Yenilikçilik için pratik ipuçları (II)

Yekta ÖZÖZER / ABC Dan. Tan. ve Eğt. Ltd.

2. İpucu: Ele aldığınız problemin daha ekstrem yaşandığı bir sektörü irdeleyin, daha yaratıcı bir çözüm çoktan bulunmuş olabilir

Gayet iyi bilinen bir hikayedir: Stok yönetiminde atılım yapmak isteyen Toyota, önemli mühendislerinden Taiichi Ohno başkanlığında bir ekibi, Ford Motor Company'nin başarısının sırlarını anlamak için firmanın Detroit yakınlarında bulunan Dearborn'daki fabrikasını incelemeye gönderir. Ohno (Amerikan otomotiv sanayiinin 2000'li yıllardaki verimsizliğinin ve sonucunda çöküşünün belki de habercisi olan) bu fabrikadaki stok yığınlarına şaşırır. Ford sistemini tüyo almaya değer bulmaz. Öte yandan mühendis şaşırtıcı şekilde farklı bir sektörden, bölgede şubeleri olan Piggly Wiggly süpermarketlerinin stok yönetim sisteminden etkilenir.

Bu yenilikçi süpermarket zinciri, mağazalarında özellikle de sebze-meyve reyonundan alınan ürünün bilgisini (o dönemde bilgisayardan yararlanmamalarına rağmen) anında satın alma departmanına ileten bir sistem geliştirmiştir. Böylece fazla depo alanı olmayan süpermarket minimum stokla çalışmakta ve alınan her ürünün yenisi anında sisteme girdiği için reyon mamulsüz kalmamakta, özellikle de sebze-meyvenin en tazesini müşterilerine sunabilmektedir. Bu süpermarketin son derece senkronize işleyen sistemini irdeleyerek otomotiv üretimine uygulayan Toyota, sonraları Tam Zamanında Üretim (JIT-Just in Time) olarak bilinecek ve rakiplerinin hep bir adım önünde olmasını sağlayacak minimum stokla üretim teknolojisini geliştirmiştir. Kaynak:http://www.absoluteastronomy.com/topics/Toyota_Production_System

Tam Zamanında Üretim felsefesini açıklamak için anlatılan bu örnekte aslında farklı dersler de var:

i) Sistemini geliştirmek isteyene her zaman çevrede çok kaynak vardır; otomotiv fabrikasından işinize yarayacak bir şey öğrenemezseniz süpermarket gibi yüksek teknololoji sektörü olmayan bir sektörden ders çıkarabilirsiniz pekala. Yeter ki öğrenme isteğiniz, merakınız ve gözlem yeteneğiniz olsun.

   "Benim özel bir yeteneğim yok. Yalnızca tutkulu bir meraklıyım." Albert Einstein

ii) Ele aldığınız problemin daha ekstrem yaşandığı bir sektörden de iyi dersler çıkarılabilir. Çünkü o sektör sizin sorununuzu, yani kendi sektöründeki yansımasını sizden daha şiddetli yaşamakta ve kuvvetli bir olasılıkla ayakta kalabilmek için sizden daha önce bir çözüm bulmak zorundadır. Örneğimizde Piggly Wiggly süpermarketleri, birkaç nedenle stok yönetimi sorununu o zamanlardaki (devasa stoğuyla bile pazar lideri olabilen Ford'un yer aldığı) otomotiv sektöründen daha zorlu yaşamaktadır.

a) Bu süpermarket zinciri, geniş depo yeri olmadığı için envanter fazlalığı sorununu neredeyse tüm sektörlerden daha fazla hissetmektedir.

b) Bir günden fazla reyonda kalan sebze-meyveler bozulabilmekte, yani süpermarket için ekonomik değer yitirimi birçok sektörden çok daha hızlı olabilmektedir.

c)  Müşterinin isteğini anında karşılayamamanın (reyonda ürünün bulunmamasının) bedeli, süpermarket sektöründe (rekabetin en azından o zamanlar için daha az olduğu otomotiv sektöründen) daha yüksektir.

Tüm bunlar süpermarketin çözüm bulmak için bu tür baskıları henüz çok yaşamayan otomotiv sektörü başta olmak üzere birçok sektörden daha erken davranmasına ve minimum stok seviyesiyle çalışmak için çözüm bulmaya çalışmasına neden olmaktadır.

