirisi bulunuyor.
Neoklasik iktisat görüşün, Şikago veya neoliberal Avusturya okullarının söylemlerini kullanan ana akımın, ortodoks iktisadı tek x (doğru + okul + çözüm) gibi görmesi küresel bu dinamiklerle eşbütünleşme olduğunu gösteriyor.
“American Economic Association” EconLit için “Journal of Economic Literature” isminde makale sınıflandıran kod sistematiği oluşturmuştur. B1 ve B2 neoklasik ve neoliberal kodları, B5 “Modern Para Teorisi” (MMT) gibi heterodoks yaklaşımları içerir.
Heterodoks iktisat ile ortodoks olmayan iktisat aynı şey değil. Neoliberal okul da heterodoks iktisadın bir çeşidi. Avusturya Okulundan Ludwig von Mises “Epistemological Problems of Economics” kitabı 1933’te yazılmışken, epistemoloji bilimin kalbindeyken, “iktisat bilimi kuralları” açısından bunları tartışmak bile başlı başına bir tezat (yanlış).
Deneysel iktisat da heterodoks iktisatın nöro iktisat gibi bir çeşidi. “Heterodoks bir şeyler denendi” dendiğinde denenen yanlış bir şey değil yani. Bunu yanlış gibi algıla(t) mak aslında yanlış olan. “Swap Hariç Net Rezerv” mesela dünyada kural bazlı iktisatta olmayan bir kavram ve (yanlış) hesaplama. Ama bilimsel kabul sürecinden geçerse deneysel iktisat olarak heterodoks tarafa yazılabilir.
Blog yazıları, LinkedIn ve X makalesi, X aboneliklerinde sunumlar ve finans veya TEDx zirvelerindeki konuşmalar, gazete yazıları akademik veya bilimsel çalışma olarak kabul görmüyor. Bilimsel olması için hakem, jüri gibi çeşitli onaylardan geçmesi gerekiyor.
Bilimsel analizlerin çeşitleri var. Nicel ve nitel analiz ve karma analiz. Betimsel ve yordamsal analiz; ampirik (deneysel) ve ekonometrik analiz var. Meta ve bibliyometrik, kelime madenciliği, webometrik gibi farklı türleri var. Bibliyometrik analiz büyük verilerde derinlemesine araştırma için kullanılıyor.
Hipotezlerin tezlere dönüşmesi (iktisat bilimi kuralı olarak kabul görmesi) için analizlerin ön kabul testlerini geçmesi, otokorelasyon, çoklu doğrusal bağlantı, durağanlık, normallik gibi soru(n)ları aşması gerekiyor. Sonra analiz bulgularının tezi destekler nitelikte bilimsel kabul sürecinden onay alarak geçmesi.
Kütüphane taraması diye tanımlanabilir. Akademik literatürün belli kategorilere ayrılarak betimsel (karma) analize tabii tutulmasının, VOSviewer gibi yardımcı programlarla bilimsel haritalanmasına verilen isim bibliyometrik analiz.
Köşemizin sınırı nedeni ile haritalama görsellerini koyma şansımız olmadığı için daha çok analitik verilerle konuyu özetleyeceğiz. Anahtar kelimelerle “ortodoks ve heterodoks iktisadı” uluslararası prestijli olarak kabul gören Web of Science (WOS, SSCI) ve Scopus veri tabanlarında “All Fields” sorguladığımızda çıkan sonuçlar aşağıda.
“Heterodox Economics” Scopus’ta 2008 sonrası artış ivmesi ile 5764 doküman (97 tane Türkiye), içinde “labor” geçen 917 tane var. ABD ve İngiltere bin üzerinde ve Cambridge 87 çalışma ile en öndeki ülkeler ve üniversite. Ottowa Üniversitesinden (71) Marc Lavoie (53) en fazla çalışan yazardır. WOS’ta ise tüm alanlarda 884 çalışma var. William Dugger M. (30) en çok çalışması olan. 413 tane kitap (Routledge ilk) var. SSCI yayın 213 tane. ABD ve İngiltere yine ilk sırada.
“Orthodox Economics” için WOS’ta 129 sonuç var. 113 tanesi makale. Queensland (4) ve Cambridge (3) Üniversitesi önde. Scopus’ta 448 dokümandan 258 tanesi makale. Victoria (10) ve Hertfordshire (10) ile İngiltere (100), ABD (88) ile Geoffrey M Hodgson 16 çalışma ile ilk sırada. İçinde “labor” geçen 160 çalışma var.
“Kural bazlı iktisat” prestijli veri tabanlarında ve dizinlerde böyle kopmuş işte.