Fed trilyonlarca dolar basabilir

Atılım MURAT

Son bir yılda şartlar nasıl da değişti. Bir sene önceki G-20 toplantısında küresel ekonomiyi canlandırmak için büyük teşvik paketleri konuşuluyordu, bugün borç sarmalına giren ülkelerin sıkı tedbir paketleri tartışılıyor. Yatırımcılar ülke bilançolarına olan güvenlerini kaybettiler. Güvenli liman arayanlar; altın, Dolar veya Japon Yen'ine giriyorlar. Bu limanlara ek olarak, iki hafta önceki yazımda İsviçre Frangı'nı önermiştim. İsviçre Merkez Bankası'nın piyasa müdahalelerine rağmen, İsviçre'ye yoğun bir sermaye girişinin olduğuna dikkat çekmiş, bu nedenle Frank'ın değerlenmeye devam edebileceğini belirtmiştim. Beklediğim gibi oldu. Bu hafta İsviçre Frangı, Euro karşısında tarihi zirvesine yükseldi. Dolar karşısında da oldukça güçlü görünüyor. Ülkelerin finansman problemleri dışında, Atlantik'in diğer yakasından gelen ekonomik veriler de pek umut vermiyor. ABD ekonomisinin durumunu öngören endekslerdeki kötüleşmeler devam ediyor. Gayrimenkul sektörünün ikinci bir dip yaşama olasılığı arttı. ABD emlak piyasası 2007 senesinde çökmeye başlamıştı, tam üç sene geçti, dip noktası hala görülmedi. Önemli verilerde ciddi düşüşler görülüyor. Cuma günü yayımlanacak önemli ABD istihdam raporu için beklentiler negatif. ABD ekonomisinin 2010'un ikinci yarısında yavaşlamasını bekliyordum, fakat ekonomik veriler düşündüğümden de zayıf gelmeye başladı. Teşvik paketleri ile birlikte yalan rüzgarı da sona erdi. Borçlarını azaltmaya çalışan şirketlerin, bireylerin yaşadıkları sancılı süreç devam ediyor. Piyasalar açısından bakıldığında, bırakın ikinci dibi, ekonomik büyümedeki olası bir yavaşlama bile fiyatlara henüz girmedi. ABD ekonomisine yönelik endişeler artarsa, Fed tahvil alımlarına tekrar başlayabilir. Ekonomistler Fed'in ne zaman faiz artıracağını tahmin etmeye çalışırken, Fed tam tersine piyasalara likidite vermek zorunda kalabilir. Fed Başkanı Bernanke, 21 Kasım 2002 tarihinde yaptığı 'deflasyon' konulu konuşmada; deflasyonu engellemek için ellerinde bir 'baskı makinesi' olduğunu, sıfır maliyetle diledikleri kadar Dolar yaratabileceklerini söylüyor. Bernanke ayrıca; 'Kalıcı deflasyon modern ekonomi için çok yıkıcı olabilir; yeterli para enjeksiyonu eninde sonunda deflasyonu tersine çevirir' ifadelerini de kullanıyor. Fed, 2008 yılında bu operasyona başladı ve bugüne kadar piyasaya 1.75 trilyon dolar para verdi. Operasyon sona ermesine rağmen, ekonomik datalar deflasyon baskısının hala devam ettiğini gösteriyor. Bunun dışında, küresel ekonomideki kırılganlıklar sürerken, arka arkaya açıklanan 'kemer sıkma politikaları' deflasyonun etkisini daha da şiddetlendirebilir. Fed, bundan önce finans sistemini kurtarmak ve faizleri düşürmek için baskı makinesini çalıştırmıştı. Bu kez deflasyon girdabından kurtulmak için kullanabilir.

Değerli metaller, enflasyonist ortamın yatırım araçları olarak kabul edilir. Ancak gümüş ve altın, deflasyon ortamında da iyi performans gösterebilirler. Büyük Buhran'daki sert deflasyon sürecinde (1929-1932), altının fiyatı sabit olduğundan, gümüş fiyatının hareketlerini inceledim. Gümüş zaman zaman satış görse de, aynı dönemlerde borsalardaki satışlar çok şiddetli olmuş. Deflasyon sonrası dönemde (1933-1935) ise, gümüş getiri anlamında borsalara fark atmış. Modern ekonomistler, 1930'lardan farklı olarak, deflasyonu sadece 'baskı makinesi' ile engelleyebileceklerini düşünüyorlar. Bu nedenle, değerli metallerin deflasyon döneminden sonraki yükselişi 1930'lardan daha coşkulu olabilir.