'2023’te sermayemiz azaldı, enerjimiz tükendi; 2024 ümit yılı'

Özlem SARSIN - Mehmet Hanifi GÜLEL

Ege İhracatçı Birlikleri, “2023 yılı ihracat performansı değerlendirme ve 2024 yılı öngörüleri” toplantısını birlik başkanlarının da katılımlarıyla gerçekleştirdi.

Ege İhracatçılar Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Jak Eskinazi, ihracatçılarda 2023 yılının yorgunluğu olduğunu söyleyerek, “2024 yılı için sizlere daha güzel mesajlar vermek isterdim ancak 2024 yılında da hedefimiz mevcudu korumak olacak. Ancak, 2024 yılında mevcudu korumak, 2023 yılındaki kadar kolay olmayacak. İhracatçılarımızda 2023 yılının yorgunluğu var. Sermayelerimiz azaldı. Enerjimiz tükendi” dedi.

'Döviz ve kredi musluklarında hareket başlar'

2024 yılının ilk yarısında yüksek enflasyonist ortamın süreceğini söyleyen Eskinazi, 2024 yılı beklentileri için şunları söyledi:

“2022 yılı için ‘altın yıl’, 2023 yılı için ‘kayıp yıl’ söylemlerimiz olmuştu. 2024 yılı için de ‘bir ümit yılı” tanımlaması yapmak istiyorum. 2024 yılında dört çeyrekte farklı beklentilerimiz var. İlk çeyrekte yerel seçimler, yüksek enflasyon, dünya ekonomisindeki durgunluk ve savaşlar nedeniyle zorlu geçecek. İlk çeyrekte döviz kurları üzerine baskı, kredi musluklarının açılamaması durumu, dış kaynak gelmeme riski sürecek. İkinci 3 ayda bu parametrelerde hareketlenme olmasını bekliyoruz.

Döviz kurlarında ve kredi musluklarında hareketlenme başlayacak. Birden hızlı bir hareket olmaz. Çünkü enflasyon devam edecek. Döviz kurlarındaki baskı nedeniyle ithalat artışı da sürecek. İkinci 3 aylık dönemde döviz kurlarında ve finansmana erişimde bir rahatlama bekliyoruz. İhracatçı bir ümitle fiyatı tahmin ederek ona göre fiyat verecek. 2024’ün üçüncü çeyreğini toparlanma dönemi olarak görüyorum. Bu dönemde ihracatçı için artık taşlar rayına oturacak, fiyatlar daha rasyonel ve daha sağlıklı verilebilecek. İhracatçı biraz daha önünü görebilecek. Dördüncü çeyrekte ise belki hafif hafif kar etme dönemi başlayacak.

Tüm bunlar 2024 için çizdiğimiz iyimser tablo. Karamsar değilim. 2023’ün böyle bir yıl olacağını baştan görmüştük. 2024’ü ise biraz önce ifade ettiğim gibi ‘bir ümit’ yılı olarak görüyoruz. Hem mevcudu koruyacağız, hem de ümit edeceğiz. Başka çare yok. Şu an herkesin mevcudu korumak gibi bir derdi var. 2024’te ihracatçı bir nebze rahatlayacak. Yıl karamsar başlayacak ama sonunda ferahlık var.”

Türkiye’nin kaybettiği döviz kuru avantajını geri kazandığı takdirde 2025’ten itibaren önlerini daha rahat görebileceklerini belirten Eskinazi, “Maliyet artışları sonrasında nihai ürünlerimizi daha yüksek fiyatlara müşteriLerimize teklif etmek durumunda kalıyoruz. 2024 yılına zam yağmuru ile girdik. Son maliyet artışlarıyla nihai ürünlerimizde yüzde 25-30’luk fiyat artışları olacak. Tabii bu artış oranını her müşterimize kabul ettirmemiz mümkün değil. Müşteri kayıpları yaşamamız büyük olasılık. Anlayacağınız 2024 senesi çok parlak bir yıl olmayacak.

2024 yılı enflasyonu kontrol altına almamız gereken bir yıl. Bunun için acı ilacı içmemiz gerekiyor. Acı ilacı içerken ölümcül olmamalı, sosyal dengeler bozulmamalı. 2024 yılı aynı zamanda seçim yılı. Bu şartlarda enflasyonu düşürme görevi olan Merkez Bankası’nı zorlu bir süreç bekliyor. Merkez Bankası’nın işi çok zor. 2024 yılında Türkiye’nin yatırım yapması lazım. Biraz önce de ifade ettiğim gibi 2022 ve 2023 yılında sermayeler yara aldı. Yatırım yapacaklarda bir tedirginlik var. Yatırım yapacaklara yeni kolaylıklar getirilmesi gerekir” dedi.

