TRLIBID

Belirlenen referans faiz oranlarının adı satış tarafı için Türk Lirası Bankalararası Satış Oranı, kısaltması ise TRLIBOR, alış tarafı için Türk Lirası Bankalararası Alış Oranı, kısaltması TRLIBID'dır.

Kurallar, bankaların gerek müşterileri adına gerek kendi aralarında yaptıkları işlemlerde esas alınmak ve tavsiye kararı niteliğinde olmak üzere, iki ayrı Türk Lirası referans faiz oranı belirlenmesi amacıyla düzenlenmiştir.

Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu’nun 16 Nisan 2002 tarih ve 24 sayılı kararı gereğini yerine getiren ve yıl sonu TL enstrümanlardan oluşan bilançolarının büyüklüğünün en az yüzde 5'i kadar TL kredi ve yüzde 5'i kadar da TL mevduat (bireysel+kurumsal) sahibi olan bankalar, bundan böyle “katılımcı banka” olarak Kurallar doğrultusunda hareket etmek hususunda anlaşmaya varmışlardır.

Yukarıdaki şartlar katılım için gerekli, ancak yeterli değillerdir. Bu şartları tutturan bankalar, seansa katılma taleplerini gerekçeleri ile beraber İdari Tahkim Kurulu’nda görüşülmek üzere Türkiye Bankalar Birliği’ne gönderir. Bankalar sisteme 1 Temmuz – 30 Haziran dönemini içeren bir yıllık süre ile seçilir.

Bu Kurallar ile katılımcı bankalar, işlem esasları dahilinde hareket etmek suretiyle, katılacakları günlük seanslarda Türk Lirası için bankalararası piyasada 1 yıla kadar olan vadelerde günlük olarak referans faiz oranlarının belirlenmesini sağlayacaklardır.

Referans faiz oranlarının, seans esnasında verilen kotasyonların belirli aralıklarla alınarak ortalamasının tespit edilmesi işlemine “Fiksing” adı verilmektedir.

Belirlenen faiz oranları Türkiye Bankalar Birliği tarafından ilan edilecektir.

Fiksing, Türkiye Bankalar Birliği tarafından her gün data verici kurumların TRYIBOR=, TRYIBID= adlı sayfalarında, Türkiye saati ile 11:15’de yayınlanır ve ertesi gün saat 09:00’da silinir.

Fiksing nakit para takasına dayalı piyasa faiz oranı üzerinden ve nakit para piyasası kuralları dahilinde yapılır. İşlemin valörü işlem günüdür.

Fiksinge katılan bankalar Türkiye saati ile 10:30-11:15 saatleri arasında veri sağlayıcı kuruluş altyapısı ve yazılımını kullanarak kotasyon girmek zorundadırlar. T. Bankalar Birliği; saat 10:45'den sonra TRYIBOR ve TRYIBOS sayfasına girilen kotasyonları 5 defa tesadüfi olarak alır ve her vadede en yüksek ve en düşük üç kotasyonu çıkartıp, kalan kotasyonların satış (offer) tarafının aritmetik ortalamalarını gecelik, 1 hafta, 1 ay, 2 ay, 3 ay, 6 ay, 9 ay ve 12 ay oranları olmak üzere ve virgülden sonra 4 haneye kadar yayınlar.

T. Bankalar Birliği; aynı işlemleri kotasyonların alış (bid) tarafı için de tekrarlar. Referans faiz oranları ilanı için herhangi bir vadede işlem gerçekleşmesi veya asgari bir işlem hacmi oluşması gerekmez.

T. Bankalar Birliği, bu işlemin kendi geliştirdiği bir program ile otomatik olarak yapılmasını ve sistemin aksamadan çalışmasını sağlar. Seans süresince T. Bankalar Birliği tarafından kotasyonların tesadüfi olarak seçilmesi ve belirtilen yöntem ile fiksingin belirlenmesi hususunda katılımcı bankaların herhangi bir müdahale yetkisi ve imkanı bulunmamaktadır.

Fiksing seansına katılan bankalar, seans sırasında gerçekleştirdikleri işlem adet ve miktarlarını, karşı taraf bilgisini paylaşmaksızın Türkiye Bankalar Birliği’ne ertesi gün saat 10.00’a kadar gönderirler. Türkiye Bankalar Birliği günlük olarak piyasa derinlik rakamlarını açıklar. TRLIBOR web sayfası üzerinden her vadeye ilişkin geçmiş tarihli işlem adedi ve işlem hacmi verisi görüntülenebilmektedir. Ancak söz konusu işlemleri gerçekleştiren banka isimleri raporlanmamakta ve yayımlanmamaktadır.

