Sabah kahvaltısı ‘iş’te başarıyı artırıyor

 Başarılı kişilerin, iş dünyasındaki üst düzey yöneticilerin az uyudukları, güne erken başladıkları anlatılır. Çünkü gün boyu yapılmaya bekleyen pek çok iş vardır ve sabahın erken saatlerini iyi değerlendirmek gerekir. Bu nedenle erken uyanmak günün temposunu hafifletmek için bir iyi bir fırsat sunar. Yine yoğun çalışan profesyonellerin egzersiz rutinlerini atlamadıkları, örneğin not alarak çalıştıkları yazılır. Bunlardan daha önemlisi patronların kahvaltı yapmayı es geçmedikleri, geçiştirmedikleri bilinir. Çünkü araştırmalara göre erken saatlerde kalkmaktan eksersiz rutinine kadar, önümüzde uzayan upuzun güne karşı hem vücudumuzu hem de zihnimizi hazırlamak açısından sabah saatleri ve sabah kahvaltısı son derece önemlidir. Herbalife Türkiye Danışman Diyetisyeni Canan Aksoy, kahvaltı yapmanın başarılı bir gün için neden önemli olduğunu şöyle anlatıyor: “Uykuda geçirdiğimiz 6-8 saatlik süreden sonra ilk ögünümüz olan kahvaltı kan şekerimizin düzenlenmesi, metabolik reaksiyonlarımızın başlaması için de ilk şarttır. Kahvaltı yapmadığımız zaman kan şekerimiz  normal düzeyde olmaz, bu da bilişsel faaliyetler için yeterli olmayan kan şekeri demektir. Kan şekerimizin düzenliliği beyin faaliyetlerinin de düzenli olması açısından çok önemlidir. Beynimizin yakıtı kan şekerimizdir.”

Uykudan fedakarlık yapamama, ailenin kahvaltı alışkanlığı olmaması ya da ‘işe gittiğimde yerim’ gibi sebeplerden dolayı sabah kahvaltılarının atlandığını belirten Paksoy, “Sağlıklı bir ana öğünün en az 20 dakika sürmesi gerekir. Hiç kahvaltı yapmamaktansa, bence kısa bir zamana sıkıştırılmış bile olsa sabah kahvaltı mutlaka yapılmalı” diyor.

Türkiye’de insanların pek çoğu kahvaltının güne başlamada önemli bir öğün olduğunu düşünse de araştrmalara göre yetişkinler düzenli kahvaltı yapmaya özen göstermiyor. Türkiye’nin kahvaltı alışkanlıkları ile ilgili yapılan lokal çalışmalar Türkiye’de en çabuk vazgeçilen öğünün kahvaltı olduğunu ortaya koyuyor. Sağlık Bakanlığı’nın 2006 yılında yaptığı bir çalışmada çocukların % 9.28’nin hiç kahvaltı yapmadığı ve % 22.3’ünün bazen kahvaltı yaptığı belirlendi. Aynı çalışmada yetişkinlerde ise kahvaltı yapmayanların oranının yaklaşık % 55 olduğu görüldü.

Ülser ve reflü riskini azaltıyor

Kahvaltı yapmanın, sağlıklı ve dengeli beslenmenin olmazsa olmazı olduğunu vurgulayan Herbalife Türkiye Danışman Diyetisyeni Canan Aksoy, kahvaltı öğünü atlandığı zaman kan şekeri düzene girmeyeceği için sonraki öğünlerde karbonhidrat tüketiminin kontrolü zorlaşır diyor. Kahvaltı yapmananın yol açabileceği sorunlara değinen Paksoy,  “Bilişsel fonksiyonlarımız düşer, pek çok hastalığa özellikle de diyabet- gastrointestinal sistem hastalıklarına yatkınlık artar” şeklinde konuşuyor. Tam tersine kahvaltı yapmanın, özelikle de sağlıklı seçimlerden oluşan besinlerle kahvaltı yapmanın kişileri pek çok hastalıktan koruduğuna işaret eden Paksoy, “Kahvaltı yaparsak insülin rezistansı, tip2 dm riskimiz düşer. Ülser, reflü, gastrit, kabızlık gibi sindirim sistemi hastalıkları risklerimiz azalır. Kahvaltı, kan şekerini düzenlemesi ve hormon çalışmasını kontrol altına aldığı için kilo kontrolüne yardımcı olur” diyor.

Kahvaltı yapmanın vücutta böylesine olumlu etkilere yol açması akla başka sorular da getiriyor. Örneğin kahvaltı yapmamak ‘düşünmeyi’ ya da başarıyı, sınav sonuçlarımızı etkiler mi? Kahvaltı yapan çocuklar sınavlarında daha mı başarılı oluyor?

Paksoy şöyle yanıtlıyor: “Beynimizin yakıtı kan şekerimizidir. Kan şekeri düzende olduğu sürece algılamak, öğrenme hızı, hatırlama ve konsantrasyon kabiliyetini artırır. Yakıtı olmayan bir araba gidemeyeceği gibi, beynimizin yakıtı olmadığı sürece de beyinsel fonksiyonlarımız optimal düzeyde olmaz. Kan şekeri düşüklüğü, düşünsel hızı, konsantrasyonu, problem çözme hızını birebir etkiler. Bu konuda yapılmış pek çok lokal çalışma var. Örneğin  Niğde Üniversitesi’ndeki öğrenciler üzerinde yapılan bir çalışmada, kahvaltı yapmayan öğrencilerin (yüzde 61) performanslarında azalma, üşüme ve titreme gibi etkilerin olduğu da saptandı. Yine hatırlama ve kan glikoz düzeyi üzerine üniversite öğrencileri üzerinde yapılan bir çalışmada hatırlama performansının kan glikoz düzeyleri ile ilişkili olduğu ve kahvaltı etmenin hatırlamayı kolaylaştırdığı belirlendi.”

