Mısır için Türkiye modeli, tartışma yarattı

NEW YORK - ABD'nin önemli gazetelerinden Wall Street Journal (WSJ), Mısır'ın geleceği açısından en iyi örneğin Türkiye olduğunu yazdı.  Boston Globe Gazetesi'ndeki makalede ise bu fikre karşı çıkıldı.

WSJ'nin internet sitesinde çıkan yorum-haberde, "Mısır'da yeni bir yönetim, İran'a mı, Pakistan'a mı, Endonezya'ya mı, yoksa Türkiye'ye mi benzer ya da çok daha farklı mı olur?" sorusu analiz edildi.

Mısır'daki yeni yönetimin İran'dakine benzemesi olasılığının 'akla en az yatkın olabileceği' yorumu yapılan haberde, Pakistan ve Endonezya örneklerinin de dikkate alınması gerektiği belirtildi. Haberde Mısır için en iyi örneğin, bölgede en canlı demokrasiye ve modern serbest piyasa ekonomisine sahip olan Türkiye olduğu vurgulandı.

Ekonomik çoğulculuk

Aslen akademisyen olan ABD Dışişleri Bakanlığı yetkilisi Vali Nasr'ın "Türkiye'deki ekonomik gelişmelerin yeni bir Müslüman orta sınıf yarattığı" görüşüne de yer verilen haberde, Türkiye'deki ekonomik çoğulculuğun, ülkenin politikalarının ve toplumunun çoğulcu kalmasının da en iyi garantisi olduğu belirtildi.

Mısır'ın, Türkiye'nin tarihinin ya da avantajlarının az bir kısmını paylaştığı kaydedilen haberde, Tunus'un ise Türkiye örneğini izlemeyi daha kolay bulabileceği yorumu yapıldı.

Haberin sonunda Pakistan'dan Türkiye'ye, tüm örneklerin tek bir ortak tarafı olduğu, onun da 'daha demokratik ve ekonomik açıdan canlı olanların daha başarılı olduğu' gerçeği olduğu vurgulandı.

Demokrasi ile İslam aynı modelde

Öte yandan Brandeis Üniversitesi Crown Merkezi uzmanı Joshua Walker, Boston Globe Gazetesi'nde "Mısır için Türk Dersleri" başlıklı yazı yayımladı. Yazısında, Hüsnü Mübarek'in Mısır Cumhurbaşkanlığı görevinden ayrılmasının ardından, ülkede nasıl bir hükümet ortaya çıkarsa çıksın, uzun süredir yasaklı olan Müslüman Kardeşler'in güç kazanacak gibi göründüğünü belirten Walker, Mübarek'in yönetimi döneminde baskı altında olan ve "İslami ajandayı" savunan Müslüman Kardeşler'in, Mısır'ın yeni bir İran'a dönüşmesi ihtimaline yönelik endişelere sahip ABD'li bazı analizcileri alarma geçirdiğini kaydetti.

Walker, bazı uzmanların ise Müslüman Kardeşler'e yönelik tehlikenin abartıldığını söylediğini belirterek, bunların, "Ortadoğu'da, İslami dini hareketlerinin demokrasi ile birlikte var olabileceğine kanıt olarak Türkiye'yi gösterdiğini" ifade etti.

Türkiye ile karşılaştırma

Daha çok demokratikleşme, ekonomik refah ve siyasi temsil taleplerine yönelik uğraş vermeye çalışan Türkiye'nin, tüm Arap dünyası için "model" olarak gösterildiğine dikkati çeken Walker, şunları kaydetti:

"Ancak Türkiye ile karşılaştırma yapılırken temkinli olunmalı. Yüzeysel benzerliklerine rağmen Müslüman Kardeşler ve AK Parti arasında çok az ortak nokta var. Mısır ve Türkiye farklı siyasi gelenekleri temsil ediyor ve Kahire'deki ortaya çıkacak herhangi bir hükümetin biçimi, Ankara'dakine çok benzeyecek gibi görünmüyor. Müslüman Kardeşler de ilham almak için Türkiye'ye bakmıyor."

"Bazıları tarafından Müslüman Kardeşler için söylenenlere benzer retorikler AK Parti'ye yönelik de kullanıldığını ama AK Parti'nin, bölgedeki daha katı gruplardan çok daha farklı olduğunu" ifade eden Walker, Türkiye'deki siyasette, Müslüman Kardeşlerce kullanılan "şeriat" gibi terimlerin kullanılmadığını ifade etti.

İki farklı ülke

Ortadoğu'nun en hızlı büyüyen, en büyük ekonomisine sahip Türkiye'nin, bölgede yeni dönüşümden geçen hareketler ve hükümetler için teşvikler sağlamada belirleyici bir rol oynama açısından eşsiz bir konuma sahip olduğunu belirten Walker, yazısına şöyle devam etti:

"Ortadoğu'nun yeni partneri, Batının uzun süreli müttefiki olarak Türkiye, Tunus, Lübnan ve Mısır dahil her uygun alanda ara bulucu rolü oynama çabası veriyor. AK Parti, iktidara geldiği günden bu yana Hamas, Hizbullah ve Müslüman Kardeşler'den heyetleri ağırladı. Türkiye, ılımlaştırıcı etkisiyle övünüyor ama Mısır bunu yapmaya hiçbir şekilde yakın değil. Müslüman Kardeşler de dogmatik, ideolojik duruşu göz önüne alındığında, buna çok az ilgi gösteriyor.

Günün sonunda AK Parti, tekrarı pek mümkün görünmeyen eşsiz bir Türk fenomeni. Türkiye, kendisini yenilgiye uğramış Osmanlı sonrası devletten, canlanan piyasa demokrasisine bir gecede dönüştürmedi. Bu neredeyse bir yüzyıl sürdü. Mübarek sonrası bir Mısır için Türkiye'ye bakmadan önce, iki ülkenin çok farklı bağlamlara sahip olduğunu daha iyi anlamalıyız."