Fiyat avantajı önemli adım ama tek başına yeterli değil'

ESRA ÖZARFAT

BURSA - Kamu alımlarında yerli üretime yönelik uygulanması zorunlu hale getirilen fiyat avantajını değerlendiren sanayiciler, yüzde 15’lik fiyat avantajının ihaleyi yapacak kurumlara yük getireceğini savunarak, devlet tarafından sübvanse edilmesi gerektiğini savundu. 

Raylı Ulaştırma Sistemleri ve Sanayicileri Derneği (RAYDER) Yönetim Kurulu Başkanı Taha Aydın, yüzde 15’lik fiyat avantajının ihaleyi yapacak kurumlara yük getireceğini, kurumların yerli üreticiyi tercih ederken cezalandırıldığını savundu. 100 milyon euroluk bir ihalede yüzde 15 fiyat avantajının 15 milyon euroya tekabül ettiğini, bunun da kurumlara ekstra yük getirdiğini ifade eden Aydın; “Bu noktada bunun sübvanse edilecek bir noktaya getirilmesi lazım. Yüzde 15’lik bu fiyat avantajı kısmını devlet karşılamalı. Bu konuda görüşmelerimiz sürüyor” dedi. 

Türkiye’de bulunan yabancı sermaye oranı yüksek firmaların yerli sermayenin büyümesinin önünde engel oluşturduğunu savunan Aydın; “Madem böyle bir yerlilik desteği çıkarıyoruz, yerli malı tarifini de yerli üretici tarifi yapmak gerekiyor. En az yüzde 51 Türk sermayeli olması lazım. Böyle olursa ülkemizde hem teknoloji gelişebilir, hem de yerli sermaye güçlendirilmiş olur. Dolayısıyla yüzde 15 fiyat avantajı, yerli sermayeyi ya da yerli üretimi güçlendirme noktasında tek başına yeterli değil. Yöntem doğru ama eksikler var” diye konuştu. Raylı sistem ihalelerinden örnek veren Aldın, şu değerlendirmeyi yaptı; “Raylı sistemlerde bir ihale 100 milyon euro, 5 milyar dolar gibi rakamlarla bir kere yapılıyor ve sizin 30 yılınızı ipotek ediyor. 30 yıl bu aracı kullanmak zorundasınız. Bu ihaleyi kaybedince biz ne zaman yerli üretimi güçlendireceğiz, ne zaman bu ihaleyi tekrar alacağız? Kanunları çıkartırken arka planını da güçlendirmek gerekiyor.” 

Şener: Yeterli değil ama doğru bir hamle 

BTSO Makine Konseyi Yönetim Kurulu Üyesi Cüneyt Şener de yüzde 15 fiyat avantajının alıcılar tarafından uygulanmasının önemli olduğunu, ancak bugüne kadar mecburiyet olmadığı için uygulanmadığını belirterek, “Bundan sonra yüzde 15’i devlet bütçesinden kompanse etmek gibi bir durum oluşacak. Bunun teşviğini devlet kendi içinde yapmak durumunda. Devletin bu konuda bir fon oluşturması, oluşan farkın da bu fondan ilgili kuruma ödenmesi önerimizi sunduk. Dolayısıyla bu noktada kurumun da bir maddi kaybı olmayacağı için çok daha makul olacaktır. Yalnız bu haliyle yeterli değil. Ama bir bütünün parçası olarak doğru bir hamle. İhaleye katılanlar da yüzde 15 fiyat avantajı sağlanması zorunluluğundan doğan kanuni hakkın takipçisi olabilecek” dedi. Şener, uygulamanın cari açığın kapanmasına katkı yapacağını, doğrudan ya da yerli firmalarla ortaklıklar yoluyla yabancı yatırımların Türkiye’ye kazandırılacağını vurgulayarak, şunları söyledi: “Yüzde 15 ciddi kar marjı. Bu kimsenin kompanse edebileceği bir marj değil. Bu durumda ya yerli firmalarla ortaklıklar ya da doğrudan yatırımlar Türkiye’ye gelecektir. Katma değerin burada kalması her halukarda bir kazanç.” 

Kıvanç: Yapılan düzenleme önemli bir adım 

Adana Sanayi Odası Başkanı Zeki Kıvanç da birçok gelişmiş ülkenin yerli üreticilerini koruyan düzenlemeler olduğunu, ABD’de belirli ürün gruplarında ithalatın yasaklandığını belirterek, "Yapılan düzenleme önemli bir adım. Fiyat avantajının hangi oranda olacağı hususunun ihale kurumunun inisiyatifine bırakılması gibi bazı eksiklikler olsa da, uygulama zaman içerisinde gelişerek daha iyi koşullara ulaşacaktır. Önümüzdeki dönemde ürün listesinin daha fazla genişletilmesini bekliyoruz. Uygulama, özellikle önemli üretim potansiyeline sahip olduğumuz iş makineleri, tekstil gibi sektörlerde ithal ürünlere karşı avantaj sağlayacak" dedi. 

Konukoğlu: Yerli üretimi özendirici reformlar devam 

Gaziantep Sanayi Odası Başkanı Adil Sani Konukoğlu da yüzde 15 fiyat avantajı zorunluluğunun sanayide yerli üretimi destekleyeceğini ifade ederek, şu görüşleri dile getirdi: “Böylece hem ithalata olan bağımlılığı azaltılması ve cari açığın kontrol altında tutulması, hem de şirketlerin üretim ve rekabet gücünü artırması açısından faydalı sonuçları olacaktır. Üretimin canlandırılmas ı büyümeye de ivme katacaktır. Fiyat avantajı uygulamasını önemsiyoruz, ancak devlet alımlarında daha çok yerli malı tercih edilmelidir. Ayrıca, sanayi sektörünün milli gelirden aldığı payı artırmak için yerli üretimi özendirici reform zincirine devam edilmelidir. 

Bartık: Teknoloji üretmek için önemli bir adım 

Gaziantep Ticaret Odası Başkanı Eyüp Bartık da 2023 hedeflerine ulaşabilecek bir Türkiye yaratabilmek için katma değer yaratmak ve teknoloji üretmek zorunda olduklarına işaret ederek, “Böyle bir üretim modelini teşvik etmek adına bu uygulama önemli bir adım. Ayrıca otomotiv de yerli üreticiye destek olmak adına böyle bir uygulama yapılabilir. Yerli otomobili üretecek sanayiciye denmeli ki kamu alımlarımızı sizden yapacağız. Ancak o zaman böylesi bir büyük bir yatırım teşvik edilebilir” dedi. 

Kütükcü: Şartnamelerde bu hassasiyete sahip çıkılsın 

Konya Sanayi Odası Başkanı Kütükcü de yüzde 15 fiyat avantajına zorunluluk getirilmesinin işi keyfi uygulamalardan kurtararak, daha kurumsal ve milli bir yaklaşım sergilenmesine katkı sunacağını söyledi. Özel sektörü olarak, kamunun düzenleyeceği alım şartnamelerinde, hükümetin gösterdiği hassasiyete sahip çıkmalarını beklediklerini ifade eden Kütükcü, “Firmalarımızı, markalarımızı önce kendi topraklarımızda güçlü hale getireceğiz ki dünyada da bir iddia ortaya koyalım. 2 bin 139 ürünü kapsayan düzenlemenin, tüm dünyada büyüme hızlarının düştüğü bu dönemde, yerli firmalarımıza güç vereceğine inanıyorum. Yerli sanayinin desteklenmesi ve katma değerli üretimin artırılmasına yönelik atılmış iyi bir adım” değerlendirmesini yaptı.