"Sayıştay Kanunu'nda performans denetimi kaldırılmadı"

ANKARA - AK Parti Grup Başkanvekili Nurettin Canikli, Sayıştay Kanunu'nda performans denetiminin kaldırılmadığını belirterek, "Sadece performans denetiminin tanımı değiştirildi. Çünkü, performans denetimi, yerindelik denetimini içerecek şekilde tanımlanmıştı" dedi.

AK Parti Grup Başkanvekili Nurettin Canikli, gazetecilerin "CHP Grup Başkanvekili Akif Hamzaçebi'nin Sayıştay Kanunu'nda performans denetiminin kaldırıldığına" ilişkin sözlerini sorması üzerine, TBMM Genel Kurulunda Kanunun görüşmeleri sırasında da dile getirildiğini hatırlattı.

Kanunun 2. maddesinde önergeyle değişiklik yapıldığını anlatan Canikli, bu önergeyle performans tanımının tadil edildiğini söyledi. Performans denetiminin kaldırılmadığını ve Kanunda net olarak yer aldığını belirten Canikli, şunları söyledi:

"Hem 5018 sayılı kanunda hem de Genel Kurulda kabul edilen Sayıştay Kanunu'nda çok açık bir şekilde performans denetiminin nasıl yapılacağı belirtiliyor. Hem tanımı var hem de nasıl yapılacağı açık bir şekilde yer alıyor. dolayısıyla Performans denetimi kaldırılmadı. Sadece performans denetiminin tanımı değiştirildi. Neden değiştirildi? Çünkü, performans denetimi, yerindelik denetimini içerecek şekilde tanımlanmıştı. Yani idarenin takdir yetkisine müdahale eden, onu değiştirebilen ve onu denetleyen bir mantıkla kaleme alınmıştı.

Biliyorsunuz 12 Eylülde bir Anayasa değişikliğinin halk oylaması yapıldı. Orada yargının yerindelik denetimi yapamayacağı çok açık şekilde hüküm altına alındı ve Anayasa'nın 125. maddesinde değişiklik yapıldı. Biz Sayıştay Kanunu'na, Anayasa'nın 125. maddesinde yargı için yapılan bu düzenlemeyi aynen aktardık. Yargı nasıl yerindelik denetimi yapamıyorsa, aynı şekilde Sayıştay da yerindelik denetimi ya da bu anlama gelecek bir icraat içinde olmaması gerekir. Yani Sayıştayın yerindelik denetimi yapmaması gerekir çünkü, yerindelik denetimi yürütme erkinin alanına girmek demektir. Yerindelik denetimi, yürütmenin verdiği bir kararın, yerindelik bakamından sorgulanması anlamına gelir. Uygun mudur, değil midir? 'Hukuki midir?' değil. Dolayısıyla bu doğrudan yürütmenin takdir yetkisini içeren bir konudur. Buna herhangi bir şekilde hem yargının, hem de Sayıştayın girmemesi gerekir."

Anayasa'ya uyum

Canikli, Anayasa'nın 125. maddesinde yapılan değişikliğe benzer bir değişikliğin Sayıştay Kanunu'nun yerindelik denetimini içeren 2. maddesinde de yapıldığını, bu değişikliğin de performans denetiminin tanımı değiştirilerek yapıldığını anlattı. Canikli, "Yapılan değişiklik, Anayasa'da yapılan değişikliğe uyumdan ibarettir" dedi.

Sayıştay bir yargı kurumu olmadığı için kanunda değişiklik yapıldığını ifade eden Canikli, Meclis Genel Kurulunda kabul edilen metnin, "bu kanunun uygulanmasında Sayıştay denetimi, düzenlilik denetimi ve performans denetimini kapsar" hükümünün yer aldığını söyledi.

Performans denetiminin de "hesap verme sorumluluğu çerçevesinde idarelerce belirlenen hedef ve göstergelerle ilgili faaliyet sonuçlarının ölçülmesini ve raporlanmasını" içerdiğini hatırlatan Canikli, şöyle devam etti:

"Bunun esas dayanağı da 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'nun 9. maddesidir. Her bakanlık ve her kurum, kendilerine bütçeyle tahsis edilen ödeneklerle ne yapacaklarının hedefini koyacaklar bütçe kanununa. doiyelim ki Ulaştırma Bakanlığı, ne kadar oto yıl yapacak, kaç kilometre yapacak? Bütün bunları bütçe kanununa başlangıçta derc edecekler. Bütçe uygulaması bittikten sonra Sayıştay, Bakanlıkların koyacağı performans hedeflerine, performans denetimi çerçevesinde ulaşıp ulaşamadıklarını belirleyecek ve bunu rapor edecek. Bu kolay bir şey değil.

Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu'na göre, performans kriterleri, Hazine, Sayıştay ve ilgili bakanlık tarafından ortaklaşa belirlenecek. Dolayısıyla performans denetimi yerindedir ve uygulanacaktır. O konuda en ufak bir değişiklik yapılmamıştır. Sadece 'yerindelik denetimi' kaldırılmıştır."

Askeri kurumların denetimi

Canikli, askeri kurumların Sayıştay denetimi dışında tutulduğuna ilişkin iddiaların hatırlatılması üzerine de "Bu kesinlikle gerçeği yansıtmıyor. Hiç bir kuruma istisna getirilmedi" dedi.

Eski Sayıştay Kanunu'nun uygulandığı dönemde bazı kurumların Sayıştay denetimi dışına çıkarıldığını ve "ayrıcalığa" tabi tutulduklarını ifade eden Canikli, "Biz, hiçbir bakanlık ve kuruluşa en ufak bir ayrıcalık tanımadık. Maliye Bakanlığı ya da Ulaştırma Bakanlığı nasıl denetlenecekse, Milli Savunma Bakanlığı da o şekilde denetlenecek. Hiçbir ayrıcalığı, farklılığı yok" diye konuştu.

"BİT'ler ilk defa denetime alınıyor"

Kanunla ilk defa bütün kamu kurumlarının Sayıştay denetimi kapsamına alındığını bildiren Canikli, geçmiş dönemlerde bir çok kuruluşun Sayıştay denetimi dışına çıkarıldığını, "denetimden kaçırıldıklarını"  söyledi. Bunun için de kanunlara özel hükümler konulduğunu ifade eden Canikli, AK Parti iktidarından önce kanunuları çıkarılan TİKA, Türkiye Kalkınma Bankası, BDDK, Zorunlu Deprem Sigortası ve İşsizlik Sigortası Fonunu örnek gösterdi. Kendi iktidarları döneminde önce kurulun kamu kuruluşlarının neredeyse tümünün Sayıştay denetimi dışına çıkarıldığını anlatan Canikli, ilk defa bütün kurumların Sayıştay denetimine alındığını, bunun gerçek bir reform olduğunu söyledi.

BİT diye adlandırılan belediyelerin iktisadi kuruluşlarının hiçbir denetime tabi olmadıklarını hatırlatan Canikli, bu kuruluşları ne Sayıştay ne de TBMM KİT Komisyonunun denetlediğini ifade etti. Canikli, bu kuruluşların ilk defa denetim kapsamına alındığına dikkati çekerek, şöyle konuştu:

"BİT'lerin önemli bir bölümünün de AK Parti'li belediyelerin kuruluşları olduğu dikkate alınırsa, bu konudaki samimiyetimiz, kararlılığımız çok net bir şekilde ortaya çıkar. Bütün bunlardan sonra çıkıp hala birileri 'denetimden kaçırıyorsunuz, denetimi etkisizleştiriyorsunuz' gibi şeyler söylediği zaman insanların inanası gelmiyor. Açık açık bu kadar yapılanların tam karşıtında bir söylemin ortaya konulmasını anlamak mümkün değil. Göz göre göre kamuoyuna yanlış, yalan bilgi veriyorlar. Kamuoyunu kandırıyorlar açıkçası.

Daha önce denetim dışına çıkarılan tüm kurumları denetime alınırken, BİT'ler de dahil ediliyor. Sayıştay denetimi daha etkin bir hale getiriliyor. Bugüne kadar yapılan Sayıştay denetimleri, herkes biliyor ki çok etkin olmayan denetimler. Genelde dosya üzerinden yapılan denetimler. Biz teftiş kurullarının önemli bir kısmını kapattık, onlarla ilgili iç denetçilik getirdik, dış denetimi Sayıştaya verdik. Kendi bakanlığının denetimini Sayıştaya veren bir anlayış söz konusu. Geçmiş dönemlerdeki hükümetlerin aklının ucundan bile geçmedi böyle bir şey. Dolayısıyla son derece etkin bir denetim mekanizması kurulmakta, tüm kamu kurumları istisnasız Sayıştay denetimine tabi hale getirilmektedir. Milli Savunma Bakanlığı dahil tüm bakanlıklar Anayasa'nın öngördüğü şekilde Sayıştay denetimine tam tabi hale getirilmişlerdir. Hiçbir ayrıcalık söz konusu değildir. "