İki kutuplu dünyada yaşarken ve hemen sonra her olayda gözler üç başkente çevrilirdi: Washington, Moskova ve Brüksel. Yaşadığımız yüzyılın ilk on yılında Brüksel’de görev yapan gazetecilerin en sıkıntılı dönemi eylül ve ekim aylarıydı…
Ana görevleri Avrupa Birliği olan gazeteciler aday ülkelerin karnesi olan “İlerleme Raporu” açıklanmadan önce kim yazacak yarışındaydı. Türkiye, AB hevesini kaybetti. Bir dönem 20 basın/yayın kurumunun temsilcisinin görev yaptığı ve şimdilerde sadece Anadolu Ajansı, TRT, NTV ve DÜNYA’nın temsilcisinin bulunduğu Brüksel’deki gazeteciler de yarıştan çekildi.
Avrupa Birliği Komisyonu’nun katkılarıyla Avrupa Parlamentosu’nda görev yapan ülke raportörlerinin hazırladığı, Avrupa Parlamentosu’nda görüşülen ve AB Konseyi’nde kabul edilen İlerleme Raporu, aday ülkelerin “atması gereken adımlar”ı işaret eder. Bir sonraki yıl “çalışılması gereken konular”ı belirler.
AB’ye aday ülkelerin karnesi olarak nitelendirilen, hangi derslerden geçen not alındığı, hangi derslerden sınıfta kalındığı ve hangi derslere daha çok çalışılması gerektiğinin belirtildiği İlerleme Raporu 2022 geçtiğimiz hafta yayınlandı.
AP’nin Türkiye raportörü Nacho Sanchez Amor'un hazırladığı 2022 Türkiye Raporu, AP Genel Kurulunda yapılan oylamada 152 milletvekilinin “çekimser,” 18 milletvekilinin “hayır” ve 434 “evet” oylarıyla kabul edildi.
AP Genel Kurulu’nda, “Türkiye ile üyelik müzakerelerini sonlandırmayı” talep eden değişiklik önergesi 460 milletvekilinin oylarıyla reddedildi. Ancak, temel insan hakları, hukukun üstünlüğü gibi konularda eleştirilerin çok yüksek seviyede dile getirildiği İlerleme Raporu’nda, Türkiye’nin “tam üyelik” perspektifi yerine “işbirliği” kelimesi kullanıldı.
İlerleme Raporu’nda, Türkiye’deki demokrasi, yargı ve medyanın bağımsızlığı ile farklı etnik ve dini gruplar ile kadın ve LGBTİ haklarına yönelik eleştirilerine yer verildi ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) “kararlarının tümüne uyma” çağrısı yapıldı.
AB ve Türkiye’yi mevcut durumu aşmaya davet edilen İlerleme Raporu’nda, “AB ile Türkiye ilişkileri için alternatif ve gerçekçi bir çerçeve bulunması” istendi.
Türkiye’nin AB’ye katılım sürecinin “mevcut koşullar içinde” yeniden başlatılamayacağı vurgulanan İlerleme Raporu’nda, “ilişkilerin geleceği için karşılıklı çıkarları kapsayan alternatif ve gerçekçi bir çerçeve bulmaya yönelik sürecin başlatılması” tavsiye edildi.
İlerleme Raporu’nu kaleme alan AP Türkiye Raportörü Nacho Sánchez Amor, “Son zamanlarda Türk hükümetinden AB üyelik sürecini canlandırma konusunda yeniden bir ilgi gördük. Bu, jeopolitik pazarlık nedeniyle olmayacak, ancak Türk yetkililerin ülkede temel haklar ve hukukun üstünlüğünde sürekli gerileyişi durdurma konusunda gerçek bir ilgi gösterdiklerinde gerçekleşecek. Eğer Türk hükümeti AB yolunu gerçekten canlandırmak istiyorsa, bunu somut reformlar ve eylemlerle göstermeli, sadece açıklamalarla değil” açıklaması yaptı.
İlerleme Raporu 2022’de, “Türkiye'nin siyasi, ekonomik, enerji ve dış politika açısından stratejik öneme sahip bir ülke, kilit bir ortak olduğu vurgulanarak, AB-Türkiye ilişkilerinin uzun vadeli bir vizyona dayanması ve iş birliği üzerine inşa edilmesi” çağrısında bulunuldu.
Avrupa Birliği ile yürünen o “uzun ince yol”da, tam üyelik müzakerelerinin sürdürüldüğü “AB başmüzakereci”lik kaldırıldı ve AB Bakanlığı 2018 yılında 703 sayılı KHK ile kaldırılarak yetkileri Dışişleri Bakanlığı’na devredildi.
Özellikle Almanya’nın başını çektiği ülkeler tarafından dile getirilen “ayrıcalıklı ortaklık”tan 2002 yılında vazgeçilip “tam üyelik” müzakerelerine geçildi. İlerleme Raporu’ndan anlıyoruz ki 2022 yılında gelinen nokta ise “tam üyelik”ten “stratejik ortaklık”a evrilme gündemde…