Girişimcilik ve Kayseri

Mehmet TERCAN / Kayseri Ticaret Odası Genel Sekreteri

Kayseri, girişimcileri ile öğünen bir şehir. 2011 Forbes 100 sıralamasında 17 Kayserili bulunuyor. Kayseri'nin ISO 2010 İlk 500'de 14 firma, 2. 500'de 16 firması var. Kayseri'deki girişimcilerin özellikleriyle ilgili olarak yakın zamanda yapılan çalışmada (İrmiş, Ayşe ve Ark. Girişimcilik Kültürü, Bursa 2010) önemli ayrıntılar veriliyor: Her şeyden önce Kayserili girişimcinin çoğunluğu kent kökenli ve evli. Girişimciler arasında 40-50 yaşında olanlar hatırı sayılır düzeyde.

Kentte girişimcilerin önemli bir kısmının baba meslekleri sanayici ve tüccar gibi risk almaya, iş kurmaya, işçi çalıştırmaya ve işin devamını sağlamaya yönelik işler olmaktadır. Baba mesleğinin tüccar ve sanayici olması, o ailede çocukların konuşmalar sırasında bile girişimcilikle ilgili bir takım bilgilere sahip olmalarına, davranış modellerini örnek almalarına, babalarının işyerlerinde girişimcilikle ilgili davranışlarını görerek öğrenmelerine neden oluyor.

Rekabet olması sebebiyle girişimciler çok çocuklu ailelerden çıkıyor. Girişimciler dörtten fazla çocuğu olan ailelerde ise  daha düşük oranlarda çıkıyor.  Ortanca yaşta olanlar arasından daha fazla girişimci çıkıyor. Kayseri'de girişimci çocukların yüzde 49'u ortanca çocuklar. Kayserili girişimciler genelde lise ve lisans eğitimli. Girişimcilik dersi alanlar belirli bir oranda ve bu durum modern anlamda yaratıcı ve yenilikçi girişimciliğe zemin oluşturacak seviyede.Sanayileşmenin erken başladığı Kayseri'de gelişen iller arasında uzun ömürlü işletme sayısı fazladır. Kayseri'de ilk sermayenin oluşumu çalışarak kazanma ve babadan alma şeklinde. Kayserili girişimcinin üçüncü sermaye oluşturma şekli ise ortak iş yapmak..

Kayseri'de iş yeri açmanın sebepleri işyerinin babadan kalması, geleceğin bağımsız çalışmada görülmesi ve yüksek kazanç isteğidir.Kayserili girişimcilerin işe başlamadan önce fizibilite yapma yoğunluğu diğer illere göre düşük.  Kayseri'deki girişimciler büyük oranda işletmeyi profesyonellerle birlikte yönetme eğiliminde. Üst yönetimde yakınlarının da bulunmasını istiyorlar. .

Kayseri'de insanlara neden girişimci oldukları sorulduğunda verilen en yaygın cevaplar işin  babadan kalması, çalışma isteği ve yenilik-yaratıcılık yapma isteği olarak sıralanmış. Güç ve prestij kazanma isteği de oran olarak dikkati çekici ve araştırma yapılan diğer illere göre bu oran yüksek.

Kayserili girişimciler işletmenin başarısında yüksek iş ahlakını birinci sırada görüyor.  Piyasayı kollamak ve verimlilik hemen ardından geliyor.  Kayserili girişimciler, iş hayatında başarmanın çok çalışmaya, akılcı iş disiplini ve bilimi esas almaya ve başarının nasibe dayandığına inanıyor.  Başarının nasibe dayalı olduğu görüşü Kayseri'de yüksek çıkmıştır. Bu sebeple Kayserili girişimcilerin daha kaderci olduğunu söyleyebiliriz.

Kayseri'de girişimcilik kültürünün nesilden nesile aktarılmasındaki en önemli faktörler eğitim kurumları, aile ve eski ustalar olarak ifade ediliyor. Eski ustaların rolü Kayseri'de en yüksek çıkmıştır. Girişimciler devlet kurumlarını ve yabancı ortaklıkları da önemsiyor. Kayserili girişimciler, işletmenin büyümesinin önündeki en büyük etken olarak finansman yetersizliğini, devlet politikalarını ve kalifiye eleman yetersizliğini görüyor.  Kalifiye eleman yetersizliği Kayseri'de, diğer illere göre en yüksek oranda.

Kayseri'deki işletmeler üretimlerinin büyük kısmını kendi işletmelerinde yapıyor.. Kayseri'deki bazı işletmeler işin bir kısmını Türkiye'de fason yaptırıyor. İşletmeler işin çok küçük bir kısmını ise dışarıda yaptırıyor. Kayserili işletmelerin başka ülkelerde kendi mülkleri olan işletmeleri çok azdır. Fakat Denizli ve Gaziantep'de bu oran yüksek.

Kayserili işletmelere son beş yılda işletmelerinde yaptıkları önemli değişiklikler sorulduğunda,  teknolojik yenilik, yeni bir ürün ve mevcut ürün hacmini artırmak gibi faaliyetler sıralanıyor. Teknolojik değişiklik yüzdesi diğer şehirlere göre  düşük. Ayrıca; Kayserili işletmelerin ürün hacmini artırarak pazarda kalmayı sürdürürken ürün farklılaşmasına da gittikleri anlaşılıyor. Kayseri yeniliğe en az kaynak ayıran il.

Kayseri'deki işletmelerin yarıdan fazlası yabacı sermaye ile ortaklık yapmanın pazar payını genişleteceği, dörtte biri de bilgi ve teknoloji getireceği görüşünde..Kayserili işletmeler dışa açıldıkça ve uzun vadeli stratejiler uygulandıkça başarılı olunacağını,  AB üyeliğinin ve Avrasya ile işbirliğinin yararlı olacağını düşünüyorlar. En büyük rakip ülke olarak Çin'i görüyorlar. Onlara göre diğer rakip ülkeler İtalya ve Almanya'dır.

Kayseri binlerce yıl ticaret kenti olarak anıldı.  Cumhuriyetin başlarındaki yatırımlar Kayseri'yi bu günkü anlamda sanayi ile tanıştırdı. 1950'den itibaren de özel sektör yatırımları serpilmeye başladı. 1980'den itibaren devlet teşvikleriyle Kayseri hızla sanayileşti. Günümüzde risk kavramının değişmesine bağlı olarak girişimciliğin tanımı ve nitelikleri de değişti.  Artık girişimcilik, dünyayı bir pazar olarak görme, ürünleri başka ülkelerde yaptırarak küresel fabrikalar oluşturma, finans kaynaklarında çeşitlilik yaratma ve her alanda yenilikçi ve yaratıcı olmayı kapsıyor.  Kayserili girişimcilerin eksikliklerini görerek kendilerini geliştirmeleri ve dünya pazarlarından daha büyük pay almaları her zaman mümkün görünüyor.