Avrupalı yöneticiler kamu maliyetlerini kısmaya, sosyal güvenlik harcamalarını aşağı çekmeye yönelik politikalar gerçekleştirirken, Asya'nın gelişmekte olan ekonomileri, tam tersine bir yönelim göstererek, ekonomik ve sosyal modeli değiştirmek için ücret artırımını destekliyorlar.
Tayland, 1 Nisan itibariyle, Bangkok başta olmak üzere, krallığın en zengin yedi bölgesinde asgari ücret artırımı gerçekleştirecek. İşçilerin aldığı günlük asgari ücret yüzde 40 artarak 300 baht (7,50 euro) olacak. Turizm sektörü profesyonelleri bu artış karşısında, üreticilerin Vietnam ve Kamboçya'ya kaçacaklarına işaret etseler de, asgari ücret artışının yıl sonuna kadar tüm ülkeye yayılması hedefleniyor.
Kuala Lumpur'daki Malezyalı İşverenler Sendikası (MEF) de aynı konuya dikkat çekiyor. MEF'e göre, ülke genelinde 200 bin KOBİ, 800 ringit (200 euro) - 1000 ringit (250 euro) aralığına yükselecek aylık asgari ücret seviyesini kaldırabilecek güçte değil. Bu da 4 milyon kişinin işini kaybetmesi anlamına gelebilir.
Avrupalı yöneticiler kamu maliyetlerini kısmaya, sosyal güvenlik harcamalarını aşağı çekmeye yönelik politikalar gerçekleştirirken, Asya'nın gelişmekte olan ekonomileri, tam tersine bir yönelim göstererek, ekonomik ve sosyal modeli değiştirmek için ücret artırımını destekliyorlar.
Naxitis Yükselen Asya Sorumlusu Edgardo Torija Zane'ye göre, çok hızlı büyüyen bu ekonomilerde, ücretliler de artık bu pastadan pay almak istiyorlar.
Asgari ücretlerin yerel otoriteler tarafından belirlendiği Endonezya ve Filipinler'de, merkezi hükümetler, meydana gelen grevlere cevap verip, şirketleri çalışanlarına karşı daha cömert olmaya çağırıyorlar.
Dünyanın önde gelen danışmanlık şirketlerinden A.T. Kearney'nin Singapur temsilcisi Soon Ghee Chua, Les Echos'daki yorumlarında "Hükümetler, toplum içinde eşitsizliklerin artmasına ve çalışanların maaş taleplerine daha duyarlı oldular" derken, sektör temsilcilerine göre, Çin rekabeti maaşların uzun bir süredir sabit kalmasına yol açtı, çünkü bölge ekonomileri rekabet güçlerinin zarar görmesinden endişe ettiler. Fakat Çin'de üretim maliyetleri o derece hızlı artmaya başladı ki, bölge hükümetleri de hareket etme alanları olduğunu farkettiler.
Bu gelişmeler doğrultusunda Hong Kong mayıs ayından itibaren asgari ücret uygulamasına başlayacak. Bugün bölgede asgari ücret uygulaması olmayan tek ülke Singapur. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Bangkok temsilcisi John Ritchotte, ücret artışlarının bölge toplumunu etkileyeceğine dikkat çekiyor. Ritchotte, "Ücretlerin ve dolaylı olarak asgari ücretin piyasa kuralları doğrultusunda belirlendiği gelişmiş ülkelerin tersine, güneydoğu Asya ülkeri bunun tamamen zıttı bir uygulama içindeler. Devletler, temel bir ücret belirliyorlar ve şirketler bu miktar doğrultusunda kendi ücret skalalarını oluşturuyorlar."
Yabancı yatırımcılar nasıl etkilenecek?
Sektör uzmanlarına göre, asgari ücret artışları, ucuz içgücü için bölgeye gelen yabancı yatırımcıların kaçmasına neden olmayacak. Fakat yine de, işgücü maliyetine bağlı olan, düşük katma değerli sanayiler bu durumdan etkilenebilir. Tekstil ve ayakkabı üreticileri başka üretim merkezlerine yönelebilirler. Bu arada, ucuz işgücü ile ön plana çıkan Kamboçya veya Vietnam'daki üreticiler, Birmanya'daki ekonomik serbestleşmeye büyük beklenti bağlamış durumdalar.
