Perakende ticarette 2 önemli gelişme, esnafı büyük ölçüde etkiledi.
-Önce marketler ve süpermarketler açıldı. Bakkalların, manavların, kasapların, hırdavatçıların piyasası altüst oldu.
-Sonra AVM'ler açıldı. AVM sayıları artmaya başladı. Perakendecilerin, tuhafiyecilerin, giyim eşyası satanların, ayakkabıcıların piyasası alt üst oldu.
Bugün artık marketleri, süpermarketleri, AVM'leri kapatarak eskiye dönüş imkanı olmadığına göre bundan sonra tartışılacak olan, değişen şartlara nasıl uyum sağlanacağıdır.
AVM gerçeği karşısında çok perakendeci müşterilerini kaybetmemek, yeni müşterilere ulaşmak için AVM'lerde yer almaya başladı.
Fakat bir gerçek var. AVM'ler pahalı yatırımlar. AVM'lerde kiralar ve işletme giderleri yüksek.
Bir başka gerçek daha var. AVM işletmecileri AVM'leri cazip hale getirmek için ünlü firmaları cezp etmeye mecbur. Bu nedenle gerekirse kira almıyorlar, gerekirse kiraları düşük tutuyorlar.
Aslında AVM'leri acayip kılan ünlü firmalar, markalar AVM'lere müşteri çektiklerinde bu müşterilerden küçük işyerleri de yararlanıyor.
Geliniz görünüz ki AVM'lerde farklı kira uygulaması, küçük işyeri sahiplerini üzüyor.
Geçtiğimiz günlerde bir açıklama yapan Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, AVM'lerde mağaza açmaya çalışan yerli yatırımcının rekabete ve maliyete dayanamayıp dükkanı kapatmak zorunda kaldığını belirterek, yabancı markalara hem kira hem de ortak giderlerde indirim yapıldığını, maliyet farkının ise yerli mağazalardan çıkarıldığını öne sürdü.
Palandöken, marka yarışına giren AVM yönetimlerinin, yabancı markaları çekebilmek için 100 avro metrekare fiyatını 50 avroya indirdiğini savundu.
Alışveriş merkezlerine yapılan 40 milyar dolarlık yatırımın 12 milyar dolarlık kısmının yabancı sermayeden oluştuğunu bildiren Palandöken, açıklamasını şöyle sürdürdü:
"Açılan her AVM birbirinin aynı konseptte oluyor. Yabancı ünlü markaların kendi AVM'lerinde açılması için her türlü kolaylığı sağlıyorlar. Kiralarını yarı yarıya azalttıkları gibi AVM'nin ortak giderlerinde de indirim yaparak ayrımcılık yapıyorlar. AVM için pazarlık yapan yerli mağaza sahibi ise aynı şartları alamıyor. AVM'lerde yabancı markalara hem kira hem de ortak giderlerde indirim yapılırken, maliyet farkı yerli mağazadan çıkarılıyor. Aynı turizm sektöründe olduğu gibi yabancıya ucuz yerliye pahalı tarife uygulanıyor."
Başkan olan biteni sergiliyor ama, eleştirilen konularda çözüm imkanı yok. AVM'ler ticari işletme. Kiralarını istedikleri şekilde farklılaştırabiliyor. AVM'lerde işyeri kiralayanlar, kira şartlarını bilerek işyeri açıyorlar. Kirayı ödeyemeyecek ölçüde düşük iş hacmi olanların AVM'lerde faaliyetlerini sürdürmeleri imkansız.
Sonuç: Mevcut sistemi eleştirmek mümkün fakat değiştirmek imkansız.