Üçüncü çeyrekteki büyüme hızı yüzde 1.6 düzeyinde kaldı ve böylece ilk dokuz ayın büyüme oranı yüzde 2.6 olarak gerçekleşti. 2012'ye, yüzde 4'lük büyüme hızı öngörüsüyle başlamış, daha sonra bu hızı yüzde 3.2'ye revize etmiştik.
Şimdi durup düşünme zamanı... İlk üç çeyreğin toplamında geçen yıla göre yüzde 2.6 olarak gerçekleşen büyümeden sonra yılın tümünde yüzde 3.2'yi tutturma şansımız kaldı mı?
Bu soruya yanıt aramadan önce, bir ön bilgi olarak yıllık büyümemizin hangi düzeyde seyrettiğine bakalım.
Büyümeyi çeyreklere göre olduğu kadar, çeyrekler itibariyle yıllık bazda izlemek de pekala mümkün. Yani her çeyrek itibariyle yıllık büyümeyi görebiliriz. İşte bunu yaptık ve son üç yılın büyümesini çeyreklere göre hesapladık. Karşımıza şöyle bir tablo çıkıyor...
Türkiye'nin yıllık bazdaki büyümesi geçen yılın üçüncü çeyreğinden bu yana düzenli olarak geriliyor. Geçen yıl üçüncü çeyrek sonunda yüzde 9.7 düzeyinde bulunan yıllık büyüme son çeyrekte, yani 2011 yılının tümü itibariyle yüzde 8.5'e indi. Büyüme hızındaki gerileme bu yıl iyice belirginleşti. Yıllık bazdaki büyüme ilk çeyrek sonunda yüzde 6.5'e, ikinci çeyrek sonunda yüzde 5'e ve nihayet üçüncü çeyrek sonunda yüzde 3.2'ye geriledi.
Yıllık yüzde 3.2 nasıl gerçekleşir?
Yıllık büyümenin üçüncü çeyrek sonunda yüzde 3.2 düzeyinde oluşması, yıllık bazda yüzde 3.2 olarak tahmin edilen büyümeye nasıl ulaşılacağı konusunda hesap yapmayı çok kolaylaştırdı. Eğer son çeyrekte, geçen yılki düzeyde bir büyüme sağlanabilirse, yıllık büyüme yüzde 3.2 olacak demektir.
Şu halde önemli olan, geçen yılın son çeyreğindeki oran. Türkiye, geçen yıl son çeyrekte yüzde 5'lik bir büyüme sağlamıştı. Yani bu yıl da son çeyrekte yüzde 5 büyürsek, yıllık tahmin olan yüzde 3.2'yi tutturabileceğiz. Ama iyi de, bu yıl çeyreklere göre sırasıyla yüzde 3.4, yüzde 3 ve yüzde 1.6 büyüme sağlandığı dikkate alınırsa, son çeyrekte yüzde 5'e ulaşmak mümkün olabilir mi?
Kendimizi kandırmayalım; bu sorunun yanıtı kesinlikle "hayır"dır. Kaldı ki, dün açıklanan ekim ayına ilişkin sanayi üretimi verisinin ortaya koyduğu olumsuz tablo da dikkate alınırsa, son çeyrek için büyüme hızı konusunda çok daha karamsar olmak gerekecektir. Yeri gelmişken hatırlatalım; toplam sanayi üretimi ekim ayında geçen yıla göre yüzde 5.7 geriledi. Takvim etkisinden arındırılmış üretimde yüzde 0.9 gerileme oldu; mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış endekste ise eylül ayına göre yüzde 2.6'lık gerileme ortaya çıktı. Ekim ayında imalat sanayinde geçen yıla göre yaşanan gerilemenin oranı ise yüzde 5.9'u buldu.
Yani, GSYH'nin yaklaşık dörtte birini oluşturan sanayi kesiminde son çeyreğe çok kötü bir başlangıç yapıldı. Yılın son iki ayında, ekimdeki bu kötü gidişi pozitife çevirecek bir gelişme sağlanabilir mi, çok kuşkulu doğrusu.
Yüzde 2.5 dolayında olabilir
Son çeyrek büyümesinin en az yüzde 1, en fazla yüzde 5 olabileceği varsayımına dayanan olasılıkları sıraladık. GSYH artışı son çeyrekte yüzde 1'de kalırsa yıllık büyüme yüzde 2.2 olacak. Son çeyrek için en yüksek artış varsayımı olarak biraz önce dile getirdiğimiz yüzde 5 gerçekleşirse bu kez yıllık GSYH, orta vadeli programda yer verilen tahmin düzeyinde, yani yüzde 3.2 olarak gerçekleşecek. Ancak bu oranı yakalamanın neredeyse olanaksız olacağı da ortada.
Dolayısıyla son çeyrekte en iyi olasılıkla yüzde 1.5 ile yüzde 2 arasında bir büyüme beklenmeli. Bu durumda 2012 yılı büyümesi en az yüzde 2.3, en fazla yüzde 2.5 olacak demektir.