'İhracatta yüzde 10 artışı yakalamak zor'

Türkiye’nin 2024 yılı için belirlediği 267 milyar dolar ihracat hedefinin 260 milyar dolarını yakalamasının başarı olacağını da düşünen Eskinazi, orta gelir tuzağından kurtulmak için ihracatta minimum yüzde 10 artışı yakalamak zorunda olunduğunu ancak ihracatta yüzde 10 artışı yakalayacak ekonomik iklimin çok uzağında olunduğuna işaret etti. EİB’in 2023 yılında 7 bin 258 firma ile 18 milyar 260 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiğini ifade eden Eskinazi, 2024 yılında da ihracatı etkileyecek sürdürülebilirlik, döngüsel ekonomi, dijitalleşme, katma değerli ihracat gibi konularda farkındalık yaratacak faaliyetlere devam edeceklerini sözlerine ekledi.

“Tütün ihracatının yüzde 95’ini yapıyoruz”

Ege Tütün İhracatçıları Birliği Başkanı Ömer Celal Umur, 2023 yılında Türkiye genelinde toplam 922 milyon dolarlık yaprak tütün ve mamulleri ihracatı gerçekleştiğini vurgulayarak, Ege Tütün İhracatçıları Birliği olarak bu rakamın yüzde 95’i olan 879 milyon dolarını gerçekleştirdiklerini söyledi. Türkiye için 2024 yılında çok daha istikrarlı bir yıl olmasını bekliyor ve umut ediyorum. Cari açığımızın kapatılmasında ihracatımız büyük rol oynuyor. İhracatçıların ve ihracatın desteklenmesi de bu sürece büyük katkı sağlayacaktır. 2024 yılında 1 milyar dolar hedef koymak istiyoruz” dedi.

“Demir çelik sektörü kan kaybı yaşıyor”

Ege Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Başkanı Yalçın Ertan, Türk demir çelik sektörünün dünyanın sekizinci, Avrupa'nın da ikinci büyük üreticisi olunduğunu belirtti. Türkiye’nin 60 milyon ton sıvı çelik kapasitesi olduğunu belirten Ertan, “Son 3 yıllık ihracatımıza baktığımızda 2021 yılında 23 milyon ton ihracat yaptık. Bunun döviz bazında karşılığı 34,6 milyar dolar. 2022 yılında 19,5 milyon ton ihracat yaptık döviz karşılığı 35,4 milyar dolar oldu. 2023 yılında ise 14,5 milyon ton ihracat yaptık döviz karşılığı ise 27,2 milyar dolar. 2021 yılındaki tepe noktadan sonra kan kaybına uğruyor. Maalesef enerji fiyatları bizde diğer uzak doğu ülkelerine hatta Avrupalılara göre daha yüksek oranda. Bizim arkamızdan gelen Brezilya ve Almanya bize yetişmek üzere. Maçı zor idare ediyoruz” dedi.

“2024 rahat bir yıl olmayacak”

Ege Mobilya, Kâğıt ve Orman ürünleri İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı Ali Fuat Gürle, temsil ettikleri üç sektörün 2022 yılında 8,5 milyar dolara yaklaşan ülke geneli ihracat performansının 2023 yılında yüzde 5,3 düşüşle 8 milyar dolar bandına gerilediğini söyledi. Ege bölgesi ihracat rakamlarının da 2022 yılına göre yüzde 4 gerileyerek 906 milyon dolara düştüğünü belirten Gürle, “Üzülerek belirtmek istiyorum ki mevcut göstergeler, meslektaşlarım için 2024 yılının rahatlama senesi olmayacağına işaret ediyor” ifadelerini kulandı.

“1,5 milyar dolar ihracat hedefliyoruz”

EİB Yaş Meyve ve Sebze İhracatçıları Birliği Başkanı Hayrettin Uçak, tarım ürünleri olarak başarılı bir yılı geride bıraktıklarını kaydetti. Uçak, “2023 yılında toplam 805 ihracatçımızın desteği ile 1 milyar 330 milyon dolar ihracata ulaşmanın gururunu yaşıyoruz. 2023 yılında İhracatımızı yüzde 7 oranında artırmayı başardık. Türkiye genelinde gerçekleşen 5.9 milyar dolarlık yaş meyve sebze ve meyve sebze mamulleri ihracatının yüzde 23’ünü Birliğimiz üyeleri tarafından yapıldı. 2024 yılında ihracat hedefimiz 1,5 milyar dolar" dedi.

“Zeytinyağında kısıtlama gözden geçirilmeli”

Ege Zeytin ve Zeytinyağı İhracatçıları Birliği Başkanı Davut Er, bu sezon sektör tarihinin en yüksek ihracat rakamlarına ulaştıklarını söyleyerek, rekor üretimin rekor ihracatı getirdiğini vurguladı.

