Avrupa Parlamentosu seçimlerinde aşırı sağcı partiler oylarını artırdı ancak AP’nin genel tablosunda büyük değişiklik olmadı. AP Başkanlığı, AP komisyonları başkanlıkları ve AB Komisyon Başkanlığı gibi kritik görevleri, aşırı sağa karşı birleşecek olan Hıristiyan Demokratlar, Sosyal Demokratlar ve Liberaller seçecek.
Avrupa’da tarihi seçim sona erdi… Avrupa Parlamentosu’nda önümüzdeki 5 yıl boyunca görev yapacak 720 milletvekili 27 ülkedeki seçimlerle belirlendi. 6-9 Haziran arasında yapılan Avrupa Parlamentosu seçimlerinde yaklaşık 370 milyon seçmen oy kullandı. Pazar gecesi ilk, dün sabah da resmi sonuçlar açıklandı. Bazı ülkelerde oy kullanma yaşının 16’ya çekildiği bu seçimlere aşırı sağ partiler damgasını vurdu. AP seçimlerinde muhafazakâr ve aşırı sağcı partiler oylarını artırdı ancak AP’nin genel tablosunda büyük bir değişiklik olmadı.
Avrupa Parlamentosu’nun resmi olmayan sonuçlarına göre Hıristiyan Demokratlar (EPP) 184, Sosyal Demokratlar (S&D) 139, Liberaller (Renew Europe) 80, Avrupa Muhafazakâr ve Reformistler (ECR) 73, Kimlik ve Demokrasi (ID) 58, Yeşiller (Greens) 52, Bağımsızlar (NI) 45, Sol Partiler (The Left) 36 ve hiçbir gruba bağlı olmayan milletvekilleri 53 sandalye elde etti.
Ancak yine de aşırı sağcılar, çoğunluğu elde edemedi. Hıristiyan Demokratlar Grubu (EPP), Sosyal Demokratlar Grubu (S&D) ve Liberaller Grubu (Renew Europe) 720 sandalyeli AP’de 403 milletvekili ile çoğunluğu oluşturdu.
AP, Avrupa Birliği’nin yasama organı… Dolayısıyla, Avrupa Parlamentosu Başkanı, Avrupa Parlamentosu’nun komisyonlarının başkanlarını ve Avrupa Birliği Komisyonu Başkanı, AP Genel Kurulu’nda yapılan oylamalarda seçiliyor. 2019 seçimlerinde Genel Kurul’da EPP ve S&D çoğunluktaydı. 2024 seçimleri sonrası EPP ve S&D’nin Liberalleri yanlarına alıp kritik koltuklarda söz sahibi olacağı konuşuluyor.
Aşırı sağcıların AP’de çoğunluğu elde etmesi durumunda Avrupa’yı Avrupa yapan sosyal devlet anlayışının sona ereceği ve Türkiye’ye AB müzakerelerinin durdurulacağı öne sürülüyordu. Son rakamlarla bu iki tehlikenin de öne kesilmiş oldu…
Hangi ülke kaç vekil çıkarıyor?
Avrupa Parlamentosu seçimlerinde ilk kez milletvekili sayısı 705’ten 720 sandalyeye çıkartıldı. Her ülkenin nüfus oranına göre milletvekili çıkarttığı AP seçimlerinde nüfuslarına göre en çok milletvekilini çıkaran ilk 5 ülke sırasıyla 96 ile Almanya, 81 ile Fransa, 76 ile İtalya, 61 ile İspanya, 53 ile Polonya’dan oluşuyor. Romanya 33, Hollanda 31, Belçika 22, Portekiz, Yunanistan, Macaristan, İsveç ve Çekya 21’er, Avusturya 20, Bulgaristan 17, Slovakya, Danimarka ve Finlandiya 15’er, İrlanda 14, Hırvatistan 12, Litvanya 11, Letonya ve Slovenya 9’ar, Estonya 7, Malta, Lüksemburg ve Güney Kıbrıs Rum Yönetimi 6’şar milletvekili çıkardı.
