Kıyamet geldiğinde insanları hangi sığınaklar koruyabilir. Geride kalanların istilasından, öfkeli çetelerden, aç toplulukların yağmalarından korunmanın bir yolu var mı? Teknoloji milyarderleri toplumsal bir çöküşte hayatta kalmak için sığınaklar inşa ediyor. Sığınaklarda yiyecekler kilitli ambarlarda mı saklanmalı, gardiyanlar kendi aralarında anlaşıp zenginlerin varlıklarına göz dikebilir mi, robot mu kullanmak lazım?
Bir grup Amerikalı medya teorisyeni Douglas Rushkov’a felaket anında sığınaklarda mal varlıklarını ve canlarını nasıl koruyabileceklerini sordu. Zaman geçtikçe deprem bölgelerinde insani zaaflar, asayiş sorunları ortaya çıkıyor.
Toprak ananın sarstığı Hatay, Maraş, Adıyaman ve diğer şehirler köklerini kaybediyor. GSYİH’nın yüzde 10’u, ihracatın yüzde 8’i, tarımsal hasılanın yüzde 15’i yeniden nasıl inşa edilecek.
Şehrin köklü aileleri binlerce yıllık anılarıyla göç yolunda. Tarımın, sanayinin, ekonominin aktörleri şehri terk ederse binlerce yıllık demografik yapı yok olabilir, üretim sorunları tüm Türkiye’yi ilgilendiren gıda güvencesine yol açabilir.
Kadim bilgilerimizi geleceğe nasıl taşıyacağız. Önce şehirlerin hafızasını canlandıralım, kırık dökük tarihin anılarını ayağa kaldıralım. Habib – i Neccar camisinden, Aziz Pavlus kilisesinden, Meclis Binasından başlayalım. İnsanlar sokaklarında dolaşırken kendilerini evinde, güvende hissetsin. Ezan okunsun, Çan işitilsin, parklarında çocukların oynayacağı dünyanın en güzel bahçelerini yapalım. Şehir anılarına tutunsun, Cennet bahçelerinde çiçek açsın. Maraş’ta Yaşar pastanesinde gene dondurma yiyelim, Hatay’ın simgesi Petek pastanesinde sıcacık pastalar pişirelim, Maraş çöreğinin kokusu tüm şehri sarsın.
Tarım ve Orman Bakanlığı ekipleriyle sahada. Et ve süt kurumu kesime gidecek hayvanları topluyor, istenildiği takdirde Tigem’in Çukurova ve Konuklar tesislerine yerleştiriliyor. İstemeyenlere çadır ve yem desteği sağlanıyor. Yemler Tigem Koordinasyonunda Türkiye Yem Sanayicileri Birliği ile işbirliği halinde dağıtılıyor.
Tigem’in Sultan Suyu tesislerindeki bazı atlar Anadolu işletmesine transfer edildi. Kahramanmaraş Akdeniz’in beyaz altını pamuk, iplik sanayisi ve son yıllarda artan hayvancılık yatırımları ile tarımın yükselen yıldızlarındandı, sokaklarında derin bir hazan.
100 bin yıllık Hatay, bereketli Amik ovasının, gözyaşları içine akıyor. Daha bir hafta önce yağmur duasına çıkmışken yer yarıldı, kuzularını kaybetti. Yaş sebze meyve ihracatının yüzde 21,7’sini gerçekleştiriyordu. Örtü altı tarım yatırımları ısıtma giderlerindeki avantaj nedeniyle çoktu şimdi hepsi yerle bir.
Bağcılık, tütün, Antep fıstığı, biber Adıyaman’ın önemli tarım ürünlerinden. GAP projesi ile yeni bir Çukurova olmak isteyen Adıyaman derinden yaralar aldı. Kommagene ülkesinin zarif heykelleri 2 bin yıllık yalnızlığın ardından şimdi de toprak ana ile sarsıldı. Malatya bereketli toprakları ile kayısı, buğday, şekerpancarının önemli üretim bölgesiydi, yarası çok büyük.
Lisanslı ve soğuk hava depolarının durumu, sulama kanalları, narenciye bahçelerinin güvenliği, taşınan hayvanlardan kaynaklı biyogüvenlik endişeleri gibi tarımı bekleyen onca soruna rağmen deprem sarssa da tarım sarsılamaz. Sarsılmamalıyız, tarımda dünden bin kat daha mukavemeti bir ülke olmak zorundayız.
Kırıldığımız yerleri dayanışma harcıyla dolduralım, teknolojiyle sıvayalım.