Euronun değerindeki düşüş kuşkusuz bu resmi bozacak. Euronun değerindeki düşüş iki yolla dış ticarete yansıyacak. Birincisi doğrudan ihracat ve ithalat hacmi üzerinden, ikincisi Euro ile yapılan ticaret üzerinden.
2014’ün ilk 11 ayı verilerine göre euro ile yapılan ithalatın payı yüzde 29.79, ihracatın payı ise yüzde 44.51 oldu. Euronun ihracattaki payı, ithalattaki payının 1.5 katı olmasına karşın, dış ticaret küçük bir açıkla dengeli gözüküyor. Euro ile yapılan dış ticarette ilk 11 ayda ortaya çıkan açık, toplam dış ticaret açığının sadece yüzde 1.78’i kadar.
Bu durumda eurodaki değer kaybının euro ile yapılan ticaret üzerinden Türkiye’ye yansıması ihmal edilebilir düzeyde kalacak. Eurodaki değer kaybı, bu ticarette açık verdiğimiz için göreli olarak Türkiye lehine çalışacak. Ancak bu TL’nin euro karşında değerini koruması veya yükselmesi halinde mümkün. TL’nin değer kaybı eurodan fazla olursa, Türkiye’ye yansıma düşük olmakla birlikte olumsuz yönde olacak.
Eurodaki değer kaybı AB ve Euro Bölgesi ülke ekonomilerindeki sorunların bir yansıması. Bu ülkelerde ekonomilerin teklemesi, Türkiye’nin bu ülkelere ihracatının da teklemesi anlamına geliyor. Öte yandan euronun değer kaybı, Euro Bölgesi ülkelerine ihracatta göreli bir avantaj da sağlayacak.
2014’ün ilk 11 ayı verilerine göre Euro Bölgesi ülkelerinin Türkiye’nin ihracatında yüzde 28.48, ithalatında yüzde 24.14, dış ticaret açığında ise sadece onbinde 2 payı var. Bu resmi, euronun değer kaybından çok euro ülkelerinin ekonomik performansı etkileyecek.
Turizm etkisi
Başta Almanya olmak üzere Euro Bölgesi ülkelerinden gelen turistlerin, turizm gelirlerimizde önemli bir payı var. TÜİK’in verilerini yayınladığı 8 Euro Bölgesi ülkesinin toplam turizm gelirleri içindeki payı, 2013’te yüzde 30.26, 2014’ün 9 ayında ise yüzde 26.67 düzeyinde. Eurodaki değer kaybı, paket anlaşmalarını euro üzerinden yapan turizmciler için göreli bir gelir kaybı yaratacak. Ancak TL’nin değer kaybının eurodan fazla olması durumunda bu fazla hissedilmeyecek. İkinci etki ise euronun değer kaybı eğer ekonomik performansı da aşağı çekerse, turist sayısında ve harcamalarında azalma şeklinde kendisini gösterecek.
Dış borç etkisi
Eurodaki oynamaların etkisini daha güçlü göstereceği alan dış borçlar olacak. Ekim 2014 verilerine göre Türkiye’nin 34 milyar 688 milyon euro kısa vadeli borcu var. Bunun 13.82 milyar Euro’su özel sektöre ait. Özel sektörün Ekim 2014 itibarıyla 41.78 milyar Euro da uzun vadeli dış borcu var. Türkiye’nin brüt dış borçlarında Euro ile olan borçların payı hem kısa, hem de uzun vadede yüzde 33 dolayında. Özel sektör borçlarında euronun payı ise uzun vadelilerde yüzde 32.63, kısa vadelilerde yüzde 38.10 düzeyinde. Euronun değer kaybı bu borçların ödenmesinde göreli bir ucuzlama sağlayacak. Ancak bu göreli rahatlama, borçların üçte ikisine yakını dolar ile olduğu için aslında toplamda Türkiye’nin aleyhine işleyecek. TL’nin değer kaybı bu yükü daha da artıracak.
TL’nin değer kaybı daha önemli
Rakamlar eurodaki düşüşün dış ticaret ve turizm etkisinin sınırlı olacağını, bu iki alandaki etkinin euronun değer kaybından çok Euro Bölgesi ülkelerinin ekonomik performansından kaynaklanacağını gösteriyor. Dış borçlar alanında ise borçların çoğunluğu dolar ile olduğu için eurodaki kaybın getireceği yarardan çok dolardaki yükselişin zararı etkili olacak. Ancak bütün etkilerin boyutunu asıl belirleyecek olan TL’nin ne ölçüde değer kaybedeceği, ya da değerleneceği olacak. Bu nedenle asıl takip edilmesi gereken gösterge euronun değerinden çok kurların içerideki hareketi olacak.