Pasif sigortacılık yangını körüklüyor

Uğur YILMAZ

 

DÜNYA – Türkiye’nin dört bir yanından gün aşırı gelen yangın haberleri endişe verici boyutlara ulaştı.  Kesin olmayan rakamlara göre 2012 yılında 80 büyük çaplı tesis yangını yaşandı. Sektör temsilcileri ve uzmanlar fabrika yangınlarının önüne geçilememesine neden olarak pasif sigortacılığı gösteriyorlar. 

 

2011’de İstanbul Beylikdüzü’nde Migros yangını ile yükselişe geçen süreçte Tuzla’da Düfa boya fabrikası, Gebze’de DHL deposu, Konya’da Panagro Süt ve Et Entegre Tesisi yangınları göze çarpıyor.  Üretim tesisi olmasa da İstanbul Polat Towers ve Süzer Plaza ile Milli Eğitim Müdürlüğü’nün Cağaloğlu’ndaki tarihi binasındaki yangınlar kamuoyunda geniş yankı bulan felaketler olarak öne çıkıyorlar.

 

Sorularımızı yanıtlayan akademisyenler, gerekli tedbirleri sigorta şirketleri ön koşul olarak sunmadıkça tesis yangınlarının artmaya devam edeceğini işaret ederken, sigortacılar ise kamu ve özel sektöre sigorta için koşul sunduklarında meslek örgütlerinin ayağa kalkıp hükümete şikayetçi olmasından yakınıyorlar. Aktif Sigortacılıkta yapılan ön araştırma ve teminat vermek için giderilmesi zorunlu tutulan önlemler tesis sahipleri tarafından ek masraf olarak değerlendirilip, primleri yüksek tutmak için bahane olarak algılanabiliyor. Bu iletişimsizlik nedeniyle aktif sigortacılık yapılamıyor, küçük yangınlar büyük felaketlere dönüşüyor.  Güvenlik şirketleri ise risk analizi doğru yapılamadığı için yangın tehlikesinin göz ardı edildiğine dikkat çekiyorlar.  

 

DÜNYA Gazetesi olarak son bir takvim yılında gerçekleşen tesis yangınlarına yönelik haber arşivini taradığımızda 62 fabrika, 7 depo, 4 tavuk çiftliği, 3 AVM, 2 plaza, 2 maden işletmesinin yanarak ağır hasar gördüğünü tespit ettik. Basına yansımayan daha küçük çaplı yangınlar da göz önüne alındığında İstanbul Büyükşehir Belediyesi İtfaiye Müdürlüğü’nün rakamlarına göre 2011 yılında 131, 2012 yılının ilk 8 ayında ise 98 fabrika yangını meydana geldi. 

 

 

Ağırlıklı olarak gıda, tekstil, kimya, mobilya ve plastik fabrikalarında çıkan yangınlar sonucu milyarlarca liralık milli servet heba oldu.  Son bir yılda yaşanan yangınlarda 5 can kaybı yaşanırken 17 kişi de ağır yaralandı, çok sayıda kişi ise hafif yaralanarak ayakta tedavi gördü.

 

Yangınların yüzde 48’i Türkiye’nin sanayi merkezi Marmara Bölgesinde gerçekleşti. İstanbul, 25 yangın ile başı çeken il oldu. En çok yangın çıkan ilçe, içinde bir çok sanayi sitesi barındıran, İstanbul’a bağlı Tuzla oldu. 7 tesisin kül olduğu yangınlarda milyonlarca liralık hasar oluştu. İstanbul’u 4 yangınla Tekirdağ ve Bursa izledi. Tekirdağ’da çıkan yangınların tamamı Çorlu’da, Bursa’dakilerin ise 3’ü İnegöl’de gerçekleşti. 

 

 

DÜNYA’ya açıklamalarda bulunan TSREŞB Genel Sekreter Yardımcısı Mehmet Kalkavan "Aktif sigortacılıkta ön araştırma esastır, primler tesisin durumuna göre belirlenir. Sigorta da bu sonuca göre yapılır ya da yapılmaz. Ancak sigorta şirketleri sektörden ve meslek örgütlerinden gelen tepkiler nedeniyle aktif sigortacılık yapamıyor. Milli servet prim ödeyerek değil, hasar engellenerek korunur. Sigorta şirketlerinin tespit ettiği eksik noktalara önlem alınırsa büyük çaplı yangınların önüne geçilebilir" diye konuştu. 
 

 

Yangın hasarları istatistiğinin yakın zamana kadar tutulamadığını kaydeden Kalkavan, "Sigorta Bilgi Merkezi’nde yangın hasarlarını da toplayacağız. Bu istatistikler tutulmaya başlanınca nerede ne olduğu daha rahat görülebilecek. Diyelim ki belli bir bölgede çok yangın çıkıyorsa, normalde riziko mühendisi gönderilmeyecek bir durumda uzman gidip yerinde inceleme yapacak. Bu bilgi alışverişi için çalışmaların henüz başındayız ama 2013’te paylaşım başlayacaktır" dedi. 

