Mevduatta uzun vade hedefi tuttu

Naki BAKIR

ANKARA - Merkez Bankası'nın aralık ayından itibaren munzam karşılıklarda vade ayrımına giderek, art arda yaptığı düzenlemelerle karşılık oranını kısa vade için yükseltip uzun vade için düşürmesi, mevduat hesaplarındaki birikimleri uzun vadeye kaydırmada etkili oldu.

DÜNYA'nın BDDK verilerinden yaptığı hesaplamaya göre, yılın ilk yedi ayında özellikle tasarruf mevduatlarında gözle görülür biçimde uzun vadeye kayış süreci yaşandı. Bir aydan kısa vadeli hesaplarda tutulan tasarruf mevduatı, ocak-temmuz döneminde daha uzun vadeye kayışın etkisiyle yüzde 53.7 oranında net 34 milyar 402.5 milyon lira azalarak 64 milyar 81 milyon liradan 29 milyar 679 milyon liraya geriledi. Buna karşılık 1-3 ay vadeli mevduatın tutarı yüzde 29.9 oranında 42 milyar 613.2 milyon lira artarak 185 milyar 392.7 milyon liraya ulaştı. Ayrıca 3-6 ay vadeli tasarruf mevduatı yüzde 159.7 oranında net 11 milyar 752.7 milyon artarak 19 milyar 110.4 milyon liraya, 6-12 ay vadeli hesaplardaki tutar yüzde 98.1 oranında 1 milyar 638 milyon lira artarak 3 milyar 308.3 milyon liraya, bir yılın üzerindeki vadelerdeki tasarruf mevduatı da yüzde 162 oranında 2 milyar 531.9 milyon liralık artışla 4 milyar 95.1 milyon liraya yükseldi.

Temmuz sonu itibariyle vadesiz hesaplardaki 26 milyar 524 milyon lira ile birlikte toplam tasarruf mevduatı 268 milyar 109.4 milyon liraya ulaştı. Tasarruf mevduatında yedi ayda yüzde 11.3 oranında net 27 milyar 241 milyon liralık artış yaşandı. Toplam tasarruf mevduatı hacminde 1 aydan kısa vadenin 2010 sonu itibariyle yüzde 26.6 olan payı, 15.5 puanlık bir düşüşle temmuz sonunda yüzde 11.1'e geriledi. Buna karşılık anılan dönemde 1-3 ay vadenin payı 9.9 puan artarak yüzde 69.2'ye, 3-6 ay vadenin payı 4.1 puan artışla 7.1'e, 6-12 ay vadenin payı 0.5 puan artışla yüzde 1.2'ye, bir yıldan uzun vadenin payı da 0.9 puan artarak yüzde 1.5'e yükseldi.

Diğer mevduatlar

Resmi mevduat, yedi ayda yüzde 13.3 artışla 29 milyar 490 milyon lira oldu. Bu hesapların niteliği gereği büyük bölümünün tutulduğu vadesiz hesapların toplamdaki payı 4.8 azalarak yüzde 40.3'e gerilerken, 1 aya kadar vadenin payı yüzde 1.9 artışla yüzde 14.4'e, 1-3 ay vadenin payı 3.3 puan artışla yüzde 40.4'e çıktı. Resmi mevduatta 3-6 ay vadenin payı 0.7 puan düşerek yüzde 4.5'e, 6-12 ay vadenin payı 0.3 puan artarak yüzde 0.4'e çıktı, bir yılın üzerindeki vadenin payı ise yüzde 0.1'le değişmedi. Yılın ilk yedi ayında en hızlı artış yüzde 164.7 ile kıymetli maden depo hesaplarında görüldü. Temmuz sonu itibariyle 6 milyar 348 milyon lira olan söz konusu hesapların 5 milyar 234 milyon lira ile büyük bölümü vadesiz hesaplarda, 1 milyar 114 milyon lirası ise 1-3 ay vadede tutuluyor.

Toplam mevduatın dağılımı

Toplam mevduat hacmi, yılın ilk yedi ayında yüzde 7.9 oranında 48 milyar 967 milyon lira artışla 666 milyar 3.5 milyon liraya ulaştı. Toplam mevduat hacminde vadesiz bölüm yüzed 8.9 artışla 107 milyarı aştı.

