Geçen yılın temmuz ayında, cumartesileri de dahil edersek tam 27 işgünü vardı. Bu yıl ise Ramazan Bayramı'nın etkisiyle işgünü sayısı 24'e indi. Üstelik, Bayram ayın son günlerine denk geldiği için 31 Temmuz ve 1 Ağustos'ta da bazı işyerleri üretim yapmadı. Yani temmuzdaki işgünü sayısı 23'e geriledi de denilebilir. Bir başka ifadeyle, işgünü sayısında geçen yılın temmuzuna göre, bu yılı 24 gün alırsak yüzde 11, 23 gün alırsak yüzde 15 azalma oldu.
Bu azalma doğal olarak üretime yansıyacaktı ve yansıdı da. Sanayi üretimi, temmuz ayında herhangi bir arındırma işlemi yapılmamış endekse göre, geçen yıla oranla tam yüzde 4.7 azaldı. Geçen yılın temmuz ayında 122.9 sanayi üretim endeksi, bu yılın temmuzunda 117.2'de kaldı. Sanayi üretim endeksinin 2010 yılı 100 baz alınarak oluşturulduğunu hatırlatalım.
Şimdi ağustos ayında da temmuzdakinin tersini yaşayacağız. Geçen yılın ağustos ayında cumartesiler de dahil 23 işgünü vardı. Bu yılki işgünü sayısı ise 25. Dolayısıyla sanayi üretiminde geçen yıla göre bir artış göreceğiz. Hem zaten geçen yılın ağustosunda, 2011'in ocak ve şubat aylarından sonraki en düşük sanayi üretimi gerçekleşmesi olmuştu. Dolayısıyla bu yılın ağustosundaki üretim, geçen yıla göre hatırı sayılır bir artış gösterecek.
Arındırılmış endekslerin önemi
Bu köşeyi izleyenler biliyordur. Biz, sanayi üretiminde herhangi bir arındırma işlemine konu olmayan endeksleri kullanmayı tercih ediyoruz. Gerçek üretim düzeyini bu endeksler veriyor çünkü. Takvim ve mevsim etkisinden arındırılmış bir ay önceye göre değişimi gösteren endeksle, takvim etkisinden arındırılmış bir yıl önceye göre değişimi gösteren endeksler, elbette yanlış olmamakla birlikte "Şu kadar çalışılsaydı, mevsimin (olumlu ya da olumsuz) etkisi olmasaydı üretim değişimi şöyle olurdu" demekten başka bir şey değil.
Değerlendirme yaparken dengeyi bulmak durumundayız. Arındırılmamış endekse bakarak, örneğin temmuz ayında üretimin nasıl tepetaklak olduğunu söylerken bu hızlı gerilemede işgünü sayısının etkisini dikkate almamak doğru değilse, yalnızca işgünü sayısını ön plana getirerek aslında gerileyen üretimi görmezden gelmek de doğru değil.
Temmuz ayının rakamlarına bu çerçevede bir kez daha bakmakta yarar var.
Temmuz ayındaki sanayi üretimi herhangi bir arındırmaya tabi tutulmamış endekse göre, biraz önce de belirttik, geçen yıla oranla yüzde 4.7 azaldı.
Üretim, takvim etkisinden arındırılmış, yani işgünü hesabı yapılmış endekse göre ise geçen yıla oranla yüzde 3.6 arttı.
Temmuz üretimi, mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekse göre de bir ay önceye kıyasla yüzde 1.8 artış gösterdi.
Elbette üç oran da doğru. Ama kafalar karışık! Şimdi sanayi üretimi temmuz ayında arttı mı diyeceğiz, azaldı mı?
Varsayalım ki sanayi üretimi dediğimiz kavram, tek bir üründen oluşuyor; örneğin buzdolabından. Biz geçen yıl temmuzda 1000 adet buzdolabı üretmişiz, bu yıl ise ağırlıklı olarak daha az çalışma günü olduğu için üretimimiz 953'te kalmış. Yani üretimimiz düşmüş.
Sonra oturup bir hesap yapıyoruz ve diyoruz ki; "Biz gün olarak geçen yılki kadar çalışsaydık, üretimde değil 953'te kalmak, 1036'ya çıkacaktık. Yani üretimimiz artmış.
Bir hesap daha yapıyoruz, "Haziranda 1000 buzdolabı üretmiştik, mevsim ve takvim etkisini sıfırlarsak, temmuzdaki üretimimiz 1018 oldu" diyoruz. Yani üretimimiz bu hesapla da artmış.
Ortada tek bir gerçek, iki de varsayım var. Gerçek, geçen yıl temmuzda 1000 olan üretimin bu yıl 953'e inmesini önleyememişiz. Varsayıma göre ise üretimi artırmışız.
Milli gelir hesabında sanayi üretimi olarak 953'ü kullanmıyor muyuz, kullanıyoruz; o kadar!
BİR HATIRLATMA: Köşemi internetten izleyen ve yazı ekinde yer alan yorum kutusundan bana e-posta gönderen okuyucularıma... Oradan gönderilen yorumlarda benim sizlerin e-posta adreslerinizi görmem mümkün olamadığı için geri dönüş şansım bulunmuyor. Dolayısıyla, özellikle soru ve bilgi isteği gibi postalarınızı ister istemez yanıtsız bırakmış oluyorum. Bu tür istekler içeren e-postalarınız için ala.aktas@gmail. com adresimi kullanmanızı rica ederim.