Peynir, süt, yumurta ideal kahvaltılıklar

Uzmanlara göre sadece kahvaltı yapmak önemli değil, kahvaltıda doğru şeyleri de yemek önemli. Kahvaltıda yer alan besinlerin toplam enerjisi, bireyin yaşı, boyu, kilosu, aktivitesine göre değişen bir kalori miktarı içermekle birlikte; ideal bir kahvaltı protein, karbonhidrat, yağ açısından dengeli, vitamin ve kişinin mineral ihtiyacını karşılamaya yönelik olarak hazırlanması gerekiyor. Bu kahvaltı peynir, süt-yumurta-mevsim yeşillikleri, meyve–ekmek ya da ekmeğe benzeyen ürünlerle hazırlanabileceği gibi hazır kahvaltı ürünleriyle de hazırlanabilir. Kahvaltı için çok uzun zamanınız yoksa akşamdan sandviç hazırlamak bir alternatif olacağı gibi, sütle karıştırılan shakeler de protein-karbonhidrat ve gerekli yağı almanızı sağlayacaktır. Süt ve meyveyle karıştırarak yapılabilen bu ürünler günlük kalsiyum ve posa alımınıza da yardımcı olacaktır. Klsik bir Türk kahvaltısı genellikle birkaç peynir çeşidi, tereyağ, zeytin, yumurta, domates, salatalık, reçel, bal ve baharatlı etlerden oluşuyor.

İtalyanlar ayaküstü kahvaltı yapıyor

Dünyanın değişik yerlerinde, insanlar kahvaltıda neler yiyor? Ful bir İngiliz kahvaltısında fasulye, sosis, domuz salamı, yumurta, mantar, kavrulmuş patates, tost ekmeği yer alıyor. Hollanda’da kahvaltı genellikle ‘stroop’ denilen bir şurupla servis edilen, tatlı, tuzlu turta kombinasyonu olan lezzetli elmalı pankek’den oluşuyor. Bu pankekler Amerika’dakilere göre daha ince hazırlanırken özel günlerde de yeniyor. Polonya kahvaltısında, ülkede ‘Jajecznica’ olarak adlandırılan, ev yapımı incecik elbasaların üstüne yerleştirildiği çırpılmış yumurtadan oluşuyor ve buna iki patates pankeki eşlik ediyor.  Ayak üstü bir İspanyol kahvaltısı, ‘Pan a la Catalana’ ya da ‘Pan con Tomate’ den oluşuyor. Bu yiyecek üstüne sarımsak sürülmüş ekmeğe domates, zeytinyağı ve biraz tuz eklenerek yapılıyor. Brezilya kahvaltısı, lezzetli etler, peynirler ve ekmekten oluşuyor.  İtalyanların kahvaltısı ayak üstü içilen bir capucino ve ay çöreği ya da capucino ve kuruvasan’dan oluşuyor.

Kahvaltı neden bu kadar önemli?

Kahvaltı yapmadığımız zaman kan şekerimiz düzene girmeyeceği için sonraki öğünlerde karbonhidrat tüketimini kontrol etmek zorlaşıyor.  Bilişsel fonksiyonlarımız düşüyor, pek çok hastalığa özellikle de diyabet- gastrointestinal sistem hastalıklarına yatkınlığımız artıyor.

Türkiye’de pek çok kişi kahvaltının günün en önemli öğünü olduğunu düşünüyor. Ancak kahvaltı yapma profilimiz pek de iç açıcı değil.

%9.28

Çocukların % 9.28’i hiç kahvaltı yapmıyor ya da % 22.3’ü bazen kahvaltı yapıyor.

%55

Sağlık Bakanlığı’nın yaptığı bir çalışmaya göre yetişkinlerin sadece % 55’i kahvaltı yapıyor.

20 dk

Kahvaltı sabah işe-okula yetişme telaşıyla çabuk gözden çıkarılıyor. Oysa sağlıklı bir ana öğün yani sabah kahvaltısı için en az 20 dakika ayrılmalı.

Sabah saatlerinde evden çıkarken kahvaltıdan daha fazla ne giyeceğimizi düşünüyoruz. Kahvaltıyı ise iş yerinde, otobüste, serviste yapıyoruz. Bir araştırmaya göre pek çoğumuz kahvaltıya sadece 5-10 dakika ayırıyoruz.

Fakat düzenli olarak kahvaltı yaparsak:

•İnsülin rezistansı, tip2 riskimiz %34 düşer.

•Kahvaltı yapmayanlara göre şişman bir göbeğe sahip olma eğilimimiz % 40 daha az olur.

•Kahvaltı yapmak kan şekerini düzenlemesi ve hormon çalışmasını kontrol altına aldığı için kilo kontrolüne yardımcıdır.

•Kahvaltı yapmak nasıl düşündüğümüzü de etkiler.

•Niğde Üniversitesi’ndeki öğrenciler üzerinde yapılan bir çalışmada, kahvaltı yapmayanların %61’inde  performanslarında azalma, üşüme ve titreme gibi etkilerin olduğu da saptandı.

•Yine 6 bin öğrenci arasında yapılan bir araştırmada kahvaltı yapan öğrencilerin daha iyi notlar aldıkları ve mezun olmaya daha eğilimli oldukları gözlendi.

•Yine kahvaltı yaptıktan sonra İngilizce ve Matematik testine giren öğrencilerin test sonuçlarının  %61’inde gelişme olduğu kaydedildi.

Sonuç