TL'nin değeri 2003 düzeyine yaklaştı

Naki BAKIR

ANKARA - Döviz kurunda son aylarda hızlanan artışlar sonucunda Türk Lirası'nın gerileyen değeri 2003 yılı düzeyine oldukça yaklaştı. TL'de ağustos ayında yüzde 5 dolayında gerçekleşen döviz sepeti karşısındaki değer kaybı, yılın ilk sekiz ayı itibariyle yaklaşık yüzde 17'ye ulaştı.

Merkez Bankası'nın, Türkiye ve ticaret yaptığı ülkelerin fiyat gelişmelerine göre hesapladığı Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) ve Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE) bazlı Reel Efektif Döviz Kuru Endekslerinin ağustos ayı değerlerini açıkladı. Buna göre TÜFE bazlı endeksin temmuz ayında 110,39 olan değeri, küresel ekonomideki istikrarsızlığın da etkisiyle yaşanan kur artışlarının hızlanması sonucu yüzde 5.3 düşerek ağustos ayında 104,53'e kadar indi. Endeksin geçen yılın ağustos ayında 127,41 olan değeri, ekimde 131.73'e kadar yükseldikten sonra, düşüşe geçmiş, başka bir deyişle TL, döviz sepeti karşısında değer yitirmeye başlamıştı.

Reel efektif kur endeks değerinin yükselmesi, TL'nin reel olarak değer kazandığını, diğer bir anlatımla Türk mallarının yabancı mallar cinsinden pahalandığını; düşmesi ise bunun tersini gösteriyor. Değerin 100'ün üstünde olması baz yılına göre TL'nin daha değerli; altında olması ise değerinin daha düşük olduğu anlamına geliyor.

Sekiz ayda yüzde 17 değer kaybı

Endeksin ağustos ayındaki düzeyi, TL'nin döviz sepeti karşısında bu yılın ocak-ağustos döneminde yüzde 17.2, son bir yılda ise yüzde 18 değer yitirdiğini ortaya koyuyor.

Bu arada Türkiye ve ticaret yaptığı ülkelerin üretici fiyat endeksleri (ÜFE) baz alınarak yapılan hesaplama da TL'nin, döviz sepetine karşı reel olarak ağustos ayında yüzde 4.4, ocak-ağustos döneminde yüzde 16.1, son bir yılda ise yüzde 17.7 değer yitirdiğini gösteriyor.

Türkiye ekonomisinde başlıca risk alanı olan cari açıkta bu yılki hızlı büyümenin, TL'deki değer kaybı sürecine rağmen yaşandığı dikkati çekiyor. Ancak kurlardaki yükseliş-TL'deki değer kaybının hızlanmasının, hızlı ithalat artışı ve cari açıktaki büyümeyi baskılaması beklenirken, ağustostan itibaren enflasyonu yukarı çekmeye başladığı görülüyor.

TL'nin değeri 8 yıl önceye döndü

Reel kur endekslerinin değerinin, baz yılı olan 2003'e çok yaklaştığı, TL'nin dövizlere karşı değerliliğini önemli ölçüde yitirdiği görülüyor. 2003 temel yıllı endeksin anılan yıl 100 kabul edilen değerinin, arada çok yüksek düzeyleri gördükten sonra bu yıl ağustos ayı itibariyle 104.5 dolayına inmesi TL'nin 2003'e göre yüzde 4.3 değerli olduğu anlamına geliyor. Alt endeksler ise ağustos itibariyle TL'nin gelişmekte olan ülke paralarına karşı değerinin 2003'tekinin yüzde 12.9 altına inerken, gelişmiş ülkelere göre ise hala yüzde 11.9 değerli olduğuna işaret ediyor.

ÜFE bazlı endeks baz alındığında ise TL'de 2003'e göre değerliliğin ağustos itibariyle yüzde 2.3'e kadar gerilediği görülüyor.

Reel Efektif Döviz Kuru (2003=100)