Küçük yatırımcılar 1 milyar dolar zarar etti

İSTANBUL - İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası'nın (İSMMMO) "İMKB ve Mağdur Yatırımcı" raporunda, İstanbul Menkul Kıymetler Borsası'nın (İMKB) kuruluşundan bugüne geçen 26 yılda 55 şirketin hissesinin işleme kapatılırken, sayıları 400 bini bulan küçük yatırımcıların yaklaşık 1 milyar dolar zarar ettiği belirtildi.

İMKB, Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) ve Borsa Yatırımcıları Derneği (BORYAD) verilerinden yola çıkılarak hazırlanan raporda, ortaya çıkan rakamların, son dönemlerde İMKB'de kaydedilen ciddi yükselişlere karşın yerli yatırımcının Borsa'dan uzak durduğunun da bir göstergesi niteliğinde olduğu vurgulandı.

Raporda, çok sayıda küçük yatırımcının mağduriyetine neden olan İMKB'deki kapalı tahtalar sorununun çözümü için son dönemde birtakım ilerlemeler kaydedilmekle birlikte sürece ilişkin belirsizliğin devam ettiği kaydedildi.

Şirketlerin batmasında kötü yönetim, kriz şartları, yolsuzluk ve bunun yanında el koymalar ve imtiyaz iptalleri gibi devlet uygulamalarından kaynaklanan birçok farklı neden bulunduğu ifade edilen raporda, "Ancak şirketlerin işlem sıralarının kapanış nedenleri farklı şekillerde olmakla birlikte sonuçta ortada azımsanmayacak sayıda mağdur yatırımcı var. Son dönemde birinci derece yetkili ağızlardan bu konuya ilişkin yapılan pozitif açıklamalar, mağdur borsa yatırımcısı için bir umut ışığının doğmasına neden oldu, ancak şu aşamada yatırımcı lehine kayda değer somut bir gelişme henüz yok" denildi.

Raporda, İMKB'de işlem sırası kapanan şirketlerin kapatılma gerekçelerinin 3 gruba ayrıldığı, ilk iki grupta, kamuyla ilişkili gelişmelerin etkili olurken, diğer grupta ticari faaliyet esnasında uğradığı zarar nedeniyle iflas eden ya da birleşme sırasında ortaya çıkan gelişmeler nedeniyle Borsa'da işlem sırası kapatılan şirketlerin söz konusu olduğu bildirildi.

Birinci yaklaşımda, 4 banka (Demirbank, Yaşarbank, Toprakbank ve Esbank) ve bunların iştirakleri ile toplamda 16 hissenin kapatılmasının söz konusu olduğu, söz konusu 4 banka haricinde İmar Bankası ve Etibank'a el konulmasından dolayı oluşan yatırımcı mağduriyetleri de bulunduğu ifade edildi.

İkinci yaklaşımda, kamunun imtiyaz hakkını ve işletme lisansını iptal etmesiyle oluşan mağduriyetlerin söz konusu olduğu, bu kapsamda Aktaş, Çukurova ve Kepez'in bulunduğu, bu şirketlerden Aktaş'ın durumunun diğerlerinden ayrıldığı belirtildi.

Üçüncü yaklaşımda, hatalı/kötü yönetimlerle iflas noktasına gelmiş ya da birleşme yolu ile işleme kapanmış hisselerin yer aldığı, bu durumdaki şirketler için tahtaların işleme açılmasını beklemek ya da iflas masalarındaki geçerli süreci izlemenin dışında bir şey yapılamadığı ifade edildi. Üçüncü yaklaşım kapsamındaki şirketlerde zaman aşımı oluşmadan önce dava açabilmenin mümkün olduğu bildirildi.

İmtiyazlı hisse kullanan şirketlerin, hisselerin yüzde 99'una yakınını satabildiği ve bu şirketlerin, sonradan bedelli sermaye artırımı kararı alarak yatırımcının "defalarca mağdur edilmesine" neden olabildiği belirtilen raporda, bir şirkete yatırım kararı almadan önce detaylı bir inceleme yapma ve yatırım kararı sonrasında da bilançoları, dipnotlar da dahil, düzenli bir şekilde takip etme, gerektiği takdirde işin uzmanlarından da yardım alarak bir yatırım planı oluşturmanın önemine işaret edildi.

Raporda, tahtası işleme kapanan bazı şirketlerin son durumuna de yer verildi.

