Tiberias: "Ama Selahaddin ve Kral
aralarında daha iyi bir dünya kuracaklardı."
Hospitaller: "Sadece bir süreliğine bile olsa,
Tiberias, yine de yaşanmış oldu."
Cennetin Krallığı
2001 sonrasında makro dengenin restore edilmesi süreci yaşandı ve enflasyon trendi 2003 yılında kırıldı. Yaklaşık 5 yıllık bir dönemi başarı öyküsü olarak görmek mümkün: Ama bir şartla. 2005 sonuna doğru program bittikten sonra yapılanlarla -daha doğrusu yapılmayanlarla- beraber son 3 yılın kayıp yıllara dönüştüğü ve potansiyelin altında büyümeye başladığımız unutulmazsa. Peki ama Türkiye'nin hikayesi bitti mi? Bittiyse bunun nedeni enerji fiyatları ve dünyanın hali mi, yoksa iç dinamikler zaten bu yönde mi işlemeye başlamıştı? Her ikisi de: Hikaye bitmedi, ama yıldızı sönmeye başladı.
Yurtdışı yerleşiklerin MK portföyü temmuz itibariyle 32 milyar TL seviyesinde seyrediyor. Yurtiçi yerleşiklerin MK portföyü ise 65 milyar TL seviyesinde. Yılın başından bu yana yurtdışı yerleşiklerin MK portföyünden 3.8 milyar TL çıkış yaşandı. Çıkışlara rağmen son 3 haftada görüntü fena değil: En büyük itfalar faiz yükselişine neden olmadı ve aslında tam tersi oldu. Yani kısa vadeli manzara şu anda o kadar da kötü değil. ABD ekonomisi 2. çeyrekte % 2 civarında büyüyebilir ve bu veri muhtelemen olumlu algılanacak. Konut verileri dışında 2. çeyrek verileri düzgün ve ihracat artarak -işalat azalırken- hem ABD cari açığını kapatıyor, hem de büyümeye 0.5 puana varan katkı sağlıyor. Zayıflayan dolar etkisini ihracat ve büyüme üzerinde göstermeye başladı. Fakat 3. çeyrek h‰l‰ çok şüpheli: Geçen yılın % 4.9 büyümesinin yaratacağı olumsuz baz etkisi de var.
Kendimize dönelim. Program başarılı olduysa bile, her başarının bir bedeli vardır. Sürekli ve yapısal hale gelen dış ticaret açığı ve aşırı değerlenen kur bu programın yarattığı sorunların semptomu idi. Son açıklanan verilerle 12 aylık cari işlemler açığının 47.1 milyar dolara ulaştığını görüyoruz. Artmaya devam eden petrol fiyatlarının etkisiyle 2008'de cari dengenin muhtemelen 50 milyar doların biraz üzerinde açık vermesini bekliyorum. Son ayların finansmanına ayrıntılı baktığımızda cari işlemler açığının sürdürülebilirliğinin artık sorgulanır hale geldiğini görüyoruz. Bu ay cari açığın 929 milyon dolarının sermaye ve finans hesabından (rezerv varlıklar hariç) kapatıldığını, geri kala kısmın ise rezerv varlıklardan karşılandığını görüyoruz. Finans hesaplarının son kalemi olan rezerv varlıkların içinde bulunan resmi rezervler, 2007 yılının Ocak-Mayıs döneminde 5.1 milyar dolar artmışken, bu yılın aynı döneminde 1.1 milyar ABD Doları azalış gösterdi. Başka ne var? Son verilere göre 12 aylık dış ticaret açığı 69.7 milyar dolara kadar yükseldi. 2007 Mayıs ayında % 61 olan ihracatın işalatı karşılama oranı, 2008 Mayıs ayında % 65 olarak gerçekleşti. Son verilerde geçen aylarda olduğu gibi dış ticaret hacminin (işalat+ihracat) geçmiş yıllara göre daha yüksek seyrettiğini gösteriyor. Mayıs ayı itibariyle hacimdeki yıllık artış % 32'ye ulaşmış durumda. Bu haftanın verileriyle beraber dış ticaret açığının 12 aylık 71 milyar dolara yükselmesini bekliyoruz. Bu rakam henüz yakın bir tarihte, 2007 sonunda 62 milyar dolar idi.
Yavaşlama olacak ama kredilerdeki artış 2008 yılında da devam ediyor. Ancak, bankacılık verilerinde bir ölçüde temkinlilik gerektirecek bir veri var. Hangisi? Aşağıdaki grafikte 2005 yılından bu yana (net) toplam YTL cinsinden takipteki alacak verileri görülmektedir. Veriye göre takipteki alacaklar yılın başından bu yana 454 milyon YTL artarak 1.56 milyar YTL'ye ulaştı. Takipteki tüketici kredileri ise 04/07 itibariyle 1.3 milyar YTL seviyesinde. TL cinsinden takipteki krediler ise yılın başından bu yana 457 milyon YTL artarak 1.55 milyar YTL oldu.
Büyüme ne zaman yavaşlayacak? Göstergeler çok net değil.. Ama temelde 2001 programının bitmiş olduğu gerçeği değişmiyor. Yaşandı ve bitti. (Hospitaller: "Sadece bir süreliğine bile olsa,Tiberias, yine de yaşanmış oldu.")