Anadolu'nun perakende ve toptan ticaret yapısında önemli bir değişim yaşanıyor. Anadolu'daki yerel esnafın (bakkalın, kırtasiyecinin, hırdavatçının, manifaturacının, terzinin, ayakkabıcının hatta kasap ve balıkçının) işi, yeni açılan Alışveriş merkezlerindeki (AVM) zincir mağazalara yöneliyor.
Böylece yerel esnafın cirosu azalır, yerel esnaf dükkan kapatmak durumunda kalırken yöredeki perakende ve toptan ticaretin getirisi, zincir mağazaların merkezi olan İstanbul'a veya yurtdışına gidiyor.
Geçen yıl, bir yılda İstanbul'da AVM'lerin ciro endeksi yüzde 6 artarken Anadolu'da AVM'lerin ciro endeksi yüzde 20 arttı.
Anadolu halkı İstanbul'dakilerden daha fazla harcamıyor ama, esnaf yerine AVM'deki mağazalardan alışveriş etmeye başladığından AVM'deki mağazaların cirosu artıyor.
Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Hakal Kodal, yılın ilk altı ayında Anadolu cirolarının ilk kez İstanbul'u geçtiğini dile getirerek ciroların Anadolu'da 6.5 milyar TL, İstanbul'da 6.1 milyar TL olarak gerçekleştiğini söyledi.
Anadolu'da alışveriş merkezleri (AVM) ilk yapılmaya başlandığında ortaya çıkan lüks ve pahalı algısının kırıldığını ifade eden Kodal şunları kaydetti:
"Bu algının kırılması ciroları olumlu etkiledi. Ayrıca Anadolu'da markadan çok kişisel ilişkiler de ön planda. Cadde mağazalarında yapılan veresiyelerin yerini kredi kartı ve sadakat kartlarına bırakması bunda etkili olurken, yerel istihdam sağlanmasıda tüketicilerin alıştıkları ilgiyi bulmalarına neden oldu."
Geçen yılı 21 milyar TL ciroyla kapattıklarını 2010 hedefi olan 25 milyar TL'yi yüzde 15 civarında aşmayı beklediklerini anlatan Kodal şu bilgileri verdi:
"Yılın ilk 6 ayında 12.5 milyar TL ciro gerçekleştirildi. Yılın ilk yarısı bizim için iyi geçti. Ramazan ve bayramların etkisiyle geçen 2-3 yıla göre önümüzdeki 6 ayda en iyi ciroları gerçekleştireceğiz. Ayrıca son 9 ayın en yüksek cirosu haziranda kaydedildi. Geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 15'lik bir artış var."
Yurt genelinde 256 AVM bulunduğunu ve bugüne kadar 35 milyar dolar yatırım yapıldığını söyleyen Kodal, "Bu yatırımın üçte biri yabancı sermaye. 350 bin kişi istihdam ediliyor. Yılı 270 AVM ile kapatmayı planlıyoruz. Bu da 1.5 milyar dolar yatırım anlamına geliyor. 2000'de 1 milyon metrekarelerdeyken 10 yılda bu sayı 6 kat arttı. Şu an 45 ilde AVM var. Van, Bartın gibi AVM olmayan illerde de projeler gelişiyor" dedi.
Hakan Kodal'ın açıklamalarında dikkat çeken bir başka nokta daha var AVM'lerinin üçte biri yabancı sermayeye ait.
Anadolu'daki dükkan kiralarını artık döviz olarak yabancı sermaye toplamaya başlıyor. Halbuki Anadolu insanının bir bölümü için dükkan, gayrımenkul yatırımıdır. Dükkan kirası önemli bir gelir kaynağıdır.
Bitmedi AMV'leri Anadolu halkına giderek daha fazla ithal ürün sunuyor. Halkı ithal ürüne alıştırıyor.
AYD ile Akademetre Research tarafından ortaklaşa oluşturulan AVM Endeksi'ne göre:
- İlk 6 ayda açılan 10 yeni AVM'nin metrekare olarak yüzde 85'i, Ankara ve İstanbul'da faaliyete geçti.
- Geçen yıl 1 milyar kişi AVM ziyaret ederken bu yıl beklenen sayı 1.1 milyar. Ziyaretlerin 270 milyonu Anadolu'da, 225 milyonu İstanbul'da gerçekleşti.
- Yılın ilk yarısında ziyaretçi sayısı endeksi ortalaması 98
- İlk yarı ciro endeksi ortalaması 114 iken, geçen yıla göre yüzde 16 artış gözlendi.
- Anadolu'daki Haziran ciroları geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20 arttı.
- 6 aylık metrekare cirolarında artış yüzde 16'ya ulaştı.
- Haziran 2009'da 101 puan olan Anadolu ciro endeksi, Haziran 2010'da 20 puan artış göstererek 122 puana ulaştı. Aynı dönemde 111 olan İstanbul ciro endeksi ise 118 olarak gerçekleşti.
- 1000 kişi başına düşen AVM kiralanabilir alanı 82 metrekare.
- İller bazında 1000 kişi başına düşün metrekare oranında birinci sırada 215 metrekareyle Ankara yer alıyor. Başkenti sırasıyla İstanbul, Denizli ve Eskişehir izliyor.
- Yılın ilk yarısında açılan 10 yeni alışveriş merkezi ile sektöre 300 bin metrekare eklendi. Böylece kiralanabilir alan 6 milyon metrekareye yükseldi.
- 2012'de yatırımın 50 milyar dolara ulaşması planlanıyor
Önce kahraman bakkal, market savaşı başladı. Şimd, bütün toptan ve perakendeci esnaf'ın AVM karşısında savaşı değil de yenilgisi gündemde.
İyi de var mı bunun çaresi? AVM'leri yasaklanamayacağına göre, Anadolu'da perakendeci ve toptancı esnaf kaderine boyun eğecek, açık anlatımıyla yavaş yavaş yok olacaktır.
Olan biteni görelim,bilelim de hazırlıklı olalım.