Kotasyon vadesinin bir tatil gününe rastlaması halinde izleyen iş günü vade tarihi kabul edilir. İzleyen iş gününün bir sonraki aya sarkması halinde vade sonu bir önceki ayın son iş günü alınır.

Kotasyon giren bankaların alış kotasyonları ile satış kotasyonları arasındaki fark alış kotasyonunun yüzde beşinden (% 5) fazla olamaz. Kotasyon ile ilgili diğer detaylar işbu Kurallar’ın 7’nci maddesinde tanımı yapılan İdare ve Tahkim Kurulu’nca belirlenir.

Fiksinge katılacak bankalar işlem limitlerini ve işlem yapılacak maksimum vadeyi karşılıklı olarak birbirlerine yazılı şekilde bildirirler. İki bankanın birbirlerine tanımış oldukları işlem limiti ve maksimum vade bilgilerinin sadece bu iki banka tarafından bilinmesi gerekmekte olup, bu bilgiler Türkiye Bankalar Birliği dahil hiç bir üçüncü taraf ile paylaşılmaz. Katılımcı bankaların gecelik vadede birbirlerine en az 2 milyon TL işlem limiti olmalıdır. Katılımcı bankalar;

- en az 4 bankaya 3 aylık vadeye kadar (3 ay dahil),

- bu 4 bankadan farklı 3 bankaya da 1 yıllık vadeye kadar (1 yıl dahil)

asgari 10’ar milyon TL işlem limiti tanımalıdır. Bu bildirim Fiksing seansına katılma hakkı kazanıldığında ekte yer verilen mektup örneğine uygun olarak yapılmak durumundadır. Aynı şekilde limitlerde yapılacak değişiklik bir sonraki seans başlayıncaya kadar karşı bankaya bildirilecektir. Söz konusu limit gayrinakdi para piyasası işlemleri ile herhangi bir risk için tanımlanan limitleri içermez.

Yapılacak işlemlerde 2 milyon TL kotasyon girilmesi ve bu işlem büyüklüğünden işlem yapılması zorunludur.

Türkiye’de bankaların yarım gün mesai yaptığı günlerde Fiksing yapılmaz.

Fiksinge katılan bankaların 2/3’si herhangi bir vadede 10.30-11.05 saatleri arasında kotasyon giremediği takdirde, keyfiyet olağanüstü durum olarak kabul edilir ve tüm Fiksing seansı; “Olağanüstü Durum Fiksing Seansı”na döner. Bu durum Türkiye Bankalar Birliği tarafından katılımcı bankalara saat 11.15’e kadar bildirilir. Bu şartlarda Olağanüstü Durum Fiksing Seansı saat 11.30-11.40 arasında gerçekleştirilir. Alış-satış kotasyon aralığına ilişkin koşullar yerine getirilmeden kotasyon girilir, ancak işlem yapma yükümlülüğü devam eder. Türkiye Bankalar Birliği bu durumda alış-satış kotasyon ortalamalarının aritmetik ortalamasını alır ve bu ortalamanın, bu maddenin (f) bendinde belirtilen marj kullanılarak,

• (1+marj) ile çarpılması ile TRLIBOR, ,

• (1-marj) ile çarpılması ile TRLIBID

referans faiz oranlarını açıklar. Olağanüstü durumun sürdürülmesi ile ilgili kararlar İdare ve Tahkim Kurulu tarafından karara bağlanır.”

Olağanüstü durumun, teknik nedenlerden kaynaklanması durumunda hesaplama, her referans faiz oranının belirlenmesine ilişkin kotasyonların alt ve üstten üçer kötü kotasyonun çıkarılması ve aritmetik ortalamanın alınması yoluyla yapılır.

Fiksing seansına katılması uygun görülen bankalar, Türkiye Bankalar Birliği ile protokol yapmak suretiyle seansa kabul edilirler. 2. maddeye göre Fiksing seansına katılması uygun görülen bankalar, Türkiye Bankalar Birliği ile protokol yapmak suretiyle seansa kabul edilirler.

Fiksing Sistemi ile ilgili teknik düzenlemeler yapmak ve Fiksing Sistemi ile ilgili idari konularda önerilerde bulunmak ve bu doğrultuda Fiksing sistemine katılan bankalar arasında bu konu ile ilgili olarak ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkları çözümlemek üzere, katılımcı bankaları temsilen İdare ve Tahkim Kurulu oluşturulur.