Japonya'nın otomotiv ve elektronik devleri Toyota ile Sony'nin, ücret artışları karşısında, Asya stratejilerini değiştirmeyecekleri ifade ediliyor. Batıda yaşanan ekonomik durgunluk ve düşük talepten kaçmaya çalışan bu üreticiler, Asya'da ücretlerin yükselmesiyle, satın alma gücünün artacak olmasından umutlular. Bunun en somut örneği de Honda'nın geçtiğimiz günlerde açıkladığı yeni fabrika inşaatı kararı. Endonezya'da yeni bir fabrika kuracağını açıklayan Honda, buradaki üretiminin büyük bölümünü iç pazara yönlendirecek. Bu arada, Şubat ayında Endonezya'da otomobil satışlarının yüzde 24.2 oranında artış gerçekleştirdiğini de hatırlatmakta fayda var.
Çin'de ücretler arttı
Son yıllarda, ekonomik ve siyasi nedenlerden dolayı Çin genelinde ücretler önemli bir artış gösterdi. Sektör uzmanları, ücret artışının özellikle son 2-3 yıldır büyük bir hız kazandığı Çin'de, memur maaşlarının neredeyse batı ile aynı seviyeye geldiğini ifade ediyorlar. Rakamlar da bu durumu kanıtlar nitelikte:
2000 yılında Çin'de ortalama yıllık ücret 1 bin 50 dolar iken, 2010 yılında 5 bin 500 dolara yükseldi. Bu artışta iki önemli unsur dikkat çekiyor. Birincisi arz-talep dengesi. Dünyanın her yerinde olduğu gibi, Çin'de de işgücü kıtlığı ortaya çıkıyor. Bu noktada nüfus çok belirleyici bir özellik taşıyor. Her 10 göçmen işçinin 7'si 30 yaşın altında. Ve bu yeni nesil, bir önceki neslin kabul ettiği çalışma şartlarını kabul etmemekte kararlı.
İkinci, hatta bir çok uzmana göre daha önemli olan unsur ise, siyasi. Pekin'e göre, ücret artışları iki farklı avantaj sunuyor. Bir yandan hane halkının satın alma gücü artıyor; diğer yandan rejimin meşruluğu güç kazanıyor.
"Herkes büyüyen pastadan pay almak istiyor"
Naxitis Yükselen Asya Sorumlusu Edgardo Torija Zane'ın Asya'daki ücret artışı trendine yönelik değerlendirmeleri şöyle:
"Asya ve Çin'de meydana gelen ücret artışları bu ülkelerin ekonomik güçlerini etkilemeyecek. 2008 yılından bu yana, Tayland, Endonezya, Hindistan, Bangladeş, Vietnam, Kamboçya gibi güneydoğu Asya ülkelerinde ücretler yüzde 4 ila 5 arasında artış kaydetti. Çalışan başına verimlilik oranı ise sürekli olarak artıyor. Ücret artışı, verimliliği ve karlılığı düşürmedikçe, endişe etmenin bir anlamı yok. Bu ülkelerde büyüme oranları çok yüksek ve ücretliler de bu pastadan pay almak istiyorlar. Eğer bu ülkelerde büyük ücret artışları meydana gelirse, bu yabancı yatırımcıları olumsuz etkileyebilir. Fakat Tayland'a bakın. Ücret artışlarının beklenmesine rağmen, Aralık 2010 - Aralık 2011 döneminde Japonya'nın ülkedeki yatırımları yüzde 70 oranında artış kaydetti. Aslında, son 30-40 senedir Asya genelindeki gelişmeyi andıran bir süreç yaşıyoruz. Japonya, ücret maliyetlerinin artması sonucunda, Tayvan, Singapur, Hong Kong ve Kore'de üretime yönelmişti. Daha sonrasında ise bu ülkeler Japonya'nın izlediği yoldan gittiler ve güneydoğu Asya'da üretime yöneldiler. Tayland ve Vietnam üretimi, işgücü maliyetinin çok daha düşük olduğu Kamboçya ve Birmanya'ya kaydırdı."
Ekonomik büyüme, maaşları da yukarı çekiyor
Ülke Günlük ücret GSYIH Büyüme
(2011, dolar) Oranı (%)
Kamboçya 2.03 6.7
Vietnam 3.16 5.8
Endonezya 4.94 6.4
Çin 6.91 9.2
Tayland 7 3.5
Filipinler 9.67 4.7
Kaynak: Les Echos