Bireysel Emeklilik Sistemi'nin (BES) katılımcı sayısı 1 milyon 637 bin 542 kişiye ulaştı. Fonda toplanan tutar ise 5.376.5 milyon YTL. Dünyadaki örneklerine bakıldığında bu fonların büyüklükleri yüz milyar dolarlar düzeyinde. Ülkemizde ise BES henüz çok yeni olduğu için rakamlar da küçük. Bireysel emeklilik ile ilgili bazı yeni düzenlemeler yapıldı. Resmi Gazete'de yayınlanan bu düzenlemeler 9 Ağustos 2008'de yürürlüğe girecek. Özetlemek gerekirse sigorta sektöründe önce hayat sigortalarındaki eksikler giderildi, şimdi sıra BES'e geldi.
Star TV'ye hazırladığım program sırasında sokaktaki vatandaşa, "Bireysel Emeklilik Sistemi'ne girmeyi düşünüyor musunuz?" diye sormuştuk. Aldığımız cevaplarda ya, "Yaşım daha çok genç, bu yaşta emeklilik planı yapamam", ya da "Yanlış kişiye sordunuz ben zaten Bağ-Kur veya SSK'lıyım" diyenler oldu. Biz de onlara, "Şimdiden birikim yaparsan, ileride birikimin yüksek olur, ya da SSK'dan emekli olduğunda çalışmazsan o maaşla geçimini sürdürebilecek misin?" diye sorduğumuzda soru işaretleri havada asılı kaldı ne yazık ki.
Bazı vatandaşlarımız ise, "Biz geçmişte birikimlerimizi bankalara veya hayat sigortaları ile sigorta şirketlerine emanet ettik. Sonuç zaman zaman hüsran oldu" dedi. Karşılığında onları; "Bireysel emeklilik şirketleri bu sistemde sadece aracı. Birikimleriniz Hazine Müsteşarlığı, Sermaye Piyasası Kurulu ve Emeklilik Gözetim Merkezi kontrolünde Takasbank'ta saklanıyor. Birikiminize bir şey olması mümkün değil. Bu arada birikim yaptığın 100 YTL'nin vergi dilimine göre, çalışıyorsan 30 YTL'sini hemen geri alıyorsun. Ama birikimin 100 lira olarak yoluna devam ediyor" diye BES konusunda aydınlatmaya çalıştık. Onlardan gelen yanıt ise çok kısaydı: "Gerçekten mi?"
100 YTL'nin 30 YTL'si hemen k‰r
BES'teki yeni düzenlemelerle tüketici daha fazla korunuyor. Örnek vermek gerekirse bir kişi BES'e girdi, işlemlerini yaptırdı ve primini yatırdı. Fakat 30 gün içerisinde de bundan vazgeçti. Bu kişi yeni düzenlemelerle birlikte yatırmış olduğu parayı eksiksiz ve 30 günlük getirisi ile geri alabiliyor. Hani televizyondan ya da internetten yapılan alışverişlerde, "Ürünümüzü beğenmezseniz 15 gün içerisinde iade edebilirsiniz" şeklindeki gibi yorumlayabiliriz. Yalnız arada bir fark var, birinde ürünü kullanmaya başladığınızda faydasını görüp görmeme gibi bir durum söz konusu. BES'de ise faydayı görmek için en erken 11 yılı beklemeniz gerekiyor. Fakat bu yeni düzenleme ile artık tüketicilerin sık başvurdukları, "Sigortacı geldi, bana birçok şey anlattı, bir şeyler imzalattı, ben de ne olduğunu anlamadım" şikayetlerinin de önüne geçilmiş oldu. Yani artık tüketici kendini kandırılmış, kapana kıstırılmış veya oldu bittiye getirilmiş diye düşünmesin diye bu düzenleme uygulamaya geçecek. Gerçi katılımcı 30 gün içinde bunun yanlış bir şey olduğunu düşünmüyorsa bence faydasını görmesi için en az 11 yıl ya da 56 yaşına kadar sistemden çıkmaması gerekiyor.
Yeni yönetmelikte kurumsal katılımları da özendiren uygulamalar var. Sandık ve vakıflardaki birikimlerin BES'e devredilmesi bunlardan biri. Gerek vergi avantajı gerek yüksek fon getirisi bu geçişi avantajlı kılıyor. Diğer taraftan işverenin çalışanı adına bu birikimi yapması (vesting) uygulamasına da yeni düzenlemeler getirilmiş. Kısacası devlet, vatandaşın geleceği yönelik emeklilik planları yapması yani BES'e katılması için her şeyi yapıyor. Bütün gelişmiş ülkelerde bu uygulama yıllardır var. Ülkemizde gördüğümüz dünya turu yapan yaşlı turistler hangi para ile dünyayı geziyorlar zannediyorsunuz?
Ev hanımları için cazip
Özellikle KOBİ'ler çalışanlarını BES yaptırmaları konusunda teşvik etmeli. Sosyal güvencesi olmayan ev hanımları da aylık 75 YTL ile olsa da bu sisteme girmeli. Artık toplum olarak ileriyi düşünmeliyiz. Çocuklarımızın geleceği için gayrimenkulün yanısıra BES'e de yatırım yapmanın bir alternatif olduğu vatandaşa çok iyi anlatılmalı. Belki genç yaşlarda birikimli hayat poliçeleri tercih edilebilir, ama özellikle 30-35 yaş sonrası mutlaka Bireysel Emeklilik Sistemi'ne katılmalı. Sisteme güvenin eksik kalmaması için belki de dünyanın hiçbir ülkesinde olmadığı kadar, tüketiciyi koruyan düzenlemeler yapıldı, kanunlar çıkarıldı. Artık bu kadar korunmaya rağmen BES yaptırmayan vatandaşa artık ben de "Pes" diyorum.