Hayvancılıkta 273 birlik, 2 milyon çiftçi zorda

ALİ EKBER YILDIRIM

İZMİR - Hayvancılıkta Türkiye’nin en büyük örgütleri olarak kabul edilen Damızlık Sığır Yetiştiricileri, Damızlık Koyun Keçi Yetiştiricileri, Damızlık Manda Yetiştiricileri ve Arı Yetiştiricileri Birliklerinden oluşan 273 birlik ve bu birliklerin hizmet verdiği yaklaşık 2 milyon üretici, büyük sorunlarla karşı karşıya. 

Hayvan ıslahı ve hayvan yetiştirici birliklerinin kuruluşunu düzenleyen 5596 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Yasası’nın 10.Maddesi’nin 6.fıkrasının Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesinden bu yana 14 ay geçmesine rağmen, yeni düzenleme yapılmadığı için ülke genelinde 273 birlik ve yaklaşık 2 milyon üretici mağdur oldu. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’in defalarca söz vermesine rağmen yapılamayan yasal düzenleme, birlikleri ekonomik olarak darboğaza sürükledi. Devletin verdiği hayvancılık desteklerine aracılık yapan ve bu konuda önemli gelirler elde eden birlikler, yasal düzenleme yapılmadığı için hukuken yok sayılıyor. 

DÜNYA’ya bilgi veren birlik yöneticileri, ünlü yazar Aziz Nesin’in “Yaşar Ne Yaşar Ne Yaşamaz” hikayesindeki durumla karşı karşıya olduklarını ifade ediyor. Devlete vergi verirken, çiftçiye hizmet götürürken devlet tarafından var sayılan birliklerin, hayvancılık desteklerini çiftçiye ulaştırmak için aracılık yapmak istediklerinde hukuken yok sayıldıklarını ileri süren birlik yöneticileri, 2 milyon çiftçinin bu konuda mağdur olduğunu belirtti. 

AYM 1 yıl süre vermişti 

Hükümet, Avrupa Birliği uyum yasaları çerçevesinde, Gıda, Yem, Hayvan Islahı, Zirai Mücadele ve Zirai Karantina gibi birçok temel yasayı yürürlükten kaldırarak 11 Haziran 2010 tarihinde 5596 Sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Yasası’nı çıkardı. Danıştay 10.Dairesi’nin başvurusu üzerine Anayasa Mahkemesi 20 Mart 2013'te Islah Amaçlı Hayvan Yetiştirici Birliklerinin kuruluşunu düzenleyen Yasa’nın 10.Maddesi’nin 6.fıkrasını iptal etti. İptal kararının gerekçesi 7 Kasım 2013 tarihli Resmi Gazete’de yayımlandı. Gerekçeli kararda bu maddenin Anayasa’nın 2. ve 7. maddesine aykırı olduğu görüşüne yer verildi. İptal edilen bu fıkranın uygulanması ise 1 yıl sonraya ertelendi. Anayasa Mahkemesi hükümete 6 Kasım 2014’e kadar bu konuda bir düzenleme yapılması için zaman verdi. Ancak aradan 14 ayı aşkın süre geçmesine rağmen bu düzenleme yapılmadığı için birlikler özellikle 7 Kasım 2014’ten bu yana hukuken yok sayılıyor. 

Sektör yara alır 

Birlik yöneticileri yaşanan süreci DÜNYA’ya şöyle değerlendirdi: “Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararından sonra Gıda,Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı çok iyi niyetle yasanın iptalinden etkilenen Damızlık Sığır, Koyun Keçi, Manda ve Arı Yetiştiricileri Birlikleri’nin temsilcilerini bir araya getirdi. Hep birlikte çok kapsamlı ve sektörün sorunlarına yanıt verecek bir yasa taslağı hazırlandı. Taslak yaklaşık 7 ay bakanlıkta bekletildi. Daha sonra 3-4 Kasım’da TBMM Tarım Komisyonu’nda kabul edildi fakat bir türlü Genel Kurul gündemine alınamadı. Anayasa Mahkemesi’nin vermiş olduğu süre de 7 Kasım 2014 itibariyle doldu. Bu tarihten sonra 273 birlik yok hükmünde sayıldı. Bu birlikler açısından çok büyük mağduriyet doğurdu. Çünkü bu birlikler üzerinden yaklaşık 2 milyon çiftçiye hayvancılık destekleri ödeniyor. 2014 Yılı Hayvancılık Destekleri Hakkında Uygulama Esasları Tebliği’nde de desteklerin birlikler üzerinden yapılacağı hükmü var. Fakat, bakanlık bürokrasisi 7 Kasım’dan sonra birlikleri yok saydığı için destekleri birlikler üzerinden vermiyor. Üreticiye birçok girdi temin eden, onlara belli destekler sağlayan ve desteklerden bunu mahsup edecek olan birlikler şimdi büyük bir darboğazla karşı karşıya. "

2014 destekleri nasıl ödenecek? 

Bu ay başta arıcılık olmak üzere süt ve diğer bazı desteklerin ödenmesi gerektiğini hatırlatan birlik yöneticileri, “Yaklaşık 2 milyon üreticinin icmallerini, destekleme listelerini bu birlikler hazırlıyor. Liste hazırlarken birlikler var sayılıyor. Ama destek ödemesinde hukuken yok sayılıyor. Bakanlık birliklerin hazırladığı listeleri baz alarak çiftçiye doğrudan bir ödeme yapmayı öngörüyor. Bir yıldan beri çiftçiye hizmet veren, destek olan birlikler devletin verdiği desteklere aracılık yaparak yüzde 1 komisyonun yanı sıra alacağını da mahsup edecek. Fakat bakanlıkça yok sayıldıkları için birlikler bunu yapamayacak. En kısa zamanda önlem alınmazsa ülkede bu alanda hiç bir örgüt, birlik kalmaz. Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanı Mehdi Eker’in Birlik yöneticilerine ödemelerin birlikler üzerinden yapılması yönünde söz vermesine rağmen bürokratlar bu sözü yerine getirmiyor” görüşünü dile getirdi.