Bu konuda bir başka kayda değer örnek verecek olursak… Birkaç yıl önce, önde gelen mutfak fırını firmalarına cam üreten teknolojisi yüksek bir firma, benden ve yurtdışı ortağımdan ürünleri olan fırın camlarına yağ damlalarının yapışmasını önleyecek bir çözüm üretmemiz ricasında bulundu. Büyük bir derttir, bilirsiniz: Ortadoğu ülkeleri kadar ülkemiz mutfağında da yağ bol kullanılır; yemek yağı fırının 280 °C dereceyi bulan iç ısısında cama sıçrar, bu yüksek ısıda pişer ve afiyetle yenilen yemeğin ardından maalesef fırın camını kazıma mesaisi başlar. Hal böyle olunca, bu alanda yenilikçi bir çözüm bulan bir firmanın rekabette fark yaratarak, ürünlerini çok daha kârlı satabileceği açıktır.

Sonuç olarak, çözümü uçak motoru üreticilerinin patentlerinde bulduk ve fırın camı sektörüne adapte ettik. Peki, çözüm neden uçak motoru sektöründen geldi? İki nedenden dolayı aynı problem için uçak motoru sektörü, fırın camı sektöründen çok daha önce ve ileri çözüm bulmak zorundaydı. Bu yüzden önce o sektörü inceledik, teknolojik ipucunu hemen verdi.

a) Uçak motoru sektörü, yağ yapışması sorununu çok daha zorlu bir ortamda yaşamaktaydı. Motor iç ısısının 1200 °C dereceden bile yukarıda seyrettiği bu sektör için yağın yüksek ısıda yapışma sorunu elbette daha zorlu bir problemdi ve çözümün daha yüksek ısı için üretilmesi şarttı.

b) Sektör bu sorunu çözememiş olsaydı, fırın camını kazımaktan çok daha büyük bir problemle karşı karşıya kalacaktı: Uçakların düşme tehlikesi!

Bir diğer yandan; ister ofis işleriyle uğraşın ister envanter ya da malzeme sevkiyatı, eğer elinizdeki ürünün/işin karşı tarafa çok hızlı ama emniyetli iletilmesini veya minimum stok tutmak istiyorsanız ekspres kargo firmalarının sisteminden esinlenebilirsiniz. Sizin işiniz belirli bir sevkiyat gecikmesini tolere edebilir ama ekspres kargo müşterilerinin yarım saat gecikmeye bile tahammülleri yoktur ve ekspres kargo firması bu sorunu sizlerden çok önce çözmek zorunda kalmıştır. 

   Problemi daha ekstrem

  Yaşadığınız problem      yaşayan firma-sektör         Nedeni    

  Stok sorunu             Ekspres kargo (DHL Express)  Müşterisi 1 saatlik gecikmeyi bile tolere etmez

  Prj zamanlama ve koord.   F1 Pitstop'ları              1 sn koordinasyonsuzluk-gecikmeden yarış kaybedebilirsiniz

  Çizgi üstü reklamsız satış  İlaç (farma) sektörü          Kitle reklamı yasak ama sektörde rekabet çok yüksek

  İşyeri güvenliği          Savunma sanayi   Bir aksaklık olursa askerin yaşamı sona erer

                        Mücevharat sektörü          Bir aksaklık olursa çok büyük kayıpları olur              

  Hijyen                 Ameliyathaneler             Bir aksaklık olursa hastanın yaşamı tehlikeye girer

  Y-Nesli elemanlarınızın    Çağrı merkezleri              Elemanlarının en az %80'i Y-Nesli ve iş çok zorlu.

  yüksek devir hızı                         Sıkıysa bulmasınlar

Bu ipucu aslında pek bilinmeyen ama mantıksal bir temele dayanmaktadır. Elimizde bulunan dünyanın en büyük inovasyon veri bankasında yaptığımız incelemeler göre, tamamen farkı sektörlerde de olsalar, benzer sorunların çözümleri benzer trend adımları izlemektedir. Sorunu daha zorlu yaşayan sektör, çözüm için daha çok uğraşmakta, daha fazla kaynak ve zaman ayırmakta, soruna daha çok odaklanmaktadır. Bu nedenle de çözüm adımlarında diğer sektörlerden daha ileri gitmiş olması kuvvetle muhtemeldir. Bu ipucumuz, işte bu kuvvetli olasılıktan yararlanmaktadır.