'Ticaret en önemli diplomasi'

TAYLAN BÜYÜKŞAHİN

İSTANBUL - Türkiye’deki en eski Amerikan iş derneği olan Türk-Amerikan İşadamları Derneği’nin (TABA) başkanlık koltuğuna ilk kez bir kadın isim oturdu. Zeynep Dereli, mayıs ayında yapılan genel kurulda TABA’nın başkanlığına seçildi. İki ülke arasındaki ticareti artırmak için kolları sıvadıklarını anlatan Dereli, “TABA’da Amerika’da iş yapan Türkler ve Türkiye’de iş yapan Amerikalılar var. Bir köprü oluşturmak için bu bir avantaj. Her iki tarafı anlayan, bilen insanların bir arada olmasında fayda var. TABA’nın en büyük güçlerinden birisi bu” dedi. 

Ana hedeflerinin Türkiye ile ABD arasındaki ticareti artırmak olduğunu ifade eden Dereli, iki ülke arasındaki lişkilerin perçinlenmesi ve devamlılığının sağlanması için karşılıklı ticaretin artmasının gerektiğini vurguladı. Dereli, “Ne kadar çok ticaret varsa, siz o ülkede istihdam sağlıyorsunuz. İstihdam sağladığınız için ekonomide söz sahibi oluyorsunuz. Böylece siyasi konularda da söz sahibi oluyorsunuz. Ticari diplomasi denilen bir şey var. Ticaret, dünyadaki en önemli diplomasi yöntemi” ifadelerini kullandı. 

'Amerika’daki yatırımımız az' 
Türkiye’deki Amerikalı firmaların doğrudan yatırımının 2012’de 6 milyar dolara ulaştığını belirten Dereli, buna karşın Türklerin Amerika’daki yatırımlarının ise 655 milyon dolarda kaldığını ve bunun çok düşük bir rakam olduğunu kaydetti. ABD’ye dış ticaret açığı verildiğini de hatırlatan Dereli, Türklerin ABD pazarından daha fazla pay alabilmesi için çeşitli adımların atılması gerektiğini dile getirdi. Dereli, şöyle dedi: 
“Türklerin ABD’de büyük iş yapamamasının önünde dağıtımda yaşanan sıkıntılar var. Çünkü Amerika çok büyük. Bu nedenle bizim orada depolama yapıp, ürünlerin sevkiyatını yapmamız lazım. Bir tek Amerika’nın doğu yakasında değil, batısında, güneyinde yer alacak dağıtım merkezlerinin oluşturulması lazım. Türk üreticilerin ABD’de mallarını kolaylıkla depolayıp dağıtabileceği ortam olmalı. İki ülke arasındaki ticareti kolaylaştıracak organizasyonel yapının olması lazım. Amerika’daki rekabet imkanlarının araştırılması da gerekli. Türkiye’de nasıl her bölge ile ilgili teşvik varsa, benzeri ABD’de araştırılmalı. Ayrıca her eyaletin ne gibi ihtiyaçları var, bunlar irdelenmeli. Teşvikler, vergi avantajları da ortaya çıkarılarak yön gösterilmeli. Bunu Ekonomi Bakanlığımız veya DEİK öncülüğünde de yapabiliriz.” 

‘ABD’de dünya markası olabiliriz’ 
Dünyadaki gelişmelerin, orta ve uzun vadede neler olacağının ABD’de öngörüldüğünü dile getiren Dereli, “Amerika’ya girebilirsek dünya markası olmayı da başarabiliriz” diye konuştu. 

ABD’lilerin de Türkiye coğrafyasında bilmediği şeyler olduğunu söyleyen Dereli, bu noktada iki ülkenin birbirini tamamlayabileceğini belirtti. Bunun için de ticaretin artırılması, karşılıklı güvenin oluşturulması gerektiğinin altını çizen Dereli, “Karşılıklı güven de hukukun üstünlüğüyle oluşur. Siz bir ülkeye girdiğinizde haklarınızın korunacağından emin olmanız lazım. Türkiye de bunu Amerikan firmalarına sağlıyor. Bölge ülkelerinde bunu söylemek zor. Bu avantajlara özellikle dikkat çekilmesi gerek. Sadece siyasi konularda değil, hep birlikte para kazanma, insan gücünü geliştirme üzerine daha pozitifi imgeleyerek konuşmak lazım” şeklinde konuştu. 

Türkiye’nin Transatlantik Yatırım ve İşbirliği Ortaklığı (TTIP) ile Trans Pasifik Ortaklığı (TPP) anlaşmalarına dahil olurken pozitifin imgelenmesi gerektiğini ifade eden Dereli, “Gümrük Birliği’nden çıkarız şeklinde değil, biz dahil olursak nasıl fayda sağlarız onu anlatmalıyız. Karşılıklı kazan-kazanı ortaya koymalıyız. Kendimizi anlatırken şikayet ederek değil, avantajları anlatmalıyız” dedi.

‘Amerika’daki enerji devrimini iyi okumak gerek’
Amerika’da bir enerji devrimi yaşandığını ve bunu doğru okumak gerektiğini ifade eden Dereli, “Biz orada neler yapabiliriz? ABD bu enerji devrimi ile nereye gidiyor? Bunları çok iyi okumalıyız” dedi. Amerika’nın artık dünyanın en büyük enerji üreticisi ve rezerv sahibi ülkesi haline geldiğinden bahseden Dereli, şunları söyledi: “Bu, müthiş değişimlere yol açacak. Herkes, Amerika’daki ucuz enerji kaynağını dünya piyasalarına taşımanın yolunu arıyor. Türkiye’deki en önemli sıkıntılardan birisi de enerjideki dışa bağımlılık. Bu dışa bağımlılığı Amerika ile ortak gidermek için neler yapabiliriz, bunu ele almalıyız.”