Aralık ayının, dolayısıyla 2012 yılının dış ticaret gerçekleşmesini 31 Ocak Perşembe günü öğreneceğiz. İhracatın hangi düzeyde gerçekleşebileceği konusunda az çok fikrimiz var. Türkiye İhracatçılar Meclisi'nin verileri öncü gösterge gibi. Her ne kadar TİM verilerinde altın yer almıyorsa da, en azından altın dışında kalan ihracatın düzeyini biliyoruz. TİM'in yaptığı açıklamaya göre, aralık ayı ihracatı 2011'e göre yüzde 1 gibi çok az da olsa azalarak 11.9 milyar dolara geriledi. Yine 1 milyarı aşacağı tahmin edilen altın ihracatıyla birlikte aralık ayındaki toplam ihracat 13 milyar doların üstüne çıkacakmış gibi görünüyor.
İhracatta durum belli gibi de, ithalat ne olacak, işte o konuda tahmin yürütmek için biraz hesap yapmak gerekiyor. İthalata ilişkin tahminde temel dayanak noktası ithalde alınan KDV'nin düzeyi. İthalde alınan KDV aralık ayında 5.3 milyar lira ile Cumhuriyet tarihinin rekorunu kırdı. Geçen yıl aralıktan önce en yüksek düzeye 4.9 milyar lira ile kasımda ve 4.7 milyar lira ile ekimde çıkılmıştı. KDV'de rekor kırılan ekim ve kasım ayları, KDV/ithalat oranının en yüksek gerçekleştiği aylar olarak dikkati çekti. KDV, ithalata oranla göreli bir yükseklik sergileyince, ithalat doğal olarak düşük gerçekleşmiş oldu.
Yılın ilk dokuz ayının ortalamasında ithalde alınan KDV'nin ithalata oranı yüzde 11 olarak gerçekleşti. Söz konusu oran ekimde yüzde 13.8, kasımda yüzde 12.9 düzeyinde oluştu.
Oranın yükselmesi iyi değil
İthalde alınan KDV ile ithalat arasındaki oranın yüksek gerçekleşmesinin nedenlerinden biri, ilgili ayda ağırlıklı olarak KDV oranı yüksek malların ithal edilmesi. Temel etken ise KDV'den muaf ithalatın düzeyi.
Daha önce de bu köşede vurguladığımız gibi kimi aylarda KDV'den muaf teşvik belgeli yatırım malı ithalatının artması, KDV/ithalat oranının farklı oluşmasına yol açıyor. Ayrıca, dahilde işleme rejimi kapsamında ihraç edilmek üzere gerçekleştirilen ithalatta da KDV uygulanmıyor. Bu tür ithalatın düzeyi söz konusu oranın değişmesi sonucunu doğurabiliyor.
İlk dokuz ayda ithalde alınan KDV'nin toplam ithalata oranının düşük gerçekleşmesi, bu aylarda yatırım malı ve dahilde işleme rejimi kapsamında yapılan ithalatın görece yüksek olduğunu gösteriyor. Ekim ve kasımda ise bu tablonun değiştiği, yani KDV'den muaf ithalatın azaldığı, bu yüzden de KDV hızla artarken ithalatın KDV'ye paralel bir artış göstermediği dikkati çekiyor.
Aralıkta ne olur (olmuştur)?
Girişte de belirttik. Aralık ayında gerçekleşen ithalde alınan KDV, 5 milyar 343 milyon lira ile rekor kırmış durumda. Bu rakam, bizi hangi düzeyde bir ithalata götürecektir dersiniz...
İthalde alınan KDV/ithalat dengesine ilişkin olarak elimizde birkaç oran var. Önce en düşük ve en yüksek oranlara göre bir hesaplama yapalım.
Eğer 5.3 milyar liralık KDV'nin, toplam ithalata oranı geçen yılın ocak ayında gerçekleşen yüzde 9.9 düzeyinde oluşacaksa aralık ayında bizi 30.1 milyar dolarlık bir ithalat bekliyor demektir. Böyle bir rakam gerçekçi mi, tabii hayır!
Aralıktaki 5.3 milyar liralık KDV'nin toplam ithalata oranı ekimde çıkılan en yüksek düzey olan yüzde 13.8 kadar olursa, bu kez aralık ithalatı 21.6 milyar dolar olacaktır. Bu düzey de düşük olduğu için hiç gerçekçi görünmüyor doğrusu.
İthalde alınan KDV'nin ithalata oranında 11 ayın ağırlıklandırılmış ortalaması yüzde 11.4. Bu oranı uyguladığımızda bulacağımız aralık ayı ithalatı ise 26.2 milyar dolardır. Bu rakam da yüksek.
Aralık ayında ithalde alınan KDV'nin ithalata oranı ekim ve kasımda olduğu gibi yine yüksek gerçekleşmişe benziyor. İlk 11 ayın ortalaması bile bizi 26 milyar doların üstüne taşıyor ki, bu gerçekten çok yüksek bir düzey.
KDV'nin ithalata oranının ekim ve kasımdaki gibi aralıkta da yüzde 13 dolayında oluştuğu ve böylece aralık ithalatının 23 milyar dolayında gerçekleştiği tahmin ediliyor.
Bu, rekor olacak
İthalat aralıkta bu düzeye çıktığı takdirde rekor kıracak. Aylık ithalat, şimdiye kadar en yüksek düzeye 21 milyar 750 milyon dolarla geçen yılın mayıs ayında çıkmıştı. Dolayısıyla aralıkta eldeki verilere göre 23 milyar doların altına indirilmesi pek mümkün görünmeyen ithalatla rekor kırılmış olacak.
Aralık ayı ithalatı 23 milyara ulaşırsa, TİM kayıtlarından yola çıkılarak ve üstüne tahmini altın ihracatı eklenerek bulunan ihracat da 14 milyar dolar olursa dış ticaret açığında aralık ayında 2011 yılı aşılacak. Türkiye 2011'in aralık ayında 8.1 milyar dolar ticaret açığı vermişti. Eğer tahminler doğrultusunda bir gerçekleşme olursa geçen yılın aralık ayındaki açık 9 milyar doları bulacak.
Ticaret açığında 2011 yılının aşılmasının bir başka önemi de, bu durumun geçen yıl için ilk kez yaşanacak olması. 2012'nin ilk 11 ayındaki ticaret açığı, 2011'e göre daha düşük gerçekleşmişti.
Kuşkusuz rakamları bu şekilde oluşması, ticaret açığının yeniden artış eğilimi içine
girmesi, yıllık bazdaki gerilemesi kasım sonunda iyice yavaşlayan cari açığa da yansıyacak. Belki de aralık ayının cari açığı, 2011'in üstüne çıkacak ve böylece yıllık açıktaki gerileme, yerini artışa bırakmış olacak.