Paris İklim Zirvesi’nin etkilerini ekonomiden sanata her alanda izliyoruz. İstanbul Modern’in 2016 yılındaki ilk ana sergisi de doğa ve ekolojiyi konu alıyor ve sürdürülebilirlik kavramına değinen sanatçıları bir araya getiriyor. İstanbul Modern Yönetim Kurulu Başkanı Oya Eczacıbaşı’nın da ifade ettiği gibi, doğa ve çevresel sorunlar sadece iş dünyasının değil, sanat kurumlarının da gündeminde ve dünya çapında sanat kurumları ve müzelerde doğa ve ekoloji üzerine yayın ve projeler sıklıkla gerçekleştiriliyor. İstanbul Modern’in amacı da sanat yoluyla farkındalık yaratmak ve ziyaretçileri çevreyi koruma ve sürdürülebilir gelecek üzerine düşünmeye yöneltmek.
'YOK OLMADAN' sergisi adını Kanadalı ozan-şarkıcı ve sanatçı Joni Mitchell’ın 1970’de yayınladığı 'Big Yellow Taxi' (Kocaman Sarı Taksi) adlı şarkının nakaratından alıyor: 'Bilmezsin eldekinin değerini / Yok olmadan.'
Parçanın nakaratında doğanın kıymetinin 'yok olmadan' anlaşılmadığı vurgulanırken, sergide de doğanın insan hayatındaki vazgeçilmezliği ve çok geç olmadan yapılabileceklere dair işaretler var. Parça yayınlandığı dönemde, dünyayı etkileyen radikal değişiklikler karşısında hızla bilinçlenen bir kuşağın ekolojik duyarlılığını temsil etmişti. Sergi küratörlerine göre dünya çapında ekolojik farkındalık ve sürdürülebilirlik konusuna getirdikleri incelikli yorumlarla meseleyi kültürel ve toplumsal bir kırılma noktasına taşıyan sanatçılar, özel bir ilgiyi hak ediyor. Bu nedenle 'YOK OLMADAN' sergisi, Joni Mitchell’ın da dahil olduğu ve çevre konusunda toplumsal bilincin gelişmesine katkıda bulunan ‘68 kuşağına ve günümüzde çevresel sorunlara yeni bakış açıları kazandıran tüm sanatçılara adanıyor.
Sergi, Eczacıbaşı Topluluğu ve Şekerbank sponsorluğunda, TAV Havalimanları Holding’in katkılarıyla gerçekleşmiş ve 13 Ocak-5 Haziran 2016 tarihleri arasında dünyanın farklı köşelerinden yirmi sanatçı ve sanat grubunu ağırlayacak. Sergide, doğa algımıza dair farklı bakış açıları ve ekosistemle ilişkimize dair yeni farkındalıklar öneren çalışmalar yer alıyor.
Bakış açıları tersyüz edilmeli
Serginin küratörleri Çelenk Bafra ve Paolo Colombo, 'YOK OLMADAN'ı “doğaya özlemin, yaşanabilir bir dünyanın ve sürdürülebilir bir ekolojik dengeye duyulan arzunun tezahürü” olarak nitelendiriyorlar. Çelenk Bafra, “Kendi kendimizi soktuğumuz bu çıkmaza artık ne ‘iklim zirvesi’ gibi küresel politik girişimler ne de doğaya dönüşü benimseyen kişisel inisiyatifler deva olacak gibi görünüyor. Gidişat böyleyken, doğayla ilişkimizin ve doğayı korumaya dair yüzeysel ve samimiyetsiz bakış açılarının sanatçılar tarafından tersyüz edilmesine her zamankinden çok ihtiyacımız var” derken, Paolo Colombo, “Dünyanın pek çok megapolündeki hava kirliliği ve farklı yerlerden gelen iklim kaynaklı felaketlere dair haberler okuduğumuz bu günlerde, sürdürülebilirliği derinlemesine düşünmenin ve doğayla etkileşimimize yeni bir şekilde yaklaşmanın aciliyeti ne yazık ki apaçık ortada” yorumunu yapıyor. Sergide 19. yüzyıldan günümüze farklı dönemlerden sanatçıların doğayı nasıl algıladıkları ve sürdürülebilirlik kavramıyla ilişkilerini yansıtan çalışmaların yanı sıra, insanın bitki ve hayvanlar başta olmak üzere tüm ekosistem ile etkileşimine dair yorumlara ve yenilikçi önerilere yer veriliyor. Sergideki yapıtlardan bazıları büyük ekolojik meseleleri çözmenin olanaksızlığına işaret ediyor, bazılarıysa ekosistemin korunmasına ve insan türünün onunla uyum içinde varlığını sürdürebilmesine yönelik öneriler içeriyor.
'YOK OLMADAN: Doğa ve Sürdürülebilirlik Üzerine Bir Sergi'nin ön programı, Paris’te düzenlenen Dünya İklim Zirvesi eksenindeki küresel ölçekli kültürel etkinlik platformu ArtCOP21 işbirliğiyle 23 Aralık’ta başladı. Serginin ana görseli olarak da seçilen Maro Michalakakos imzalı boynu bacağına dolanmış flamingo resmi ise kendi yetersizliklerimiz ve hatalarımızdan hasar görmüş dünyanın bir metaforu. Dünyamızın bizim hatalarımızdan hasar gördüğü bir gerçek. İstanbul Modern’de 'Yok Olmadan' sergisini gezerken, hemen yakında Sultanahmet’te 'Yok Etmek' amacıyla patlayan bomba bunun en acı kanıtı aslında…