Geçen hafta bir TV söyleşisinde Süleyman Yaşar, kriz döneminde Batı ülkelerinde özellikle ABD'de kriz rüzgarında artan servetlerden alınan vergilerden söz etti. Sayın Başbakan "Bizde de neden olmasın?" dedi. Bunun üzerine "Zenginden vergi" tartışması başladı.
Zenginlerin temsilcisi olarak öne çıkan bazı girişimcilerin Milliyet'te bu söyleşi ile ilgili değerlemeleri yayınlandı.
Çok ilginçtir ki görüş bildirenlerin hemen tamamı zenginlerden vergi alınmasından yana.
Süleyman Yaşar deneyimli bir iktisatçıdır. Sayın Başbakan'a sorusu "Zenginden bir defalık vergi alınması"nın ötesinde her halde "Capital Gain Tax" (Değer Artış Vergisi) idi. Çünkü başka ülkelerde şimdilerde söz konusu olan servet (varlık) vergisi değil, Değer Artış Vergisi'dir.
Zenginden "Bir defalık vergi almak" ne demektir?
- İnönü döneminde 1942'de harp nedeniyle zenginlerden bir defalık varlık vergisi alındı.
- Çiller döneminde 1994'te ekonomik kriz nedeniyle şirketlerden bir defalık net aktif vergisi alındı.
Zenginlerden bir defalık vergi nasıl alınacak?
- Önce "zengin" kim? Zenginlik ölçüsü ne? Gelire göre mi, varlığa göre mi zengin? Varlık denilince hangi varlıklar? Menkul ve gayrimenkuller nasıl değerlendirilecek? Sadece bankalardaki mevduat hesabından mı vergi alınacak?
- Kimden ne kadar vergi alınacağı nasıl belirlenecek?
- Yoksa işin kolayına gidilerek, gelir, kurumlar, emlak vergisi mükelleflerinden bir defalık ek vergi mi istenilecek? Vergi mi alınacak?
- Vatandaşlık numarası ile devlet her vatandaşın bankada ne kadar parası var, nerede ne kadar gayrimenkulü var, ne kadar hisse senedi, tahvili var düğmeye bastığında biliyor? Acaba buna dayalı bir vergilemeye mi gidilecek?
- Ne oranda? Varlığı 50 bin TL olan ile 50 milyon TL olan aynı oranda mı vergilenecek?
Değer Artış Vergisi, artan servetten alınan vergidir. (Bir anlamda İslam dinindeki zekata benzer)
Değer Artış Vergisi artan servetten alınırken, Server Vergisi (Varlık Vergisi) durağan gelirden alınır.
Biri "Zenginden Alınan Vergi" öbürü "Zenginleşmeden Alınan Vergi"dir.
Bizde şu veya bu nedenlerle gayrimenkullerin (binanın, arsanın) ve menkullerin (hisse senetlerinin, tahvillerin) değeri enflasyondan daha hızlı artabiliyor.
İşte vergilendirilmesi tartışılacak bölüm budur. Enflasyonu aşan değer artışı vergilendirilecek mi ve ne kadarı vergilendirilecek?
Kriz döneminde başka ülkelerde daha başka vergi düzenlemeleri de yapıldı:
- Bazı ülkeler gelir ve kurumlar vergisinde vergi oranlarını yükseltti.
- Bazı ülkeler üst gelir gruplarının tükettikleri ürünlerde KDV'yi artırdı.
Bu konuda neyin ne olduğu belli olmadan, özel sektörün bazı temsilcilerinin "Zengin vergisine zenginden açık çek!" vermelerinin nedenini-mantığını anlamak çok zor oluyor.