Mevduat 81 ilin 74’ünde krediler ise her ilde arttı

Naki BAKIR

ANKARA - Krizden çıkış ivmesinin giderek arttığı bu yılın ilk altı ayında, ekonomide yaşanan canlanma ve büyüme, bankaların 81 ildeki mevduat ve kredi hacmine de yansıdı.

Ocak-haziran döneminde mevduat 81 ilin 74'ünde; krediler ise tüm illerde artış gösterdi. Söz konusu göstergeler illerin ekonomik potansiyeli, üretim, ihracat, gelir ve yatırımlarını artırmadaki performansına göre farklı seyir izledi. Altı aylık mevduat artışında Kocaeli, kredi artışında ise Gaziantep birinci oldu. DÜNYA'nın BDDK verilerinden yaptığı hesaplamaya göre, bankaların yurt içi şubelerindeki mevduat hacmi altı ayda yüzde 9.3 artarak 525.6 milyar liraya ulaşırken; 81 ilde kullandırdığı kredilerin hacmi ise yüzde 19 büyüyerek 424.8 milyara ulaştı. Mevduatın 44.7 milyar lira arttığı altı ayda kredilerdeki artış 68 milyar lirayı buldu. 2009 sonunda yüzde 74.2 olan yurt içi mevduatın krediye dönüşüm oranı 6.6 puan artarak bu yıl haziran sonunda yüzde 80.8'e yükseldi.

Mevduatın krediye dönüşüm oranı en yüksek Gaziantep, en düşük Tunceli'de gerçekleşti. İllerin önemli bir bölümünde artışını devam ettirmekle birlikte, toplamda batık kredi hacmi ve oranı da küçüldü. Batık kredi tutarının üçte birinin bulunduğu İstanbul'daki hızlı küçülme bunda etkili oldu. 81 il içinde batık kredi oranı en yüksek il ise yüzde 7.7 ile Iğdır olurken, en düşük batık oranının yüzde 1.4'le Tunceli'de bulunduğu belirlendi.

Mevduat artışında en hızlı Kocaeli

Ocak-haziran döneminde en hızlı mevduat artışı yüzde 22.2 ile Kocaeli'de yaşandı. Artış oranında bu ili yüzde 16.5'le Karabük, yüzde 13.5'le Adıyaman, yüzde 13.3'le Gaziantep, yüzde 11.5'le Tokat, yüzde 11.4 oranıyla Ağrı ve Muş, yüzde 11.1'le Osmaniye, yüzde 11'le Hatay ve yüzde 10.9'la İstanbul izledi. Anılan dönemde Van, Eskişehir, Elazığ, Kırşehir, Diyarbakır, Ardahan ve Kilis olmak üzere 7 ilde ise mevduat hacmi küçüldü. Bu iller içinde en hızlı mevduat kaybı yüzde 5.7 ile Van'da gerçekleşti.

Kredi artışında Gaziantep birinci Son yıllarda kaydettiği hızlı kalkınma ile dikkatleri çeken ve hem mevduat hem kredi hacmi en büyük 10 il arasında yer alan Gaziantep, ilk altı ayda yüzde 31.8 oranıyla kredi hacmi en hızlı artan il oldu. Artış oranında Gaziantep'i toplamda küçük paylara sahip Hakkari ve Bitlis illeri izledi. Anılan dönemde Hakkari'nin kredi hacmi yüzde 27.6, Bitlis'in de yüzde 26.4 artış gösterdi. Yine kredi ve mevduat hacmi en büyük 10 il arasında yer alan Türkiye'nin en fazla kalkınmış illerinden Kocaeli, ocak-haziran döneminde yüzde 24.6 ile kredi hacmi en çok artan dördüncü il oldu. Bu ili yüzde 24.5 artışla Mardin, yüzde 23.8'le Bayburt izledi. Türkiye'nin mevduat ve kredi hacminde birinci olan en büyük ili İstanbul altı aylık kredi artışında yüzde 23.5'le 7'nici sırada geldi.

Hatay yüzde 23.3, Batman yüzde 22.8 ve Kayseri yüzde 22.4'le bu dönemde kredi hacmi en hızlı büyüyen ilk 10 il arasında yer aldı.