 

 

Türkiye’de yangın konusunda yaptığı çalışmalarla öne çıkan İstanbul Teknik Üniversitesi öğretim üyesi Prof. Dr. Abdurrahman Kılıç ise "Bütün dünyada yangın önlemlerinin tamamı sigorta şirketleri tarafından geliştirilmiştir. Sigorta şirketleri istediği için yangın önlemleri alınır. Bizde sigorta şirketleri gerekli özeni göstermiyorlar. Ne zaman sigortacılar zarar etmeye başlarsa yangınla ilgili, o zaman ülkede yangın önlemleri artacak demektir. Maalesef Türkiye’de sigorta tesise bakılmadan yapılıyor" diye konuştu.

 

 

Securitas Güvenlik Hizmetleri Türkiye, Ülke Başkanı Murat Kösereisoğlu da "Ekonominin gelişmesiyle birlikte, endüstriler gelişiyor ve tesislerin sayısı çoğalıyor ancak bu tesislerde, güvenlik standartlarının sektörden sektöre değişiklik göstermesi nedeniyle, risk analizinin doğru yapılamamasını ve yangın risklerinin göz ardı edilmesini doğal bir sonuç olarak değerlendiriyoruz" dedi.  
 

Türkiye’de tesis yangınlarına yönelik organize bir çalışma olmadığını belirten Kösereisoğlu,  "İtfaiye Müdürlüklerinin bireysel çalışmaları var, firmalara verilen eğitimler- gönüllü itfaiyecilik bunlara örnek olarak verilebilir. Ama özel sektörde organize bir çalışma maalesef yok. Firmaların doğru ilk müdahaleleri yapacak ekipler oluşturması gerekiyor. Böylece eğitimli kişiler itfaiye gelene dek yangının büyümesini engelleyebilir ve tesislerin kullanılamayacak hale gelmesinin önüne geçebilir" dedi. 

 

 

Yangın karlı bir alan olarak görüldüğünü ve deprem primine bonus gibi verildiğini söyleyen Kalkavan,  "Rekabet de olduğu için sigortalar alınması gereken primin çok altında bedellerle satılıyordu.  Bu dönemlerde yaşanan yangınlar sonrasında durum iyi gitmiyor. AVM yangınları, büyük fabrika yangınları ile hasarlar arttığı için gelecek sene maliyetlerimiz yükselecek, dolayısıyla primler de artacak" diye konuştu. 

 

 

 

Yangın sigortasında kar kaybı teminatı konusuna dikkat çeken Kalkavan şunları söyledi:  "Yangın hasarı dışında işletmenin kapalı kaldığı süre boyunca kaybettiği kar da sigortalıya tazmin ediliyor. AVM’de bir yangın çıktığında, hasar için 100 bin lira ödüyorsun ama tamirat 30 gün sürüyor diyelim. Burada kar kaybı teminatı hasara göre çok daha yüksek oluyor. Bu durum bizi endişelendiriyor çünkü çok ucuz primlerle yapılıyor bu sigorta.  Özellikle ekonomik durgunluğa girilen, işlerin kötü gittiği dönemlerde böyle bir sigortanız varsa tesisinizde meydana gelecek yangın sonrası kar kaybı ödemesi önceki dönemlerdeki kar marjına göre yapılıyor. Dolayısıyla karlılık açısından kötü geçecek bir dönem için normal dönem karları sigorta şirketleri tarafından ödeniyor. Burada ayrım yapmak çok güç. İnsan eliyle özellikle başlatılmış yangın ortaya çıkarsa ağır bir suç doğuracağı için böyle bir durumun çok nadiren gerçekleşeceğini düşünüyoruz. Geçmiş dönemde bu anlamda reddedilen hasarlar var."

 

Tesisler neden yanıyor?
 

Bir dönem İstanbul İtfaiye Müdürlüğü görevini de üstlenen Kılıç, her yerde yangın çıkabilir, esas olan yangının büyümesini engellemek derken yangın nedenlerini şöyle sıralıyor;
 

"Özellikle AVM ve yüksek binalarda yangınların büyümesinin asıl nedeni yangına dayanıklı olmayan plastik esaslı malzeme." 

 

"Tesislerde kablo hesaplamaları ilk kurulu güce göre ayarlanıyor. Daha sona kapasite artırımına gidildiğinde tesisat aynı kalıyor, dolayısıyla yükü kaldırmayarak yangına neden oluyor." 

 

"En önemli nedenlerden biri de yangına bakış açısı, nasılsa yangın çıkmıyor diye önlem alınmıyor."