Bizim 2015 yılı enflasyonunun en az yüzde 8 olacağına dönük tahminimiz yeni değil. Dün de belirttik; henüz 2014 tamamlanmamışken, geçen yıl 5 Aralık'ta 2015 enflasyonunu yüzde 8.1 olarak tahmin ettiğimizi yazmıştık. Aralık ayında hiç tahmin edilmeyen ölçüde yüzde 0.44 gibi bir fiyat düşüşü yaşandı, yıllık oran da yine tahminlerin çok altına inerek yüzde 8.17 oldu, biz bu oranların ilanından hemen sonra 7 Ocak'ta da tahminimizi koruduk ve 2015 yılındaki gerçekleşmeyi yüzde 8.1 olarak beklediğimizi belirttik.
Ama bu yılın ilk çeyreği, tahminlerin çok ötesinde bir artışla geçilince, 2015'e ilişkin tahminimizi revize etme gereği duyduk. İşte dün bu revizyon sonucu elde ettiğimiz yeni değerlere yer verdik. Ve özetle; "2015 gerçekleşmesini yüzde 8-9 arasında beklemek, bu oranlara hazırlıklı olmak gerekir" dedik.
Bu oranları nasıl bulduğumuzu merak eden okurlar oldu. Temel hareket noktamızın temelde bir teknik analiz olduğunu belirtmiştik; ama belli ki biraz açmamız gerekiyor.
2003-2013 dönemini kapsayan 11 yılın rakamlarını esas aldık. Aylık gidişatı görmek için bu 11 yılın oranlarıyla oluşturduğumuz endeksi 2014 endeksiyle kıyaslamamız gerekiyordu. Bu yüzden hesaplamaya 2014 oranlarını dahil etmedik.
2003-2013 döneminin aylık ortalama artışlarının bu yıl da gerçekleşeceği varsayımından yola çıkarak 2015'i hesapladık. Bunu da üç yöntemle yaptık.
Birinci yöntemde, her ayın 11 yıllık dönemdeki artış ya da azalış ortalamasını aldık.
İkinci yöntemde, en küçük ve en büyük oranları devre dışı bırakarak bu sefer 9 yılın ortalamasından hareket ettik.
Üçüncü yöntemde ise nisandan başlayarak endekslerin toplamını, (ya da ortalamasını) bir önceki ay endeksinin toplamına kıyaslayarak bulduğumuz oranı kullandık.
Yüzde 8.14 ile yüzde 9.28 arasında
Bu üç yöntem, bize farklı oranlar verdi. 11 yılın aylık değişimlerinin aritmetik ortalamasına dayalı birinci yöntemle elde edilen 2015 yılı artışı yüzde 9.28 düzeyinde.
En küçük (negatifse en büyük) ve en büyük oranlar dikkate alınmadan 9 yılın ortalaması üstünden yapılan hesaplamayı gösteren ikinci yönteme göre artış yüzde 8.14.
Aylık endekslerin toplamının kıyaslamasına dayalı hesaplama yöntemiyle bulunan yıllık oran ise yüzde 9.08.
İşte biz, bir çeşit ağırlıklandırma sonucu da veren endekse dayalı hesaplamayı tercih ettik. Bu hesaplamanın ortaya koyduğu oran da, yukarıda belirttik, yüzde 9.08'e işaret ediyor.
Aralıkta tırmanış kaçınılmaz
Geçen yılın aralık ayının, şimdiye kadar örneği hiç görülmemiş yönleri var.
Birincisi; daha önce aralık ayları itibariyle fiyatlar hiç bu kadar, yani yüzde 0.44 oranında gerilememişti.
İkincisi; kasım sonundaki yıllık fiyat artışı, aralık ayına gelindiğinde hiç geçen yılki kadar düşmemişti. Geçen yıl kasım sonunda yüzde 9.15 olan yıllık artış, aralık sonunda bir anda yüzde 8.17'ye iniverdi.
Hatırlayalım; 2015-2017 dönemi orta vadeli programında 2014 yılı TÜFE tahmini yüzde 9.4 olarak yer almıştı, bu hükümetin beklentisiydi; Merkez Bankası'nın tahmini ise yüzde 8.9'du. Oysa gerçekleşme yüzde 8.17 oldu. Herkesi şaşırtan bu mutluluk verici sapma, petrol fiyatlarında kimsenin beklemediği düşüşten kaynaklanmıştı.
Şimdi, bu yılın sonuna geldiğimizde fiyatların yüzde 0.44 gibi en azından aralık ayları itibariyle pek de görülmeyen düzeyde bir kez daha gerilemesini sağlayacak bir gelişmenin işaretleri var mı, yok. Hem zaten fiyatları bu kadar aşağı, ya petrol fiyatlarının hızla düşmesi çekebilir ya da doların hızla değer yitirmesi.
Dolayısıyla bu yıl aralıkta, yıllık oranın kasımın çok üstüne çıkması kaçınılmaz görünüyor. Yıllık fiyat artışı kasım sonunda yüzde 7 düzeyinde oluşsa ve fiyatlar aralıkta hiç değişmese bile ve biz geçen yılın aralık ayındaki yüzde 0.44 çıkıp, yerine sıfır girdiği için yıllık oranın bir anda yüzde 7.48'e yükseldiğini göreceğiz. Fiyatlar aralıkta son yıllar ortalaması olan yüzde 0.25 dolayında artarsa, bu kez geçen yılki düşüşün de etkisiyle kasım sonunda yüzde 7 olan oran aralık sonunda yüzde 7.74'e çıkacak. Tabii ki biz kasım sonu itibariyle yüzde 7'de kalabilirsek...
Kasım sonu için yüzde 7, iyimser bir tahmin. Dolayısıyla kasımda yıllık oranı yüzde 7.5-8.0 aralığında beklemekte yarar var. Bu durumda da, aralıktaki artış ve geçen yılın yaratacağı baz etkisiyle 2015 gerçekleşmesinin yüzde 8'in üstüne çıkması kaçınılmaz görünmektedir.
Bu tabloyu değiştirecek etkenler de hiç yok değil kuşkusuz. İran ile Batı arasında varılan uzlaşma sonucu petrol arzı çok artar ve ham petrol fiyatları iddia edildiği gibi 30 dolarlara, hatta 20 dolarlara gerilerse, biz de bu artışı adeta "baltalamak" istercesine kur artışına yol açacak şekilde ayağımıza kurşun sıkmazsak, enflasyonda kayda değer gerilemeler sağlayabilir, yılı da yüzde 8'in altında kapatma şansı yakalayabiliriz. Ama bunun gerçekleşmesinin pek de kolay olmayacağı ortada.