Mevduat ve kredide İstanbul ağırlığı

Haziran sonu itibariyle yurt içi şubelerdeki toplam mevduatın yüzde 45.7 oranındaki 240 milyar liralık bölümü İstanbul'da bulunuyor. İstanbul'un mevduat hacmi altı aydı yüzde 10.9, toplamdaki payı da 0.7 puan artış gösterdi. Mevduat büyüklüğünde İstanbul'u 86.1 milyar lirayla Ankara, 32.1 milyarla İzmir, 13. 2 milyarla Bursa, 12.3 milyarla Antalya, 9.8 milyarla Adana, 9.2 milyarla Kocaeli, 6.4 milyarla Mersin, 6.2 milyarla Konya ve 5.8 milyar lirayla Muğla izliyor. Söz konusu 10 il 421.1 milyar liralık mevduat hacmiyle toplamda 80.1 paya ulaşıyor. Mevduat hacmi en düşük illerin başında ise sadece 120.2 milyon lirayla Bayburt, 124.4 milyon lirayla Kilis, 155.9 milyonla Ardahan, 184 milyonla Hakkari ve 192.2 milyon lirayla Bitlis geliyor. 81 ilde açılan kredilerin haziran sonu itibariyle 424.8 milyar lira olan tutarının da yüzde 41.7 oranındaki 177.3 milyar liralık bölümünün İstanbul'a ait olduğu belirlendi. Kredi hacmi büyüklüğünde İstanbul'u 56.9 milyar lirayla Ankara, 25.1 milyarla İzmir, 13.9 milyarla Antalya, 12.8 milyarla Bursa, 9.4 milyarla Adana, 9 milyarla Kocaeli, 6.9 milyarla Gaziantep, 6.2 milyarla Konya, 5 milyarla Mersin izledi.

Kredi hacmi en düşük iller ise haziran sonu itibariyle 139.7 milyon lirayla Bayburt, 142.1 milyonla Hakkari, 161.5 milyonla Tunceli, 162.7 milyonla Kilis ve 166.7 milyonla Ardahan olarak sıralandı. Mevduatın krediye dönüşümünde de rekor Gaziantep'in Haziran sonu itibariyle kredi hacminin mevduatı oranında Gaziantep yüzde 164.9'la rekor kırdı. Bu ilde mevduatın krediye dönüşüm oranı altı ayda 23.1 puan artış gösterdi. Kredi/mevduat oranında Gaziantep'i yüzde 153.2 ile Bitlis, yüzde 146.4'le Tokat, yüzde 135.4'le Düzce, yüzde 124.1'le Şanlıurfa izledi.

Mevduatın krediye dönüşüm oranı en düşük ilin ise yüzde 43.6 ile Tunceli olduğu belirlendi. Uşak yüzde 59.3, Aksaray yüzde 62.1, Zonguldak yüzde 64.2, Karaman yüzde 65.3'le mevduatın krediye dönüşümü en düşük illeri oluşturdu. Ancak genel eğilimle paralel olarak bu illerde de söz konusu oranın yılbaşına göre önemli artışlar gösterdiği gözlendi.

Batık kredi hacmi küçüldü

Bankaların 81 ilde takipteki alacaklarının tutarı altı ayda yüzde 3.9 küçülerek 20.8 milyar liraya geriledi. Bu kredilerin 2009 sonu itibariyle yüzde 5.7 olan yurt içi şubelerin toplam nakdi kredi hacmi içindeki payı da 1 puan küçülerek bu yıl haziran sonu itibariyle yüzde 4.7'ye indi. Ancak batık kredi hacminin 81 ilin 46'sında artmaya devam ettiği, 35'inde ise 2009 sonuna göre daha düşük seviyelere indiği gözlendi. Toplamdaki azalmada, mevduat, kredi ve batıkların en büyük bölümüne sahip olan İstanbul'da takipteki alacak tutarının yüzde 11.3 küçülerek 7.6 milyar liraya gerilemesi etkili oldu. Batık kredi hacminde 2.4 milyar lirayla ikinci sırada bulunan Ankara'da ise söz konusu tutar altı ayda yüzde 9.1 artış gösterdi. 1.5 milyarla üçüncü sıradaki İzmir'in takipteki alacak tutarında da yüzde 4.9 düşüş yaşandı. Batık kredi hacminde üç ili 765 milyonla Antalya, 649 milyonla Bursa, 641 milyonla Adana, 392 milyonla Mersin, 379 milyonla Kocaeli, 369 milyonla Gaziantep, 356 milyonla Kayseri izledi.

Batık oranında birinci Iğdır

Batık kredi oranı en yüksek il ise yüzde 7.7 ile Iğdır oldu. Bu ilde batık oranı altı ayda 0.5 puan büyüdü. Batık oranında Iğdır'ı yüzde 7.3'le Düzce, yüzde7.2 ile Zonguldak, yüzde 7 ile Karabük, yüzde 6.9'la Aydın, yüzde 6.8'le Kayseri, yüzde 6.7 ile Artvin, yüzde 6.5 oranıyla Denizli ve Sakarya ve yüzde 6.4'le Kütahya izledi. Bu illerin tümünde batık kredi oranının yılbaşındaki düzeyin altına indiği gözlendi. Takipteki alacak tutarı en düşük iller ise yüzde 1.4'le Tunceli, yüzde 1.8'le Bingöl, yüzde 2.7 ile Sinop ve Karaman, yüzde 3'le Siirt olarak belirlendi.