Er, “31 Ekim'de sona eren 2022/23 ihracat sezonunda 118 ülkeye ihracat gerçekleştirdik ve toplam zeytinyağı ihracatımız miktar bazında yüzde 158 artarak 58 bin tondan 150 bin tona, tutar bazında ise yüzde 259 artarak 201 milyon dolardan 723 milyon dolara yükseldi. Sofralık zeytin üretiminde dünyada lider ve zeytinyağında ise İspanya’dan sonra en büyük 2. üretici konumuna yükseldiğimiz 2022/23 ihracat sezonunda, üretimdeki rekor ile birlikte elde ettiğimiz başarıyla, toplam sektör ihracatımız 947 milyon dolara ulaştı. Son üç yılda zeytinyağına dört kez ihracat kısıtlaması getirildi, Bu kısıtlamalar piyasa üzerinde amaçlandığı gibi olumlu bir etkisinin olmadığı. Fiyatlar kısıtlama uygulamasından bu yana yaklaşık yüzde 15-20 civarında artış gösterdi. İhraç edilemediği için depolarda bekletilen zeytinyağları ise, sıcak hava ve olumsuz depolama koşulları nedeniyle bozulmaya maruz kaldı. Uygulanmaya devam edilmesi durumunda, sektörümüzde telafisi mümkün olmayan hasarlara yol açacak. İhracatımızın ve sektörümüzün daha fazla zarara uğramaması için söz konusu kısıtlama kararları bir an önce gözden geçirilmeli” açıklaması yaptı.

“Sektörümüz dünyada ilkleri gerçekleştirdi”

Ege Su Ürünleri İhracatçıları Birliği Başkanı Bedri Girit, önemli başarılara sahip bir sektör olduklarını kaydederek, dünyada ilk defa taze tavuk ihracatı yapan birlik olduklarını söyleyerek, İran’a ihracat yaptıklarını belirtti. Rusya’ya yumurta ihracatına da başladıklarını belirten Girit, “ Çupura ve levrekte Avrupa’nın en büyüğüyüz. Kanatlı sektöründe 6. sıradayız. Fakat ihracatta bazı sıkıntılarımız var. Türkiye genelinde 2022 yılına göre yüzde 14,2 oranında gerileme var. 500-600 milyon dolar olan ihracatımız, tereyağı ve süt tozu yasağı ile 267 milyon dolara geriledi. İkinci olarak kanatlı sektöründe kuş gribine bağlı sıkıntılar oldu. 100 milyon dolarlık bir kaybımız var” diye konuştu.

“Hububat ihracatı büyüdü"

Ege Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Muhammet Öztürk, 2023 yılı sonu itibariyle birlik olarak yüzde 7 artışla 1 milyar 68 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiklerini söyledi. Öztürk,” Ege Hububat, Bakliyat, Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği olarak, ihracatımızda son 10 yılda en büyük artış (23 faslı) yemler ve kedi/ köpek mamaları ile hububat ürünlerinde yaşandı. Yemler ve kedi/köpek mamaları geçen seneye göre yüzde 32, 10 yıl öncesine göre ise yüzde 2 bin 428 artış ile 163 milyon dolar olmuştur” dedi.

“2023’ün mağduru hazır giyim”

EİB Hazırgiyim ve Konfeksiyon İhracatçıları Birliği Başkanı Burak Sertbaş, Türkiye ve Ege Bölgesi’nin 2023 yılı ocakaralık döneminde hazırgiyim ihracat rakamlarının yüzde 9 gerilediğini ifade etti. Türkiye geneli hazır giyim ihracatının 19.2 milyar dolar olarak gerçekleşirken, EHKİB’in 1.3 milyar dolarlık ihracata imza attığını kaydeden Sertbaş, bu rakamların iç ve dış sorunların bir yansıması olduğuna işaret etti. Sertbaş, “Finansmana erişememek, işçilik maliyetindeki artışlar, yüksek enflasyon bizi çok etkiledi ve 2024’ün de kolay geçmeyeceği belli oluyon. 2023’ün mağduru bizim sektör. Asgari ücret desteğinin 2 bin liralara çıkması lazım ki maliyetlerimizi toparlayabilelim. Hazır giyim sektörü gün be gün gidiyor” şeklinde konuştu.

“Maden ihracatı yüzde 11 geriledi"

Ege Maden İhracatçıları Birliği Başkan Yardımcısı Faik Tokatlıoğlu, 2022 yılında rekorlara imza atan maden ihracatının 2023 yılında 5 milyar 748 milyon dolar ile yüzde 10,9’luk düşüş yaşadığını söyleyerek, Türkiye’nin toplam ihracatından yüzde 2,6’lık pay aldıklarını belirtti. Tokatlıoğlu, “ 2023 yılında Çin’e yapılan maden ihracatımız 2022 yılına oranla kümülatif olarak artış göstermiş ancak ABD ve Avrupa Ülkelerine olan ihracatımızdaki değer bazında yaşanan gerileme ihracatımızda düşüşü getirmiştir. Biz, 2024 yılında da maden üretimimizin önündeki engelleri aşmak ve ihracatımızın artmasını sağlamak için çalışmalarımızı sürdürmeye devam edeceğiz” diye konuştu.