Seçimlerde partilerin gösterdikleri adayların eğitim, meslek ve sektörel dağılımı bize partilerin yapısı hakkında da bilgiler veriyor. Bu yazıda partilerin gösterdikleri adayların partilerin yapısı ve çeşitli kesimlerle ilişkisi konusunda ne gibi mesajlar verdiğini yorumlamaya çalışacağım.
Beldelerdeki adayların kısıtları olacağını düşüncesiyle değerlendirmede sadece büyükşehir ve ilçe belediye başkan adayları yer alıyor. Tabloda yer alan oranlar her mesleğin o partinin mesleği belli olan adaylar içindeki payını gösteriyor.
Bu tabloya baktığımızda partilerin ve yerel önderlerinin sosyal yapısı hakkında şu sonuçları çıkartabiliriz:
ADALET VE KALKINMA PARTİSİ
AKP adaylarının eğitim ve meslek dağılımına baktığımızda diğer partilerden daha eğitimli, daha kentli ve daha genç olduğunu söyleyebiliriz. Adaylar içinde yüksek öğrenimlilerin payının en yüksek, ilk okul mezunlarının payının en düşük olduğu parti AKP.
AKP aynı zamanda adayları arasında emeklilere en düşük pay veren parti durumunda. Toplam adaylar arasında emekliler en yüksek payı alırken, AKP’nin emeklilere verdiği pay, genel ortalamanın üçte biri kadar. Diğer partilerde emeklilerin payı, AKP’dekinin neredeyse üç katına kadar çıkabiliyor. Buradan AKP’nin en azından yerel önderlerinin diğer partilerden daha genç olduğu sonucunu çıkartabiliriz. Bu aynı zamanda son dönemde politikaya eğilim gösterenler arasında AKP’nin daha etkili olduğunun da bir işareti sayılabilir.
AKP’nin adayları arasında üniversite eğitimine dayalı profesyonel meslek sahiplerinin ağırlığı da diğer partilerden farklı olarak dikkat çekiyor. AKP adayları arasında işçi, esnaf, iş adamı, iş kadını payı oldukça düşük düzeyde. Buna karşın mühendis, işletme yöneticisi, ekonomist ve hukukçuların payı oldukça yüksek.
Burada dikkat çeken bir nokta mesleğini “serbest meslek” olarak tanımlayanların açık ara en yüksek paya sahip olduğu parti de AKP. Bu da bağımsız çalışan ancak mesleki bir donanıma sahip bir tabana işaret ediyor.
Memurların AKP adayları arasında diğerlerinden açık ara daha yüksek pay alması, iktidar partisinin bürokrasinin alt kademelerinde diğerlerinden daha etkili hale geldiğinin bir işareti olarak değerlendirilebilir.
Bu arada inşaat, imar ve emlakla ilgili sektörlerden gelen adayların göreli olarak AKP’de daha yüksek pay alması da dikkat çekiyor.
CUMHURİYET HALK PARTİSİ
CHP eğitim düzeyi açısından AKP’den sonra ikinci sırada yer alıyor. Buna paralel olarak üniversite eğitimine dayalı profesyonel meslek sahibi olan adayların payı, AKP’dekinden daha yüksek. Bu da kentli ve eğitimli bir yapıya işaret ediyor.
CHP, adayları arasında emeklilere en yüksek yer veren partilerden birisi. Bu durum, AKP’ye göre CHP’nin en azından yerel önderlerinin daha yaşlı olduğuna işaret ediyor.
CHP’de işadamı-iş kadını olan adayların payı, işçilerin payının oldukça üzerinde. CHP adaylarının da dörte birini serbest meslek sahipleri ile esnaf, zenaatkar ve küçük işletme sahipleri oluşturuyor. Mühendis, avukat ve doktor gibi eğitimli profesyonelleri de hesaba kattığımızda CHP içinde, orta sınıfl ar daha etkili gözüküyor. Adaylar arasında çiftçilerin en fazla pay aldığı partinin CHP olması dikkat çekiyor. Köylülüğü temsil eden bir meslek olan çiftçiliğin, kent yönetimiyle ilgili bir seçimde en fazla payı, daha kentli olduğu sanılan CHP’de bulması ilginç bir nokta.
MİLLİYETÇİ HAREKET PARTİSİ
MHP’de de eğitim düzeyi ortalamanın üzerinde. Yüksek öğrenimlilerin adaylar arasındaki payı en yüksek üçüncü parti MHP.
MHP, adayları arasında emeklilere en yüksek payı veren parti. Bu veri, partinin diğerlerinden göreli olarak yaşlı olduğuna işaret ediyor. Bu durum MHP’nin daha genç bir tabana sahip olduğu şeklindeki ağırlıklı kanıyla çelişiyor.
Serbest meslek sahipleri ile esnaf, zanaatkar ve küçük üreticilerin payı MHP’de de CHP ve AKP’den daha geride. Buna karşın işadamlarının oranı AKP ve CHP’den çok daha yüksek. MHP adaylarının yüzde 11.94’ü işadamı iken, bu oran CHP’de yüzde 5.77, AKP’de yüzde ise sadece 1.21.
Öğretmenlerin adaylar arasında en fazla pay aldığı partinin MHP olması, partinin Milli Eğitim’deki etkinliğinin bir göstergesi sayılabilir.