Deprem bölgesinden işgücü göçünün önlenmesi için iş dünyası platformlarında, “biri işveren, diğeri devlet tarafından çift maaş” önerisi gündeme getirildi. Yoğun göç yaşanan depremzede 11 ilde hizmet akdiyle işverene bağlı uzun vadeli sigortalı çalışan sayısı 1,9 milyon civarında.
Doğu Anadolu, Güneydoğu ve Akdeniz bölgesindeki 11 ilde ağır can ve mal kayıplarına yol açan depremler sonrası bölgeden yaşanan hızlı göç nedeniyle yaşanan işgücü kaybını önlemek için gündeme getirilen ikinci maaş önerisinin devlete yıllık maliyetinin 192,5 milyar lira olduğu belirlendi.
Depremlerin ardından söz konusu illerde günlük yaşam, ekonomik faaliyetler ve sosyal hayat kökten sarsılırken, başta barınma olmak üzere temel ihtiyaçların karşılanmasında sorun yaşanan bölgeden yoğun bir göç hareketliliği yaşanıyor. Bu durum söz konusu illerde yüksek oranda işgücü kaybına yol açıyor ve bu durumun bölgede üretim ve ihracat başta ekonomik süreçleri olumsuz etkileyeceği belirtiliyor. Devam eden göçlerle ortaya çıkan hızlı nüfus kaybı depremzede illerde ekonomik ve sosyal hayatı tüketirken, depremzedeler, yoğun olarak gittikleri Ankara, Antalya gibi illerde de konut talebini artırarak ev kiralarını aşırı yükseltiyor.
İş dünyası, depremzede illerde yaraların hızla sarılması ve ekonomik ivme kaybının önüne geçilmesi için seferber oldu. Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) ev sahipliğinde geçen hafta yapılan bir toplantıda, depremzedelerin geçici barınma ihtiyacının hızlı bir şekilde karşılanması ve bölgeden iş gücü kaybının önüne geçmek için çalışanlara “biri işveren, diğeri de devlet tarafından” olmak üzere “çift maaş” ödenmesi şeklinde bir teşvik uygulamasının hayata geçirilmesi önerisi bazı katılımcılar tarafından gündeme getirildi.
SGK’dan edinilen verilere göre depremzede 11 ilde, 2022 sonu itibarıyla 3 milyon 252 bin 197 sigortalı çalışan bulunuyor. Ancak bunların 494 bin 389’unu memurlar ve 437 binini de esnaf ve tarımda kendi hesabına çalışanlar oluşturuyor. Bunların dışında bir veya daha fazla işverene hizmet akdi ile bağlı ücret karşılığı (4/A kapsamında) sigortalı çalışan sayısı ise 2 milyon 320 bin 795 olurken, stajyer, kursiyer ve çıraklar, Türk işverenin yurt dışında istihdam ettiği kişiler, bir ayda 10 günden az çalışanlar vb. hariç olmak üzere uzun vadeli sigortalı çalışanların sayısı ise 1 milyon 887 bin 100 düzeyinde bulunuyor.
Bu kişilerin hepsinin deprem sonrası hayatta olduğu ve her birine aylık 8 bin 500 lira olan asgari ücretin neti kadar ikinci bir ödeme yapması durumunda bunun devlete aylık maliyeti 16 milyar, yıllık maliyeti de 192,5 milyar lirayı buluyor.
Söz konusu tutar, “Türkiye Tek Yürek” bağış kampanyasında toplanan 115 milyar liralık tutarın bir buçuk katından fazla; 2023 yılı merkezi yönetim bütçesinde memur, işçi ve sözleşmeli personel gibi tüm kamu çalışanları için ayrılan toplam 952 milyar liralık yıllık personel ödeneğinin yaklaşık beşte biri kadar bir büyüklük oluşturuyor.
11 ilde özel sektöre ait toplam işyeri sayısı 214 bin 569. En çok işyeri 46 bin 836 ile Adana’da, en çok uzun vadeli sigortalı çalışan ise 386 bin 420 kişi ile Gaziantep’te bulunuyor.
Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından, yaşadıkları 11 ilden ayrılarak başka kentlere giden afetzede yurttaşlar içinde devlete bağlı öğrenci yurtları, misafirhaneler, oteller, lojmanlar, aile yaşam gençlik merkezleri gibi yerlerde konuk edilip geçici barınma imkânı sağlananların sayısı şubat sonu itibarıyla 1 milyon 116 bin 40’e ulaştı. Depremzedelerin gittiği illerin başında 205 bin 454 kişi ile Ankara ve 154 bin 86 kişi ile Antalya geliyor. Ankara başta birçok ilde ev kiralarının bir anda yükselmesi; kendi imkanlarıyla göç edip kiralık ev tutarak, bir anlamda yaşadığı bölgeyi süresiz değiştiren yüksek sayıda depremzede yurttaşın da olduğunu gösteriyor. Bu da bölgeden kalıcı nüfus ve işgücü kaybı anlamına geliyor.