EduardoGaleano 'Ve günler yürümeye başladı' isimli kitabında anlatmış:
"JuanPio, 19'uncu yüzyılın sonlarında Uruguay'ın Brezilya sınırında yaşıyordu.
İşi, o ıssız yollarda o köy senin bu köy benim dolaşmasını gerektiriyordu.
Birinci, ikinci, üçüncü sınıftaki sekiz yolcuyla birlikte bir at arabasında yolculuk ediyordu. Pio, daha ucuz olduğu için üçüncü sınıfı tercih ediyordu.
Neden farklı fiyatlar olduğunu hiçbir zaman anlamamıştı.
Daha fazla ödeyenler ve daha az ödeyenler, tıkış tıkış oturup aynı tozu yutarak engebeli yollarda sarsıla sarsıla giderek aynı şekilde yolculuk ediyorlardı.
Bu farklılığı hiçbir zaman anlamamıştı; ta ki kötü bir kış gününde araba çamura saplanana kadar.
İşte o zaman arabacı haykırdı:
Birinci sınıftakiler arabada kalsın!
İkinci sınıftakiler arabadan insin!
Üçüncü sınıftakiler de arabayı itsin!"
* * *
Neden sonuç bağlantısını, ekseriyetle başımıza bir olay geldiğinde (vesileyle) kurabiliyoruz.
Her alanda.
Ekonomide de.
* * *
GM CEO'su Rick Wagoner'in sürekli olarak özel uçakla gezmesi, öncesinde sorun değilken, kriz döneminde sorun oldu örneğin.
Washington'a, 40 milyar dolar borç istemek için dahi özel uçakla gitmesi ateşledi fitilini tartışmaların.
Sonuçta borç verildi.
Ama bir şartla!
Denildi ki:
"Yönetim paraları çarçur ediyor.
İşçiler ise işini koruma kaygısı ile paraları çarçur etmez.
Bu nedenle işçiler de yönetimde olsun."
Ve yönetime işçi temsilcileri de getirildi.
Son üç yılda da yeniden büyüme başladı.
* * *
Benzer bir yapı 4 yıl önce Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde denendi.
Dome Otel Yönetim Kurulu Başkanı Bayram Karaman anlattı:
"Girne'de kurulu Dome Otel'i kamu kurumu olan Vakıflar İdaresi işletiyordu.
Otelin sendikaya bağlı 50 çalışanı 2008 yılında kar edilirse devlete de kaynak aktarmak şartıyla otelin işletmesini devraldı."
* * *
"Sonra...
Mesela 'sıcak su' için her ay 20-25 bin liralık mazot harcıyorduk.
Otelin kuruluşundan beri böyleymiş.
80 bin lira maliyetli, güneş enerjisi yatırımı yaptık.
Ve 3-4 ayda o yatırımın geri dönüşünü sağladık.
Bu yatırım sayesinde her yıl 250-300 bin liralık tasarrufun kapısını açtık."
* * *
"Oteli devraldığımızda yıllık zarar 2.7 milyon liraydı.
101 kişi çalışıyordu.
Şimdi 125 kişi çalışıyor.
Ve son 3 yılda 2 milyon liralık yatırım yapmamıza rağmen, kar eden bir yapıya kavuştu.
İhtiyaç duyulan modernizasyon/yenileme/yeni yatırım çalışmalarını tamamladıktan sonra çok daha yüksek karlara ulaşacağız."
* * *
"Oteller genelde sezonluk ve sigortasız işçi çalıştırıyor.
Bizde bütün işçiler sigortalı çalışıyor.
Ve 12 değil, 13 maaş alıyor.
Böylece verimlilikleri de artıyor.
Yanı sıra enerji, su gibi fatura ve vergi ödemeleri, diğer kuruluşların aksine günü gününe yapılıyor.
Yani otel, hem devlet hem de millet bütçesine ciddi katkı sağlıyor."
* * *
Bu yapı, yeni dönemde, işçilerin işyerini sahiplenememe sıkıntısının çözümü için tüm dünyada model olabilir.
Arjantin ve Yunanistan başta olmak üzere birçok ülkede işçi eylemleri ekonomiyi durduruyor.
Çalışılan işyerine sadece iş durdurarak değil, taşlı sopalı saldırılarla da zarar veriliyor.
Yapı, ekonomileri durduracak boyutlara ulaşan işçi grevlerinin/gösterilerinin tüm dünyaya bulaşma riskini de önleyebilir.