Aşırı sağcı Fransız lider: Macron bu yeni siyasi durumu dikkate almalı
Fransa’da aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi’nin (RN) Başkanı Jordan Bardella, “Cumhurbaşkanı, Fransız halkının bu akşam gönderdiği mesaja sağır kalamaz. Kendisinden bu yeni siyasi durumu dikkate almasını, Fransız halkının yanına olmasını ve yeni parlamento seçimleri düzenlemesini ciddiyetle rica ediyoruz. Mevcut hükümetin bu benzeri görülmemiş yenilgisi, bir döngünün sonuna ve inşa edilmesi bizim elimizde olan Macron sonrası dönemin ilk gününe işaret ediyor” diye konuştu.
Hollanda’da Wilders vekil sayısını 6’ya çıkardı
Hollanda’nın ırkçı lideri Geert Widers’in Özgürlük Partisi PVV, 5 yıl öncesine göre oylarını arttırsa da birinci parti olamadı. İşçi Partisi/Yeşil Sol ittifakı PvdA/GL yüzde 21.6 ile birinci parti oldu. Ancak, seçimlerde yüzde 17.7 oy alan Wilders’in PVV’si AP’deki milletvekili sayısını 1’den 6’ya yükseltti.
Orban’ın partisinin 11 vekili oldu
-AP'ye 21 vekil gönderen Macaristan’da Başbakan Viktor Orban'ın aşırı sağcı milliyetçi partisi Fidesz 11 milletvekili çıkarma hakkını elde etti.
-Hırvatistan’da Başbakan Andrej Plenkoviç'in merkez sağ partisi Hırvat Demokratik Birliği HDZ oyların yüzde 33.8’ini ile AP’ye 6 milletvekili gönderdi. Sosyal Demokrat Parti SDP ise yüzde 27.8 oy alarak 4 milletvekiliyle ikinci parti oldu.
-AP’de 21 sandalyesi bulunan Yunanistan’da Başbakan Kyriakos Miçotakis’in liberal-muhafazakar partisi Yeni Demokrasi PPE seçimlerde birinci oldu ve 8 milletvekili kazandı.
-Güney Kıbrıs Rum Kesimi’nin aşırı sağcı ELAM hareketi de ülkenin 6 kontenjanından birinin sahibi oldu.
Macron'un kumarı: AP seçimleri sonrası erken seçime gidiyor
Fransa’da AP seçimlerinde aşırı sağın açık ara farkla birinci olmasının ardından Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, “Ulusal Meclis”i feshederek erken seçime gidileceğini açıkladı. Aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi’nin (RN) AP seçimlerinde aldığı yüzde 31.5 oy oranıyla birinci parti oldu. Macron’un partisi Rönesans ise seçimlerde yüzde 15.2 oy aldı.
Macron, “Anayasamızın 12’nci maddesinde öngörülen istişarelerden sonra, parlamenter geleceğimizi seçimlere giderek size geri vermeye karar verdim. Bu nedenle bu akşam Ulusal Meclisi feshediyorum” açıklaması yaptı. “Milliyetçilerin ve demagogların yükselişinin sadece milletimize değil aynı zamanda Avrupa’mıza ve Fransa’nın Avrupa’daki ve dünyadaki yerine de tehdit oluşturduğu”nu belirten Macron, “Sevgili yurttaşlarım, size, Fransız halkının kendisi ve gelecek nesiller için doğru seçimi yapma becerisine güveniyorum.
Demokrasimize, egemen halkımızın sesini duyurmasına güveniyorum. Hiçbir şey bundan daha cumhuriyetçi olamaz. Aşırı sağ, hem Fransız halkının yoksullaşması hem de ülkemizin çöküşüdür. Dolayısıyla günün sonunda hiçbir şey olmamış gibi davranamam” dedi. “Macron’un kumarı" yorumları yapılan erken seçimlerin ilk turu 30 Haziran ikinci turunun 7 Temmuz’da yapılacak.
Belçika’da 13 Türk federal ve bölge parlamentolarına girmeyi başardı
Belçika’da AP ve genel seçimler aynı gün yapıldı. Irkçı parti Vlaams Belang beklendiği gibi birinci parti olamadı. Belçika’dan AP’ye Türk kökenli milletvekili seçilemezken, federal ve bölge parlamentolarına toplam 13 Türk kökenli milletvekili seçildi.
