İTO Başkanı Kestelli: Çiftçi ürün planlamasında kararsız kaldı

Özlem SARSIN

İzmir Ticaret Odası Başkanı Işınsu Kestelli, ocak ayı meclis toplantısında tarım sektörü ve dünyadaki gelişmelere ilişkin değerlendirmelerde bulundu. Kestelli, geçtiğimiz yıl ürün fiyatlarında yaşanan memnuniyetsizlik nedeniyle üreticilerin bu yıl hangi parametreleri dikkate alarak üretim yapacağını bilemediklerini kaydetti.

Yeni yılda verilecek kararların hem üreticileri hem de bu ürünlerin kullanıldığı sanayiler için olumlu olmasını dileyen Kestelli, “Bildiğiniz gibi geçen yılın en önemli gündemlerinden birisi ürün fiyatları ve enflasyondu. Bazı ürünlerde fiyat artışı yüksek olurken, bazılarında ise fiyatlar üreticilerimizin beklentilerinin çok altında kaldı. 2024 yılı ortalama süt fiyatları 2023 yılına göre yüzde 28 oranında artarak 14,6 lira olarak gerçekleşti.

Ortalama karkas dana eti fiyatları 323 lira oldu ve bir önceki yıla göre yüzde 61 arttı. Süt fiyatlarındaki artış oranının et ve yemdeki artışın altında kalması süt hayvanlarının kesime gitmesinin ve dolayısıyla hayvancılığımızın olumsuz etkilenmesinin en önemli nedenlerinden birisi. Pamuk üreticimizde bu yıl mutlu olamadı.

Çiğitli pamuk fiyatları 2023 yılına göre yüzde 24 yükseldi ve ortalama 22,2 liradan işlem gördü. Fiyattaki artışın maliyet artışlarının altında kalması ve prim miktarının son 3 yılda kiloda 1,6 lira olarak sabit tutulması üreticilerimizi olumsuz etkiledi. Gelişmelerden mutlu olmayan bir diğer kesim ise ilimizde de yoğun şekilde üretimi yapılan domates üreticilerimizdi. Sanayi tipi domates fiyatları 2024 yılında sadece yüzde 6 arttı ve ortalama 3,13 lira oldu.

Hububat fiyatlarındaki düşük artış oranı da dikkate alındığında bu yıl içerisinde üreticilerimizin ekim tercihlerini ne yönde yapacakları tam bir muamma. Şöyle ki, pamuk, sanayi domatesi, silajlık ve dane mısır ve kısmen de buğday bölgemizde birbirine ekim açısından alternatif olarak tercih edilen ürünler” dedi.

“Dünya Trump ile sınanacak”

Kestelli ADB Başkanı Trump’ın göreve başlamasının ardından ise şunları söyledi, “Biz enflasyonla, yükselen maliyetlerle, etrafımızı kuşatan coğrafi krizlerle ve felaketlerle sınanırken, dünya da yeni ABD Başkanı Donald Trump ile sınanacak gibi görünüyor.

Çünkü Trump, modern dünyanın geçtiğimiz yüzyılda yaşanan büyük savaşların ardından geliştirdiği ekonomik, diplomatik ilişkileri ve işbirliklerini bir kalemde silip atabiliyor. Amerika’nın dış ticaret açığından sorumlu tuttuğu Avrupa Birliği ve Kanada’yı yüksek gümrük vergileri ile tehdit ediyor. Hatta bu vergileri 1 Şubat’tan itibaren devreye alacağını söylüyor.

Dünya Sağlık Örgütü ile Paris İklim Anlaşmasından çekileceğini ısrarla vurguluyor. NATO üyelerinden halen Gayrisafi Yurtiçi Hasılalarının yüzde 2’si düzeyinde olan savunma harcamalarını yüzde 5’e yükseltmelerini talep ediyor. Bu yeni dönem tüm dünya için hiç de kolay geçmeyecek gibi görünüyor. Bu çalkantılı ve belirsizliklerle dolu dönemde Türkiye’nin pozisyonuna gelince... Türkiye ile ABD arasındaki ticaret hacmi 30 milyar doların üzerinde ve az da olsa ABD lehine bir durumda.

Elbette ki yeni politikalar ülkemiz açısından da riskler taşıyor ama ABD’nin AB ve Kanada’ya odaklı stratejisi fırsatları da beraberinde getirecektir. Trump’ın Türkiye’yi zorlayacağı asıl alanın bölgesel sorunlar ve bu sorunların çözümünde bizden isteyecekleri olacağını düşünüyorum.”

“İncir, üzüm ve zeytinyağında sorunlar var”

Geleneksel ürünler arasında yer alan kuru incir, kuru üzüm ve zeytinyağının fiyatlarının ise kısmen de olsa üreticileri memnun ettiğini söyleyen Kestelli, ancak, bu ürünlerde de önemli sorunlar olduğunun altını çizdi. Kestelli, “Sızma zeytinyağı fiyatları 2023 yılına göre yıllık ortalama yüzde 109 arttı. Ancak yeni hasadın başladığı yılın son çeyreği ile birlikte fiyatlar düşüşe geçti. 2024 yılı ilk yarısında 250-300 lira aralığına kadar yükselen sızma zeytinyağı fiyatları günümüzde kalitesine göre 180 lira seviyelerinde işlem görüyor.

Çekirdeksiz kuru üzüm ise yüzde 152 oranında artış ile fiyatı en çok yükselen ürünlerden. Ancak, rekolte miktarı iklim şartlarından olumsuz etkilendi ve normal bir sezona göre yüzde 35-40 düştü. Diğer taraftan 25 Ocak tarihi itibariyle yeni sezonda ortalama ihraç fiyatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 71 artmış olsa da ihracat miktarı yüzde 31 geriledi. Rekoltenin bu kadar düştüğü bir ortamda önemli bir stok miktarı ile sezonu kapatabiliriz.

Bölgemizin bir diğer önemli ürünü kuru incirde ise 2024 yılı fiyatları önceki yıla göre yüzde 87 yükseldi ve ortalama 173 lira oldu. Gerçekçi olarak ifade etmek gerekirse kuru incir fiyatları üreticilerimizi memnun ediyor ve bu nedenle dikimler son 4-5 yıldır sürekli artıyor. Ancak iklim şartlarından dolayı ürün kalitesinin bu sezon düşük olduğunu söyleyebiliriz. Dünyadaki rekabetçi konumumuzu devam ettirebilmek için, kuru incir üretim, işleme ve depolama süreçlerinde hızlı bir şekilde iyileştirme yapmak zorundayız” diye konuştu.