Toplam mevduatın 1 aya kadar vadeli olan kısmı yüzde 33.8 azalarak 106 milyar 284 milyona gerilerken, 1-3 ay vadeli mevduat yüzde 15.2 artışla 353 milyar 63 milyon liraya ulaştı. Toplamda 3-6 ay vadeli tutar yüzde 114.9 artışla 54 milyar 946 milyona, 6-12 ay vadeli tutar yüzde 64 artışla 15 milyar 946'ya, vadesi bir yılı aşan tutar da yüzde 76 artışla 29 milyar 211.4 milyon liraya yükseldi. Toplam mevduatta vadesizin payı 0.14 puanlık artışla yüzde 16.1 olurken, 1 aya kadar vadenin payı 15.5 puanlık bir düşüşle yüzde 11.1'e geriledi.

Toplam mevduat hacminde en büyük bölümü oluşturan 1-3 ay vadelilerin payı yedi ayda 3.3 puan artarak yüzde 53'e ulaştı. Buna göre toplam mevduatın yarından fazlası 1-3 ay arasındaki vadelerde toplandı. Toplamda 3-6 ay vadelinin payı 4.1 puan artışla yüzde 8.25'e, 6-12 ay vadenin payı 0.8 puan artarak yüzde 2.3'e, bir yılın üzerindeki vadenin payı da 1.7 puan artarak yüzde 4.4'e çıktı.

DÖVİZ HESAPLARINDA DA VADE UZADI

Döviz tevdiat hesaplarının toplam hacmi, yedi ayda yüzde 11.3 artışla 190 milyar 139.4 milyon liraya yükseldi. Vadesiz döviz hesaplarının tutarı 29 milyar 267 milyon lira ile fazla değişmezken, 1 aydan kısa vadedeki tutar yüzde 20.7 azalarak 36 milyar 626 milyon liraya geriledi. 1-3 ay vadeli döviz hesapları yüzde 23.6 artışla 88 milyar 256 milyon, 3-6 ay vadeli yüzde 75.2 artışla 14 milyar 180 milyon, 6-12 ay vadeli yüzde 17.6 artışla yaklaşık 7 milyar, bir yıldan uzun vadedeki döviz mevduatı da yüzde 48.7 artışla 14 milyar 812.5 milyon liraya yükseldi. Döviz mevduatında vadesizin payı 1.7 puan düşüşle yüzde 15.4'e, bir aya kadar vadenin payı 7.8 puan düşüşle yüzde 19.3'e geriledi; 1-3 ay vadenin payı 4.6 puan artarak yüzde 46.6'ya, 3-6 ay vadenin payı 2.7 puan artışla yüzde 7.5'e, 6-12 ay vadenin payı 0.2 puan artışla yüzde 3.7'ye, bir yıldan uzun vadenin payı da 2 puan artarak yüzde 7.8'e çıktı.

KATILMA HESAPLARI BİR YILIN ÜZERİNE YÖNELDİ

Katılma bankalarındaki 6 milyar 650 milyon liralık özel cari hesapların tamamı vadesiz hesaplarda tutulurken, "Katılma Hesapları"nda ise bir yılın üzerindeki vadenin payında yüksek oranlı bir artış gözlendi. Yedi ayda 1-3 ay vadeli katılma hesapları yüzde 27.2 azalarak 10 milyar 259.4 milyon liraya, bunun toplamdaki payı da 15.8 puan düşerek yüzde 37.6'ya geriledi. Katılma hesaplarında 3-6 ay vadenin payı 0.4 puan düşerek yüzde 20.7'ye, 6-12 ay vadenin payı 0.5 puan düşüşle yüzde 4'e, 6-12 ay vadenin payı 0.2 puan düşüşle yüzde 3.5'e indi. Bir yıldan uzun vadedeki hesapların payı ise 17 puanlık artışla yüzde 34.3'e çıktı. Yedi ayda yüzde 104.8 artışla 9 milyar 346 milyon liraya çıkan bir yıldan uzun vadeli tutar, temmuz sonu itibariyle 27 milyar 266 milyon liraya ulaşan katılma hesaplarının üçte birden fazlasını oluşturur hale geldi.