Belçika İşçi Partisi PVDA-PTB’den Ayşe Yiğit ve Kemal Bilmez ile sosyal demokrat parti Vooruit’ten Funda Oru ve Yeşiller’den Meyrem Almacı Federal Meclis’e, Yeni Flaman Birliği NV-A’dan Zuhal Demir, sosyal demokrat parti Vooruit’ten Burak Nallı Flaman Parlamentosu’na, sosyal demokrat parti PS’ten Özlem Özen Valon Parlamentosu’na, Liberal parti MR’den Sadık Köksal, sosyal demokrat parti PS’ten Hasan Koyuncu, Şevket Temiz, İbrahim Dönmez ve Yusuf Yıldız Brüksel Parlamentosu’na seçildi. Flaman sosyal demokrat parti Vooruit’ten Zeynep Balcı ise milletvekili olmak için birinci yedek üye oldu. Liberal parti MR’den Hennan Oflu ve Hıristiyan demokrat parti Les Engages’ten Emel Köse de Brüksel Parlamentosu’na birinci yedek üye olarak seçildi.
Türklerin kurduğu partiler milletvekili çıkaramadı
Almanya'da yaşayan Türklerin öncülüğünde kurulan "Çeşitlilik ve Uyanış için Demokratik İttifak" (Demokratischen Allianz für Vielfalt und Aufbruch - DAVA) adlı siyasi oluşum 148 bin 724, "Yenilik ve Adalet için İttifak Partisi" (BIG) ise 31 bin 141 oy aldı. Bu sonuçlara göre DAVA ve BIG partileri, AP milletvekili çıkaramadı.
Almanya’da beklenen olmadı
Avrupa Parlamentosu’nda 96 sandalye ile en çok milletvekiline sahip Almanya’daki AP seçimlerinde Hıristiyan Demokratik Birliği (CDU-CSU) yüzde 29.5 ile seçimden birinci parti olarak çıktı. Oylarını yüzde 5 arttıran aşırı sağcı Alternatif Partisi (AfD) yüzde 16.5 ile ikinci parti oldu.
Almanya koalisyon hükümeti ortakları sosyal demokrat (SPD), Yeşiller (Groenen) ve liberal (FDP) oy kaybına uğradı. Başbakan Olaf Scholz'un sosyal demokrat partisi SPD yaklaşık 2 puan kaybederek yüzde 14 ile üçüncü parti olarak sandıktan çıktı. Aşırı sağcı AfD partisi 2013 yılında kuruluşundan beri en yüksek oy oranına yükselerek yüzde 16.5 oy aldı. Bir önceki seçimlerde yüzde 11 oy alan AfD oylarını yüzde 5 civarında artırdı. Seçim öncesi yapılan anketlerde yüzde 22 oy alması beklenen AfD’nin yüzde 16.5’de kalması AP’de beklenen ağırlığı oluşturamadı.
Aşırı sağcılar İtalya ve Avusturya’da birinci çıktı
AP’de en fazla sandalye sayısına sahip üçüncü ülke olan İtalya’da Başbakan Giorgia Meloni’nin aşırı sağcı İtalya’nın Kardeşleri FdI birinci parti olarak çıktı. 2019 seçimlerine göre oyunu 20 puanın üstünde arttıran Meloni, yüzde 28.6 oy oranıyla birinci parti oldu. Meloni’nin partisi AP’de 24 milletvekiline sahip oldu. Merkez sol Demokratik Parti ise yüzde 22 ile ikinciliği elde etti.
Avusturya’da aşırı sağcı Avusturya Özgürlük Partisi FPÖ oyların yüzde 27'sini alarak birinci parti olarak sandıktan çıktı. Avusturya seçimlerinde ilk kez birinci olan FPÖ’ünün ardında muhafazakar parti ÖVP yüzde 23,5 oyla ikinci, sosyal demokrat parti SPÖ yüzde 23 ve yüzde 10,5 ile yeşiller oldu.
AB Komisyon Başkanı: Merkez yerini koruyor
AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, aşırı sağ partilerin yükselişine işaret ederken, “Merkez yerini koruyor” açıklaması yaptı: “EPP (Hıristiyan Demokratlar) için bugün güzel bir gün. Seçimleri kazandık. Merkez yerini koruyor ama aşırı sağ ve aşırı solun desteğinin arttığı da doğru” sözleriyle Avrupa Parlamentosu seçimlerinin genel değerlendirmesini yaptı. AB Komisyonu başkanı olarak ismi ön plana çıkan Ursula von der Leyen’in “merkez yerini koruyor” açıklaması ile AP’de aşırı sağcı ve aşırı solcu partilerin çalışmalara engel olamayacağına işaret ediyor.