Borsa mağdurlarının sorunları çözülebilecek

İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, rapora ilişkin değerlendirmesinde, İMKB ve SPK'nın bu konuda yürüttüğü çalışmalara hız vermesi gerektiğini belirterek, "400 bin civarında olduğu tahmin edilen mağdur yatırımcılar için artık siyasi irade duruma el koymalı" ifadesini kullandı.

Arıkan, yatırımcıların önemli bir kısmının mağduriyetinin özellikle 2001 krizinden sonra oluştuğuna dikkati çekerek, şu görüşleri dile getirdi:

"10 yıldır küçük yatırımcının sesini kimse duymadı. Tahtası işleme kapatılan bazı şirketler bugün bile ticari faaliyetlerini sürdürürken, küçük yatırımcının hak ve çıkarı korunamadı. Bugün yatırım fonları hariç 337 şirketin işlem gördüğü, şirketlerin piyasa değeri 300 milyar doları aşan 26 yıllık geçmişi bulunan Borsa'da yatırımcı sayısı halen 1 milyonu zor aşıyorsa, bunda güven erozyonunun etkisi büyüktür."

Kapalı tahtalar sorunu nedeniyle pek çok küçük yatırımcının Borsa'ya küskün olduğunu ifade eden Arıkan, benzer olayların yeniden yaşanmaması için bir an önce yeni kuralların yürürlüğe girmesi, büyük maddi zarara uğrayan yatırımcı vatandaşların mağduriyetlerinin giderilmesi gerektiğini belirtti.

Yeni SPK mevzuatı ile birlikte Borsa mağdurlarının sorunlarının çözülebileceğini kaydeden Arıkan, geçmişte yaşanan bu mağduriyetlerin tekrar yaşanmaması için hakim ortak ile azınlık ortak ayrımının doğru olarak yapılması, küçük yatırımcının hakim ortaklar ile devlet arasındaki anlaşmazlıkların bedelini ödememesi gerektiğini vurguladı. Türkiye'ye gelen sıcak paranın ekonomiye zarar vermeyecek alanlara çekilmesi gerektiğine işaret eden Arıkan, burada da adresin sermaye piyasası olduğunu ve aynı şekilde küçük yatırımcıların da tekrar sistemle barıştırılarak bu alana yeniden yatırımlarının çekilmesinin önemini vurguladı.

Arıkan, kötü yönetilen şirketlerde hakim ortağın mal kaçırması ya da şirketlerin hileli olarak iflasa sürüklenmesinin önüne geçmek için SPK tarafından dava açılabilmesinin de alınacak önlemler arasında olması gerektiğini belirterek, "Artık siyasi irade harekete geçirilmeli. Siyasi partilerin seçim programına bu konu aldırılabilinirse sorunun çözümü adına oldukça önemli bir yol alınabilir. Partilerin bu konuya ciddiyetle eğilmeleri halinde yatırımcı lehine bir sonuç almak mümkün görünüyor" ifadesini kullandı.

26 yılda 55 şirket battı

Rapor göre, İMKB'de 26 yılda batan 55 şirket şöyle:

"Abana Elektromekanik, Aktaş Elektrik, Alfa Menkul Değerler, Apeks Dış Ticaret, Arat Tekstil, Asil Çelik, Birlik Tütün, Çukurova Elektrik, Demirbank, EGS Egeser, EGS Finansal Kiralama, EGS Holding, Emek Sigorta, Emsan Beşyıldız, Emsan Paslanmaz Çelik, Esbank, Facto Finans, Gorbon Işıl, Gümüşsuyu Halı, İhlas Finans, İktisat Finansal Kiralama, İntermedya Yayıncılık, Kepez Elektrik, Koniteks Tekstil, Koruma Tarım, Köytaş Tekstil, Lio Yağ, Marmara Bank, Medya Holding, Meges Moya, Mensucat Santral, Metaş, Mudurnu Tavukçuluk, Nasas, Nergis Holding, Polylen İplik, Rabak, Raks Ev Aletleri, Raks Elektronik, Sabah Pazarlama, Sabah Yayıncılık, Santral Holding, Sevgi Hastanesi, Sezginler Gıda, Sifaş İplik, Simtel Ticaret, Söksa, Sun Elektronik, Tam Sigorta, Toprak Kağıt, Toprakbank, Tunca Tekstil, UKİ Konfeksiyon, Ünal Tarım ve Yaşarbank."