Özel sektörün yurtdışından sağladığı dış kredi borcu mayıs ayında 2.2 milyar dolar arttı. Mayısta kısa vadeli dış borç 3.1 milyar dolar azaldı, toplama yansıyan artış uzun vadelilerden kaynaklandı. Özel sektörün mayıs ayında yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredi borcunda tam 5.4 milyar dolarlık bir artış kaydedildi.
Uzun vadeli kredilerdeki 5.4 milyar dolarlık artışın 4.8 milyar doları bankalardan kaynaklandı. Bankalar, mayısta yaklaşık 4.9 milyar dolarlık kredi aldılar, tahvil ihracında ise 92 milyon dolarlık gerileme oldu. Bankaların yurtdışından aldıkları krediler ağırlıklı olarak sendikasyonlardan oluştu.
Bankacılık dışı finansal kuruluşların yurtdışından sağladığı uzun vadeli kredilerde mayısta kaydedilen artış ise 53 milyon dolarda kaldı.
Finansal olmayan kuruluşların uzun vadeli borcunda mayıs ayında 556 milyon dolarlık artış kaydedildi. Bu borcun 344 milyon doları krediden, 205 milyon doları yabancı sermaye sayılan krediden, 10 milyon doları ise ticari krediden oluşuyor.
Kısa vadelide düşüş
Özel sektörün yurtdışından sağladığı kısa vadeli kredi borcunda mayıs ayında hızlı bir gerileme kaydedildi. Uzun vadeli borç nasıl bankaların sağladığı kredilerdeki artıştan kaynaklanmışsa, kısa vadelide de aynı nedenle gerileme oldu. Kısa vadeli diğer kredilerde kaydedilen gerileme 3.5 milyar dolar olarak gerçekleşirken, bankaların kredi borçlarındaki gerileme 3.7 milyar doları buldu.
Uzun vadeli borç artarken kısa vadelilerin azalması, özel sektörün yurtdışından sağladığı kredide vade dengesini de uzun vadeliler lehine bozdu. Geçen yılın sonundaki borç stokunda uzun vadeliler yüzde 69, kısa vadeliler yüzde 31 paya sahipken, denge mayıs sonunda yüzde 73'e yüzde 27 olarak değişti.
Toplam borç 239 milyar
Özel sektörün yurtdışından sağladığı toplam kredi borcu mayıs sonunda 239 milyar dolara çıktı. Ancak borç, mayıstaki artışa rağmen, geçen yıl sonundaki 243.9 milyar doların hala 4.9 milyar dolar altında bulunuyor.
Mayıs sonundaki 239 milyar dolar, özel sektörün "yurtdışından sağladığı kredi borcunu" gösteriyor, bunun altını bir kez daha çizelim. Toplam borç, bugün açıklanacak Türkiye'nin toplam kısa vadeli borcuna ilişkin verilerle ortaya çıkacak. Özel sektörün, yurtdışından sağladığı kredi borcunun yanı sıra, bir de yurtiçinde, yurtdışı yerleşiklere karşı oluşan yükümlülükleri bulunuyor. Bu da dış borç anlamına geliyor, ancak yurtdışından sağlanmadığı için ayrı bir başlık altında gösteriliyor.
Kur etkisi azaldı
Dış borçtaki azalmada ilk çeyrekte kur farkı çok önemli rol oynamıştı. Kur farkı sayesinde ilk çeyrekte ticari krediler hariç kısa vadeli krediler 2.2 milyar, uzun vadeli krediler ise 6.9 milyar dolar düşük görünmüştü.
Euro/dolar paritesinde nisanla birlikte bir dengelenme oldu. Bu dengelenmeyle birlikte dış borçta kur farkı kaynaklı hareketler azaldı.
Hatta nisan ayında kur farkı yüzünden dış borç bir miktar artmış göründü. Kur farkı kısa vadeli kredileri nisanda 101 milyon yukarı çekti, mayısta yeniden bu kez yalnızca 68 milyon dolarlık düşüş yönlü etki doğdu.
Uzun vadeli kredilerde ise ilk çeyrekteki 6.9 milyar dolarlık düşürücü yöndeki etki, yerini nisanda 538 milyon dolarlık artış yönlü etkiye bıraktı. Uzun vadeli krediler, mayısta yeniden kur farkı sayesinde 374 milyon dolar azalmış göründü.
İlk çeyrek ile nisan ve mayıs aylarındaki kur farkını toplayarak beş aylık etkiye ulaşmak pek sağlıklı bir değerlendirme değil, bunu belirtelim. Ancak, yine de çok açık olarak görülen, ilk beş ayda kur farkının dış borçları aşağı çeken yönde bir etki doğurduğu. Dolayısıyla özel sektörün yurtdışından sağladığı dış borçta beş ayda ortaya çıkan 4.8 milyar dolarlık gerilemeyi değerlendirirken, bu kur etkisini de göz ardı etmemek gerekiyor.
Hem gerilemede kur etkisi hiç olmasa bile, zaten ne yalnızca yüzde 2'ye denk gelen 4.8 milyar dolarlık azalma çok önemli bir düzeye işaret ediyor, ne de inilen 239 milyar dolar önemsenmeyecek bir düzeye...