Kurul’un Oluşumu ve Banka Temsilcilerinde Aranan Şartlar

Katılımcı her banka, İdare ve Tahkim Kurulu’nun doğal üyesidir.

Aynı banka birden fazla temsilci bulunduramaz. Sekreterya görevini Türkiye Bankalar Birliği yürütür.

Kurul’da aynı kişi veya sermaye grubuna bağlı bankalardan birden fazla üye bulunamaz.

Kurul üyeleri hizmetleri karşılığında ücret almazlar.

Kurul, kendi içinden oy çokluğu ile bir başkan ve bir başkan vekili seçer. Herhangi bir nedenle başkanlığın boşalması halinde başkan vekili bir sonraki katılımcı bankalar toplantısına kadar başkanlığı yürütür.

Banka temsilcilerinin; asgari 3 yıl para piyasalarında çalışma tecrübesine sahip ve halen bu görevi yürütüyor olması gereklidir. Kurul üyesi bankalar hakkında Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu’na bilgi verilir.

Kurul, en az 6 üye ile toplanır ve oy çokluğu ile karar alır.

Kurul, talep olması halinde, fiksinge katılan tüm banka temsilcilerinin katılımı ile toplantılar düzenler. Bu toplantıda minimum kotasyon limitleri belirlenir.

Kurul, teknik ve idari konularda, sistemin yapısı, işleyişi ve kuralları ile ilgili önerilerini Türkiye Bankalar Birliği Yönetim Kurulu’na sunar.

Kuralların uygulanmasının takibi Türkiye Bankalar Birliği tarafından yürütülür. 10:40-11:15 arasında kurallara (spread) uygun biçimde kotasyon girmeyen banka, mazeretini yazılı olarak en geç 14:00’a kadar Türkiye Bankalar Birliğine bildirir. Türkiye Bankalar Birliği bu bankaları her akşam şifreli internet sayfasında açıklar.

Bir ay içinde mazeretsiz 3 gün seans boyunca giriş yapmayan (ya da kurallara uygun giriş yapmayan) bankaya Türkiye Bankalar Birliği tarafından protokole aykırı harekette bulunduğuna ilişkin bildirim gönderilir. Bir yıl içinde üç kez uyarılan bankanın üyeliği İdare ve Tahkim Kurulu Kararıyla düşürülür. Kurul her 3 aylık dönemde Fiksinge katılan bankalar arasında katılımcı bankaların sisteme katılım düzeyinin yeterli olup olmadığını tespit etmek üzere oylama düzenler.

Katılımcı bankaların 3/5’ünün oyu ile katılım düzeyinin tatminkar bulunmadığı tespit edilen bankalara bu durumu düzeltmeleri için 3 ay süre verilir. Kurul, 3 ay sonraki oylamada katılımcı bankaların 3/5’ünün oyu ile aynı banka veya bankaların katılım düzeyinin tatminkar bulunmadığının tespit edilmesi halinde, yükümlülüğünü yine yerine getirmediği tespit edilen bankayı ihraç eder. İhraç edilen banka, katılımcı banka kriterlerini sağlasa dahi 1 yıldan önce Fiksinge giremez.

İdare ve Tahkim Kurulu, Fiksing seansına katılan bankaların işbu Kurallara uyup uymadıklarını denetler ve katılımcı bankaların şikayetlerini değerlendirir. Şikayete muhatap bankaların savunmalarını alır, gerekli durumlarda şikayetçi olunan bankalara, şikayet konusu durumlarını düzeltmeleri için 3 ay ek süre verir. Şikayet konusu durumun devamı halinde asgari 5 üyenin oyu ile katılımcı banka sistemden çıkarılır. İhraç edilen banka, katılımcı banka kriterlerini sağlasa dahi 1 yıldan önce Fiksinge giremez.

Kurul katılımcı bankalar arasında bu konu ile ilgili olarak ortaya çıkabilecek anlaşmazlıkların çözümü için Tahkim görevi görür.

Kurul üyelerinden herhangi birinin bankasının muhatap olduğu kararlarda temsilcisi oy kullanamaz.

Kurul, teknik arızaların da dahil edilebileceği mücbir sebeplerden dolayı Fiksing seansının yapılmaması veya belirli bir bankanın müracaatı üzerine yine mücbir sebeplerden dolayı belirli seanslara katılmaması konusunda karar alır.

Kurul’un tahkim ile ilgili vereceği bütün kararlar kesindir.