Yangını söndürme görevi kundakçıya verilirse

Atılım MURAT

Önceki finansal krizlerde, sahtekarlık yapan dev şirketlerin yöneticileri hapse girmişlerdi.1980'lerde, yüksek riskli bono piyasasının kralı sayılan Michael Milken ve batık tasarruf ve kredi kurumlarının üst düzey yöneticileri hapis cezası almışlardı. 2000 senesinde, teknoloji ve internet hisselerindeki balon patladıktan sonra, Enron, Tyco gibi büyük şirketlerin yöneticileri ve bazı Wall Street analistleri cezaevine girmişlerdi. Bu krizdeki zarar geçmişteki krizlerin en az 10 katı iken, Bernie Madoff dışında cezaevine giren tek kişi yok. İnsanlar, bazı finans kurumlarının yaptıklarına göz yumulduğunu düşünüyor. ABD'nin SPK'sı SEC'in geçtiğimiz cuma günü açtığı dava sonunda Goldman Sachs(GS) yöneticilerinden birkaçı hapse girerse bu psikoloji değişebilir. Ancak yine de bunun olacağını düşünmüyorum. GS bir miktar para cezası ödeyip, yoluna devam eder. Devletlerin ve merkez bankalarının kriz sonrası döneme yaklaşımları, aşırı risk alıp balon yaratma konusunda daha fazla kişiyi cesaretlendirdi. Özellikle büyük bankalar, hiç kimsenin batmasına izin verilmeyeceğini iyi biliyorlar. Yangın çıktığında, önce yangını söndürür daha sonra suçluyu ararsınız. Yangını söndürme görevini kundakçıya verirseniz, yeni bir yangının başlaması kaçınılmaz olur. GS, finansal yangını başlatan kundakçılardan birisiydi.

Davanın 3 yıl sonra açılmasına ayrı bir parantez açmak istiyorum. SEC'te çalışan Amerikalı arkadaşım bir sohbetimizde; 'Hedge fonlar ve bankalar karmaşık enstrümanlardaki riskleri iyi gizliyorlar. Kalifiye personel sıkıntısı çekiyoruz' ifadesini kullanmıştı. Doktora yıllarım bu enstrümanlarla geçtiği için, riskleri fiyatlamanın ne kadar zor olduğunu iyi bilirim. SEC'in eleman kalitesini kısa dönemde yükseltmek zor olduğundan, yeni sahtekarlıkları önlemek için bankacılık sektörüne ciddi regülasyonların getirilmesi gerekiyor.

Piyasalara gelen satışın, sadece GS davası nedeniyle olduğunu düşünmek yanıltıcı olabilir. Böyle haberler geldiğinde yatırımcılar genelde ters pozisyonda olduklarından, gelen dışsal şoka fiyatlar maksimum düzeyde tepki verir. Piyasadaki aşırı iyimserliğe rağmen bazı piyasa göstergeleri bir süredir negatif sinyaller veriyordu. Örneğin altın/petrol rasyosu (altın fiyatı/petrol fiyatı),kısa bir süre önce 'dip' yapmıştı. Genel olarak; altın/petrol rasyosu birkaç ayın dip noktasına ulaştıktan 5-7 gün sonra piyasalara satış geliyor. Risk iştahının önemli bir göstergesi olan petrolün hızla düşmesiyle taban yapan rasyo yükseliyor, daha sonra hem borsa endekslerinde hem de TL gibi riskli paralarda satış yaşanıyor. Altın/petrol rasyosunun, özellikle kısa dönem alım-satım yapan yatırımcılar için faydalı bir gösterge olduğunu düşünüyorum.