Bugün sizlerle ekonomide istatistiklerin son değerleri üzerinden bir durum tespiti yaparak buna bağlı beklentileri değerlendireceğim. İstatistikler tüik.gov.tr, tcmb.gov. tr ve hazine.gov.tr’den alınmıştır.
Toplam ciro yıllık %84,0 arttı
Sanayi, inşaat, ticaret ve hizmet sektörleri toplamında ciro endeksi (2021=100), 2024 yılı mart ayında yıllık %84,0 arttı. Toplam cironun alt detaylarına bakıldığında; 2024 yılı Mart ayında yıllık sanayi sektörü ciro endeksi %70,8 arttı, inşaat ciro endeksi %130,0 arttı, ticaret ciro endeksi %85,0 arttı, hizmet ciro endeksi %95,3 arttı.
Değerlendirme: Sektörel olarak cirolar artmaya devam ediyor. Ancak artış oranları özellikle sanayi ve imalat sektöründe enflasyon farkı yaratamaması (%70 üzeri) ekonomik aktivite açısından yavaşlamanın sinyalleri olarak düşünülmektedir.
Ticaret satış hacmi yıllık %10,5, perakende satış hacmi yıllık %19,4 arttı
Ticaret satış hacmi (2021=100) 2024 yılı mart ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %10,5 arttı. Aynı ayda motorlu kara taşıtlarının ve motosikletlerin toptan ve perakende ticareti ile onarımı için satış hacmi %0,1 azaldı, toptan ticaret satış hacmi %9,4 arttı, perakende ticaret satış hacmi ise %19,4 arttı.
Değerlendirme: Ticari faaliyetlerin desenflasyon politikalarının uygulandığı ifade edilen bir dönemde artış hızının devam etmesi ileriki aylar için enflasyona yönelik yeni uygulamaların geleceğini göstermektedir.
İnşaat maliyet endeksi yıllık %69,98 arttı, aylık %2,11 arttı
İnşaat maliyet endeksi, 2024 yılı Mart ayında bir önceki aya göre %2,11 arttı, bir önceki yılın aynı ayına göre %69,98 arttı. Bir önceki aya göre malzeme endeksi %2,54 arttı, işçilik endeksi %1,30 arttı. Ayrıca bir önceki yılın aynı ayına göre malzeme endeksi %55,17 arttı, işçilik endeksi %108,04 arttı. Değerlendireme: İnşaat maliyetlerinde enflasyon düzeyi kadar artış olması sektördeki faize olan duyarlılık düşünüldüğünde, inşaat firmaları açısından sürecin yönetilmesini daha kontrollü yapmalarını sağlayacaktır.
Mevsim etkisinden arındırılmış işsizlik oranı %8,6 seviyesinde gerçekleşti
Hanehalkı İşgücü Araştırması sonuçlarına göre; 15 ve daha yukarı yaştaki kişilerde işsiz sayısı 2024 yılı Mart ayında bir önceki aya göre 19 bin kişi azalarak 3 milyon 57 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise 0,1 puan azalarak %8,6 seviyesinde gerçekleşti. İşsizlik oranı erkeklerde %6,8 iken kadınlarda %12,0 olarak tahmin edildi.
Değerlendirme: Ekonomi yönetiminin 2021 Eylül’ünden itibaren önceliklendirdiği ekonomik gösterge olan işsizlik rakamları azalmaya ve dolayısıyla yukardaki verilere paralel hareket etmeye devam etmiştir. Ekonomik aktivitenin canlılığının bir göstergesi olarak kabul edilmelidir.
Sanayi üretimi yıllık %4,3 arttı
Sanayinin alt sektörleri (2021=100 referans yıllı) incelendiğinde, 2024 yılı Mart ayında madencilik ve taş ocakçılığı sektörü endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %7,5 arttı, imalat sanayi sektörü endeksi %4,0 arttı ve elektrik, gaz, buhar ve iklimlendirme üretimi ve dağıtımı sektörü endeksi %5,1 arttı.
Değerlendirme: Ekonomik canlılığın ve büyümenin öncü göstergesi kabul edilmesi nedeniyle büyük önem taşıyan sanayi üretiminde ve özellikle imalat sanayinde artış devam ettiği görülmektedir. Yukarıdaki göstergelerle uyumlu olduğu görülmektedir.
Tüketici fiyat endeksi (TÜFE) yıllık %69,80, aylık %3,18 arttı
TÜFE’deki (2003=100) değişim 2024 yılı Nisan ayında bir önceki aya göre %3,18, bir önceki yılın Aralık ayına göre %18,72, bir önceki yılın aynı ayına göre %69,80 ve on iki aylık ortalamalara göre %59,64 olarak gerçekleşti.
Değerlendirme: Bütün ekonomi politikasının düşürülmesi üzerine kurulmuş olan Enflasyon artışına devam etmiş ve mevcut göstergelere göre de Mayıs 2024 enflasyonu ile zirveyi görmesi beklenmektedir. Ancak ekonomideki canlılık ve enflasyon düşürücü politikaların etkinliğinde oluşacak bir zafiyet hedef değerlerde sapma yapması ihtimal da hilindedir.
Mart ayında genel ticaret sistemine göre ihracat %4,1, ithalat %6,3 azaldı
Türkiye İstatistik Kurumu ile Ticaret Bakanlığı iş birliğiyle genel ticaret sistemi kapsamında üretilen geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2024 yılı Mart ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre %4,1 azalarak 22 milyar 571 milyon dolar, ithalat %6,3 azalarak 29 milyar 912 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Genel ticaret sistemine göre ihracat 2024 yılı Ocak-Mart döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %3,6 artarak 63 milyar 603 milyon dolar, ithalat %12,8 azalarak 83 milyar 945 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Değerlendirme: Ekonomik aktivitenin Türkiye’nin bir yapısal sonucu olan dış ticaret açığı azalmaya devam ediyor. Burada özellikle altın ithalatının kısıtlanmasının getirdiği bir sonuç öne çıkmaktadır. Ancak 2024 yılının ikinci yarısında daha sıkılaşacak bir ekonomik yapıda bu daralmanın daha da artacağı öngörülmektedir.
1. çeyrek bütçe gerçekleşmelerinde bütçe 513 milyar 482 milyon TL açık verdi
Bütçe açığı %105 arttı, faiz dışı denge eksi 149 milyar 367 milyon liradan, eksi 263 milyar 6 milyon liraya düştü.
Değerlendirme: Ekonomik aktivitenin en önemli sonuçlarından olan bütçe dengesi açık vermeye ve açığın artış hızının devam ettiğini görmekteyiz. Bu değerler ve yapı dikkate alındığında yeni açıklanan kamu tasarruf tedbirlerinin yanına ciddi vergi uygulamalarının gelmesi kaçınılmaz görülmektedir.
Cari İşlemler Açığı Mart 2024’te -10 milyar 855 milyon dolar olarak gerçekleşti
Ödemeler dengesi açığı kapanıyor. 2023 Mart ayında kümülatif eksi 24 milyar 584 milyon dolar olan cari açık, 2024 Mart kümülatif olarak eksi 10 milyar 855 milyon dolar olarak gerçekleşti.
Değerlendirme: Dış dengede işler yolunda gitmeye dış ticaret kaynaklı olarak devam ettiğini görmekteyiz. Türkiye’nin uluslararası düzeyde en önemli takip edilen ve risk teşkil eden bu göstergesi önümüzdeki aylardaki ekonomik yavaşlamanın da sinyallerini vermektedir.
Son söz: Eyleme geçmeyen farkındalık, pişmanlıktır.