Dün 19 Mayıs gençlik ve spor bayramıydı. Bu vesileyle 1919’dan 97 yıl sonra ve cumhuriyetin 100. yıldönümüne 7 yıl kala gençlerimizin hangi “ahval ve şerait” altında yaşadıklarına bir bakalım. Ülkeyi yönetenlerin gençlere nasıl bir eğitim, ne kadar iş imkanı, nasıl bir gelecek sunabildiklerini görmeye çalışalım. Ortaya çıkacak olan sonuç, ülkeyi yönetenlerin, özellikle de uzun dönem yöneterek sürece damga vuranların karnesi olacak.
Eğitim, eğitim kalitesi ve çalışma imkanları açısından verilerin ortaya koyduğu manzara şöyle:
* Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi’nin (BETAM) Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) hanehalkı işgücü araştırmasının 2014 yılı mikro veri setine dayanarak yaptığı hesaplamalara göre 15-19 yaş aralığındaki gençlerin yüzde 34.72’si eğitime devam etmiyor.
* Okula devam etmeyen bu gençlerin yüzde 18.21’i ilk okul mezunu bile değil. Sadece ilköğretim (ilkokul ve orta okul) mezunu olanlar ise yüzde 55.40 paya sahip. Toplam olarak okula devam etmeyen 15-19 yaş gençlerin yüzde 73.60’ının eğitim düzeyi lisenin altında. Bu gençlerin sayısı 1.6 milyonun üzerinde.
* 12 yıllık zorunlu eğitimin yürürlüğe girmesinden yıllar sonra ortaya çıkan bu oranlar, yasaya rağmen gençlerin eğitime devamının sağlanamadığını gösteriyor. Gençler, okula kayıt yaptırsalar bile eğitime devam etmiyorlar.
* Bu açıdan bölgeler arasında da büyük uçurum var. Doğu Marmara’da okula devam oranı yüzde 73.5’e, Doğu Karadeniz’de yüzde 74’e çıkarken, Güneydoğu Anadolu’da yüzde 50.8’e kadar düşüyor. Bu arada İstanbul’da 2013’te yüzde 70.8 olan okula devam oranının 2014’te 2.3 puan birden düşerek yüzde 68.5’e inmesi dikkat çekiyor.
* Zorunlu eğitim uygulamasının bölgesel eşitsizlikleri giderme alanında da pek başarılı olmadığı görülüyor.
* 15-19 yaş arası gençlerin yüzde 14.31’i ne okula gidiyor, ne de çalışıyor veya iş arıyor. Yani her 7 gençten birisi işgücünün de eğitimin de dışında. Bu oran genç kadınlar arasında yüzde 21.57’ye çıkıyor.
* Okula devam etmeyen ancak çalışan veya iş arayanların oranı yüzde 16.34. Bu oran erkeklerde yüzde 22.48’e çıkarken kadınlarda yüzde 9.82’ye düşüyor.
* Sadece okula devam eden gençlerin oranı yüzde 57.93 düzeyinde.
* Hem okuyup hem de çalışan veya iş arayan gençlerin oranı ise yüzde 11.42’yi buluyor. Yani her 10 gençten birisi hem okuma hem çalışma zorunluluğu yaşıyor. Bu gençlerin sayısı bir yıl öncesine göre yüzde 16.3 gibi yüksek bir hızla artmış.
* Eğitime devam eden gençlerin vaziyeti kurtardıklarını söylemek de imkansız. 15 yaş gençlerin bilgi düzeyini ölçen uluslararası PISA araştırmasına göre Türkiye, 34 OECD üyesi içinde matematik ve fende sondan üçüncü sırada yer alıyor.
* Gençlere sağlanan eğitimin kalite düzeyini her yıl üniversite sınavlarında da görüyoruz. Bu yıl yapılan yüksek öğrenime geçiş sınavlarında 40 Türkçe sorusunda doğru yanıt ortalaması 19.1, sosyal bilimlerde 10.75, matematikte 7.89 ve fen bilimlerinde ise sadece 4.7.