Adettendir, bir yılı tamamlarken genel bir değerlendirme yapılır ya, biz de bu adete uyalım dedik ve 2011 yılı için başlıca büyüklüklerde ne öngörüldüğünü, gerçekleşmenin hangi düzeyde olabileceğini irdeledik.
Bazı göstergelerde görünürde çok olumlu bir tablo oluştuğu dikkati çekiyor. O göstergeyi tek başına alıp, hedefin çok ötesinde bir gerçekleşme olmasının yaratabileceği yan etkileri ve olumsuzlukları göz ardı ederseniz, tablo çok çok iyi; ama o yan etkiler yok mu…
Örneğin, ekonominin çok hızlı büyümesi iyi güzel de, bunun cari açığa, enflasyona olan etkileri… Ya ekonominin aşırı ısınmasını önlemek için uygulamaya konulan düzenlemeler bir yanda dururken, büyümenin çok hızlı gerçekleşmesine alkış tutuluyor olması…
En önemli büyüklük olan GSYH'den başlayarak başlıca göstergeleri inceleyelim:
GSYH: 2011 yılına yüzde 4.5'lik büyüme hedefiyle girdik. Ancak, ekonomi tahminlerin ötesinde canlı seyretti. İç talepteki canlılık, büyümede öngörülenin çok üstüne çıkılması sonucunu doğurdu. Gerçi üçüncü çeyrekte ihracat da büyümeye destek verdi; ancak temelde lokomotif iç talep oldu. Yüzde 4.5 olarak öngörülen büyümenin yüzde 7.5 düzeyinde gerçekleşeceği tahmin edildi. Ancak, bu tahminden sonra açıklanan üçüncü çeyrek gerçekleşmesi, yıllık büyümenin yüzde 8'e ulaşabileceğini ortaya koydu.
Enflasyon: Tüketici fiyatları endeksi bazında aralık ayları değişimine göre 2011 yılı enflasyonunu orta vadeli programda yüzde 5.3 olarak öngörmüştük. Merkez Bankası'nın 2011 enflasyon hedefi ise yüzde 5.5'ti. OVP ile Merkez Bankası'nın öngörülerinin farklı olduğunu da belirtmiş olalım. Enflasyon tahminlerin çok üstüne çıkarak büyük olasılıkla çift haneli bir düzeyde gerçekleşecek. Kasım sonu itibariyle gelinen düzey, çift haneden kaçış olmayacağını gösteriyor. Enflasyonun öngörülenin bir kat üstüne çıkmasında en büyük etkiyi, mayıs ayında gıda maddelerinin fiyatında ortaya çıkan artış ile ekim ve kasım aylarındaki vergi ayarlamaları ve kur artışları yaptı.
Dış ticaret: 2011'de dış ticarette, özellikle de ithalatta öngörülene göre büyük sapma görüldü. Yılın tümü için 199.5 milyar dolar olarak öngörülen ithalat, ekim sonunda yıllık bazda 239.3 milyar dolara çıktı. 2011 ithalatının 250 milyar doları bulması sürpriz olmayacak.
Yılın tümü için 127 milyar dolar olarak öngörülen ihracat ise ekim sonu itibariyle yıllık bazda 132.6 milyar dolar düzeyinde. İhracatın yılın tümünde 140 milyar dolara yaklaşması bekleniyor.
2011 için başlangıçta 72.5 milyar dolar düzeyinde öngörülen ticaret açığı, ekim ayı itibariyle yıllık bazda 106.7 milyar doları bulmuş durumda. Yıllık açığın 110 milyara ulaşması bekleniyor.
Cari açık: İthalatın öngörülenin çok ötesinde gerçekleşmesinin bir yansıması olarak cari açıkta da büyük sapma oldu. 2011 için başlangıçta 42.2 milyar dolar olarak öngörülen cari açığın 75-80 milyar dolar arasında gerçekleşmesi bekleniyor. Başlangıçta yüzde 5.4 düzeyinde öngörülen cari açığın GSYH'ye oranının da yüzde 10'u bulacağı görülüyor.
Dolar kuru: Dolar kurunda ortalama ve yılsonu değişimi olmak üzere iki kavram var. 2011 için dolar kuru yıl ortalaması bazında 1.5557 düzeyinde öngörülmüştü. Gerçekleşmenin 1.6683 düzeyinde olacağı bekleniyor. Yani yıl ortalaması bazında öngörülene göre çok büyük bir sapma yok.
Ancak, yılsonu oranlarına göre değişim alındığında dolarda yüzde 22'yi bulan bir artış söz konusu. 2010 sonunda 1.5460 düzeyinde bulunan doların, bu yılı 1.88 dolayında kapatacağı tahmin ediliyor.
Bütçe: Merkezi yönetim bütçesinde başarılı bir performans sergilendi. 2011 yılının tümünde 34 milyar lira açık verileceği öngörülen bütçede, ilk on bir ayda açık bir yana 438 milyon liralık fazla oluştu.
Yılın tümünde 279 milyar lira olması öngörülen gelir, ilk on bir ayda 272.8 milyar düzeyinde gerçekleşti. Yılın tümü için 313 milyar lira olarak öngörülen gider ise bu dönemde 272.3 milyar lirada kaldı.