Bana sanayi üretimindeki değişimi söyle, sana GSYH'deki olası artış

Türkiye İstatistik Kurumu'nun imalat sanayi üretim endeksindeki değişimle GSYH kapsamındaki imalat sanayi değişimi arasında büyük bir paralellik var. Olması da doğal zaten. Aslında iki gösterge paralel seyretmiyor olsa şaşırmak gerekirdi.

İmalat sanayi, GSYH kapsamında yüzde yaklaşık dörtte bir dolayında bir paya sahip. Dolayısıyla imalat sanayinin toplam GSYH'nın oluşumunda hiç de küçümsenmeyecek bir ağırlığı bulunduğu ortada.

TÜİK'in imalat sanayi endeksindeki değişimden yola çıkarak GSYH kapsamındaki imalat sanayinde ortaya çıkması olası değişimi…

GSYH kapsamındaki imalat sanayindeki değişimden yola çıkarak bu kez toplam GSYH'de yaşanabilecek değişimi tahmin etmek… Ne kadar mümkün olabilir dersiniz…

İlk çeyreklerdeki paralellik

Bu üç veri; yani TÜİK'in imalat sanayi değişimi, GSYH kapsamındaki imalat sanayi değişimi ve toplam GSYH değişimini arasında özellikle ilk çeyreklerde müthiş bir paralellik olduğu gözleniyor.

Son beş yılın verilerini bir grafikte topladık. Söz konusu üç verinin bir önceki yıla göre değişim oranı, özellikle 2006, 2007 ve 2008 yıllarının ilk çeyreklerinde adeta yapışmış gibi seyrediyor.

2009 yılında küçük bir ayrışma var. Söz konusu yıl sanayi üretimleri yine neredeyse aynı düzeyde bulunuyor. Söz konusu yıl, toplam GSYH değişim oranı sanayi üretimlerinden biraz daha iyi noktada.

2010'da sanayi üretimlerindeki değişim oranı yine çakışmış durumda. GSYH'nin ise 2009'dan farklı olarak bu kez sanayi üretimlerinden daha düşük bir artış gösterdiği dikkati çekiyor.

2010 için ilk ipucu

İmalat sanayi üretiminde bu yıla ilişkin henüz iki aylık verilere sahibiz. Üretim, geçen yıla göre ocakta yüzde 20.5, şubatta yüzde 14.7 arttı. Üretim artışındaki yavaşlamanın martta hız kesmekle birlikte süreceği ve üretim artışının mart ayında geçen yıla göre yüzde 12-13 arasına ineceği tahmin ediliyor.

Bu durumda, yılın ilk çeyreğindeki imalat sanayi üretimi geçen yıla göre yüzde 15.5-16.0 arasında artmış olacak. Nokta tahmin yapmak gerekirse, bu oran yüzde 15.7 olarak hesaplanıyor. Yüzde 15.7'lik bir ilk çeyrek artışı, geçen yılın aynı dönemindeki yüzde 20'lik artış dikkate alındığında, ekonomide belirgin bir yavaşlama anlamına gelecek. Ancak, geçen yılki hızlı artışın, 2009'daki çöküşün yarattığı baz etkisinden kaynaklandığı düşünülürse, yüzde 20'den yüzde 15.7'ye inilmiş olması aslında çok da şaşırtıcı sayılmaz.

İmalat sanayi bir anlamda GSYH oluşumunda başlangıç verisi özelliğine sahip. Başlangıç olma durumu, elbette verinin erken elde ediliyor olmasından kaynaklanıyor. Yoksa, bu ifadeden "imalat sanayi üretimi şekilleniyor, diğer veriler de ona göre oluşuyor" gibi bir anlam tabii ki çıkarılamaz.

İmalat sanayinde ilk çeyrek artışının yüzde 15.7 dolayında gerçekleşmesi, aynı dönemde GSYH kapsamındaki imalat sanayi sektöründe de bu orana çok yakın bir artış olacağı anlamına geliyor.

Peki, GSYH kapsamındaki imalat sanayinde de yüzde 15.7 dolayında artış olduğunda, GSYH nasıl gerçekleşir?

Biraz önce de belirttik; 2006, 2007 ve 2008 yıllarında TÜİK'in imalat sanayi üretimine ilişkin verisi de, GSYH kapsamındaki imalat sanayi sektörü de, toplam GSYH de hemen hemen aynı oranda bir artışa konu oldu. 2009 ve 2010'da ise toplam GSYH artışı biraz farklı düzeyde oluştu. Bu yıl, imalat sanayindeki artışlarla GSYH artışı arasında yine farklılık bulunacağı ve 2006, 2007 ve 2008'deki gibi birbirine çok yakın oranlar oluşmayacağı tahmin ediliyor.

Yüzde 10 dolayında beklenmeli

Bu noktadan hareketle, yılın ilk çeyreğinde ortaya çıkacak GSYH artışının çok geniş bir aralıkta ifade edersek yüzde 8.5-11.5 aralığında olabileceğini söylemek mümkün. Ya da bir başka ifadeyle yüzde 8.5'in altında kalınması olumsuz, yüzde 11.5'in üstüne çıkılması ise olumlu anlamda sürpriz olacak.

Geçen yılın ilk çeyreğinde gerçekleşen GSYH artışının yüzde 12 olduğunu hatırlatalım.

GSYH, geçen yıl tüm tahminleri geride bırakarak yüzde 8.9 düzeyinde artmıştı. Öyle ki, orta vadeli program kapsamında revize edilerek yüzde 6.8'e çekilen hükümet tahmini bile aşılmıştı.

2011 için öngörülen büyüme hızı yüzde 4.5 düzeyinde bulunuyor. Ancak, yılın ilk iki ayındaki imalat sanayi gerçekleşmesi ve mart ayı için yapılan tahminle birlikte ortaya çıkacak ilk çeyrek eğilimi, geçen yıla göre bir miktar hız kesmiş olmakla birlikte sanayideki canlılığın sürdüğünü ortaya koyuyor. Diğer sektörlere ilişkin herhangi bir veri henüz yoksa da, sanayideki bu canlılığın doğrudan ve dolaylı etkisiyle yüzde 4.5'lik büyüme hızı hedefinin çok mütevazı kaldığını söylemek mümkün. Yılın tümünde hangi düzeye çıkılacağı konusunda şimdiden tahmin yapmak çok erkense de ve yanıltıcı olursa da, en azından yüzde 4.5'te kalmanın mümkün görünmediği ortada. Bugünlerde yapılmakta olan tahminler, 2011 yılı büyüme hızının en az yüzde 6 dolayında gerçekleşeceği noktasında yoğunlaşıyor.

Merkez Bankası'nın çabası

Daha önce de birkaç kez vurguladığımız gibi, gidiş yolu yanlış olsa da, yanlış bulunsa da, eleştirilse de, Merkez Bankası'nın en azından teşhiste yanılmadığı sanayi üretimine ilişkin verilerle bir kez daha ortaya çıkmış görünüyor. Ekonomi ısınıyor ve bu ısınma bir süre sonra enflasyon belasının yeniden hortlamasına yol açabilecek olumsuz bir yön barındırıyor.

İşte Merkez Bankası da bu olumsuzluğa karşı önlem olmak üzere özellikle zorunlu karşılıkları artırarak ekonomiyi soğutmaya çalışıyor. Bu yönde önümüzdeki dönemde yeni kararlar alınabileceği belirtilerek önlemlerde sona gelinmediği ifade ediliyor. Yani önlem kapısı tümüyle kapatılmıyor.