Yatırımlar yeterince teşvik ediliyor mu? (1)

Hasan AKDOĞAN / Emekli Gümrük Başkontrolörü

Üzerinde çok söz söylenebilecek olan yatırımları teşvik konusu her zaman Türkiye gündemini meşgul edeceğe benziyor. Bu konuda gerekli mevzuat değişiklikleri zaman zaman yılıyor. Ancak; yatırım sahibi şirketlerin umulmadık masraf kalemleri ile karşılaşmakta oldukları da biliniyor. Bu yoldaki serzenişler zaman zaman basına da yansıyor. Kuşkusuz, Türkiye ile diğer ülkeler arasındaki ticari ilişkilerin gelişme sürecinin ivme kazanması global yatırımcıların da ilgisini çekiyor. Bu arada kendi yatırcımız da konuya ilişkin bürokrasiden dert yandığına göre yabancının ilgisinin zayıflaması ihtimal dahiline giriyor. Siyasi konjonktürler de işin bir başka veçhesini oluşturuyor.

İç mevzuatımıza bu açılardan baktığımızda;

Hazine Müsteşarlığınca verilen Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında yurtdışından temin edilecek makine ve teçhizata çeşitli kolaylıkların sağlandığı görülüyor.

Bunlardan en önemlileri, gümrük vergisi muafiyeti ile katma değer vergisi istisnası uygulanmasıdır.

Gümrük vergisi muafiyeti

Yatırım teşvik mevzuatına dayanılarak ve Hazine Müsteşarlığı'nın da görüşü alınarak Gümrük Müsteşarlığı'nca yayınlanan Yatım Teşvik Tebliği ile konuya açıklık getirilmiştir.

Buna göre;

Teşvik belgesi kapsamındaki yatırım malları ile otomobil ve hafif ticari araç yatırımlarında yatırım dönemi içerisinde kalmak kaydıyla CKD aksam ve parçaları ile gemi ve 50 metrenin üzerindeki yat inşa yatırımları ile ilgili tekne kabuğu ithali, yürürlükteki İthalat Rejimi Kararı gereğince ödenmesi gereken gümrük vergisinden muaf olarak yapılıyor.

Toplam ithal makine ve teçhizat bedelinin %5'ini geçmemek kaydıyla yedek parçaların, otobüs, çekici (Euro normlarına uygun yeşil motoru haiz olanlar hariç), treyler (frigorifik olanlar hariç), mobilya, yat, motor bot, kamyon (offroad-truck tipi ile kara yoluna çıkması mümkün olmayan kaya tipi damperli kamyonlar hariç), transmikser, beton santralı, forklift ve beton pompasının teşvik belgesi kapsamında ithal edilmesi halinde yürürlükteki İthalat Rejimi Kararında öngörülen oranlarda gümrük vergisi tahsil ediliyor.

Yatırım süresi içerisinde kambiyo mevzuatında yer alan ödeme şekillerinden herhangi biri ile ithalat işlemlerine başlanılmış ve bedeli kısmen veya tamamen ödenmiş ancak ithalatı gerçekleştirilmemiş makine ve teçhizatın ithaline, yatırım süresinin bitiş tarihini izleyen 4 ay içerisinde olmak kaydıyla, doğrudan gümrük idareleri tarafından izin veriliyor.

Katma Değer Vergisi istisnası

Yine aynı tebliğe göre;

Katma Değer Vergisi Kanunu gereğince, teşvik belgesini haiz yatırımcıların teşvik belgesi kapsamında yapacakları makine ve teçhizat ithalinin KDV'den istisna olduğu belirtiliyor. Ancak, CKD aksam ve parçalar(Başka bir yerde montaj edilmek üzere demonte parçalardan oluşan makine ve teçhizatı) ile yedek parçalara ait katma değer vergisi tahsil ediliyor.

Aynı hüküm teşvik belgesinin veya teşvik belgesi kapsamı makine ve teçhizatın devir işlemlerinde ve makine ve teçhizat listelerinde set, ünite, takım vb. olarak belirtilen malların kısmi teslimlerinde de uygulanıyor.

KDV konusundaki istisnanın gümrük idaresince uygulanabilmesi için,

Yatırım teşvik belgesinin yatırımın yararlanacağı destek unsurları bölümünde katma değer vergisi istisnasının öngörülmesi,

Yatırım teşvik belgesine bağlı yurtdışından temin edilecek makine ve teçhizat listesinde yer alan eşyadan, hangilerinin katma değer vergisi istisnasından yararlanacağı hususunun teşvik belgesini düzenleyen kurum tarafından sıra numarası belirtilmek kaydıyla, söz konusu listeye kaydedilerek imza ve mühür altına alınmış olması,

Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanan 2 sayılı KDV sirkülerinde belirtilen formata uygun olarak vergi dairelerinden yazı ibraz edilmesi,

Gerekiyor.

Diğer bir kolaylık teminatlı işlemlerde kendisini gösteriyor

Teşvik belgesi almak üzere müracaat edilmiş, ancak teşvik belgesine bağlanmamış yatırımlara ilişkin makine ve teçhizatın ithaline, Hazine Müsteşarlığı'nın uygun görüşüne istinaden Gümrük Müsteşarlığı'nca (Gümrükler Kontrol Genel Müdürlüğü) verilen talimata istinaden gümrük idarelerince gümrük vergisi ile katma değer vergisinin toplam tutarı kadar teminat alınmak suretiyle müsaade edilebiliyor.

Teminatla ithalatta, bir defada verilecek teminat süresi azami altı aydır. Teminat süresi içerisinde kesin ithalat için gerekli işlemler tamamlanmamış ise, süre uzatımı için Gümrük Müsteşarlığına müracaat ediliyor. Teminatın başlangıç tarihi, eşyanın serbest dolaşıma giriş tarihidir.

Yatırımcının, teminatın çözümü için teminat süresi içinde teşvik belgesi ve eki ithal makine ve teçhizat listesi ile birlikte Gümrük Müsteşarlığı'na müracaat etmesi gerekiyor. Aksi takdirde, teminat irat kaydediliyor.

Konu, çetrefilli olduğu için çok uzatmadan burada kesmenin ve bilahare, yatırım teşvik kapsamında; mahrece iade-kullanılmış makine ve teçhizat ithalatı-devir, satış, ihraç ve kiralama gibi konularda açıklamalarda bulunmanın yararlı olacağını düşünüyorum.