Ekonomideki canlanma yurt geneline yayılıyor

Naki BAKIR

ANKARA - Krizden çıkış ve ekonomide canlanmanın işareti olarak vergi doğuran faaliyetlerde artış yaşanıyor. Yılın ilk beş ayında neredeyse illerin tümünde vergi tahakkuk ve tahsilatının arttığı gözleniyor.

DÜNYA'nın Maliye Bakanlığı verilerinden yaptığı belirlemeye göre, ocak-mayıs döneminde Türkiye genelinde vergi tahakkuku geçen yıla göre yüzde 23.7 artışla 118 milyar 599 milyon lira, tahsilatı ise yüzde 25 artışla 82 milyar 783 milyon liraya yükseldi. Gerçekleşen toplam vergi tahsilatının, aynı dönemdeki toplam vergi tahakkukuna oranı geçen yıla göre 0.7 puanlık bir artışla yüzde 69.8'e yükseldi. Geçen yıl ilk beş ayda Türkiye genelinde 95 milyar 900.9 milyon lira vergi tahakkuk ederken, bunun yüzde 69.06'sı oranında 66 milyar 233 milyon liralık tahsilat gerçekleştirilmişti.

78 ilde artış var

Anılan dönemde vergi tahakkuku ve tahsilatının, neredeyse tüm illerde geçen yıla göre artış gösterdiği dikkati çekti. Vergi tahakkuku Hatay ve Kastamonu dışındaki 79 ilde, tahsilatı ise bu iki ile Karabük dışındaki 78 ilde artış gösterdi. Zonguldak tahakkuk artışında yüzde 61.6, tahsilat artışında da yüzde 129.9'la rekor kırdı. Geçen yılın aynı dönemine göre tahakkuk artışında Zonguldak'ı yüzde 42.5'le Aksaray, yüzde 37.2 ile Sakarya, yüzde 34.7 ile Elazığ, yüzde 34.1'le Yalova izledi. Tahsilat artışında ise Zonguldak'ın yanı sıra Sakarya'da da yüzde 101'le rekor bir artış yaşandı, bu ili de yüzde 66.3'le Aksaray, yüzde 65.9'la Hakkari ve yüzde 58.8'le Kilis izledi.

Tahsilat oranında artış

Bu arada 81 ilin 58'inde vergide tahsilat/tahakkuk oranının geçen yılın aynı dönemine göre daha yüksek olduğu gözlendi. Geçen yıla göre en yüksek oranlı tahakkuk ve tahsilat artışının yaşandığı Zonguldak ili, tahsilatın tahakkuka oranındaki artışta da başı çekti. Bu ilde geçen yıl ocak-mayıs döneminde yüzde 39.8 olan tahsilat/tahakkuk oranı, bu yıl aynı dönemde yüzde 56.6'ya çıktı. Zonguldak'ta vergi tahsilatının tahakkuka oranı ilk beş aylık dönemler itibariyle 16.8 puanlık artış gösterdi. Tahsilatın tahakkuka oranındaki artışta Zonguldak ilini 11.25 puanla Sakarya, 9.1 puanla Iğdır, 8.5 puanla Mardin, 8.4 puanla Kilis izledi.

En yüksek oran Kocaeli'de

Vergi tahsilatının tahakkuka oranı en yüksek il ise değişmeyerek Kocaeli oldu. Kocaeli'de geçen yıl ocak-mayıs döneminde yüzde 85.5 olan tahsilat/tahakkuk oranı, bu yıl da yüzde 86.04 düzeyinde gerçekleşti. Söz konusu düzeye göre yapılan sıralamada bu ili yüzde 76.6 ile İstanbul, yüzde 76 ile İzmir, yüzde 72.7 ile Mersin, yüzde 69.6 ile Rize izledi. Tekirdağ yüzde 66.2, Hatay yüzde 63.3, Tunceli yüzde 63.1, Kırıkkale yüzde 62.6, Ankara yüzde 62.2 ile tahsilat/tahakkuk oranı en yüksek ilk 10 il arasında yer aldı.

Verginin yüzde 45'i İstanbul'dan

Yılın ilk beş ayındaki toplam vergi tahakkukunun yüzde 41 oranındaki 48 milyar 618 milyon lirası İstanbul'a ait olurken, toplam tahsilatın ise yüzde 45 oranındaki 37 milyar 238 milyon liralık bölümü tek başına bu ilden elde edildi. İstanbul'da vergi tahsilatı geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 26.8 oranında 7 milyar 870.5 milyon lira artış gösterdi. Aynı dönemde toplam tahsilatın yüzde 12.8 oranındaki 10 milyar 579 milyonu Ankara, yüzde 12.5 oranındaki 10 milyar 310.5 milyonu Kocaeli, yüzde 10.2 oranındaki 8 milyar 439 milyonu İzmir'den elde edildi. Bursa 1 milyar 856 milyon, Mersin 1 milyar 628 milyon, Antalya 1 milyar 16 milyon, Tekirdağ 679 milyon, Adana 630 milyon ve geçen yıla göre düşüş yaşanmasına rağmen Hatay 595 milyon lira ile en çok vergi toplanan ilk 10 il arasında yer aldı. Söz konusu 10 ilden toplanan vergi, 72 milyar 970 milyon lira ile toplam tahsilatın yüzde 88'ini oluşturdu. Diğer illerin tümünden toplanan vergi ise 9 milyar 813 milyon lira oldu.

Vergi Konseyi Başkanı Mustafa Uysal: Gelir artışı ekonomik büyüme kaynaklı ama cari açığa dikkat edilmeli

Vergi Konseyi Başkanı Mustafa Uysal, Mayıs ayı bütçe verilerinin olumlu olduğunu, ekonomik büyüme devam ettiği sürece, baz etkisi de dikkate alındığında gelir artışının devam etmesini beklendiğini kaydetti.

Bütçe verilerinin mevcut trend devam etmesi halinde ikinci çeyrekte de çift haneli büyümeye gidilmesinin sürpriz olmayacağını işaret ettiğini belirten Uysal DÜNYA'ya şu değerlendirmeyi yaptı. "Gelir artışı, ekonomideki büyümeye işaret ediyor. Özellikle ithalata bağlı olarak KDV artışı, içerde de KDV artışı ekonomide tekrar büyümeye girdiğimizi gösteriyor. Belki çift hanede büyüme ihtimali de var. İthalattaki artış bütçe gelirini artırıyor ama cari açık yeniden risk oluşturur mu ona bakmak lazım ve önümüzde en fazla bunu konuşmamız gereken nokta. İhracatın yarıya yakını AB ülkelerine.. Avro bölgesinde toparlanma olmaması ihracatı olumsuz etkilerken, ithalatta yüksek artışla karşılaşırsak ciddi bir sorun olarak kendini gösterecektir.

Geçmişte cari açık olsa da doğrudan yabancı sermaye ve portföy hareketleriyle karşılanıyordu. Şimdi yabancı sermaye girişindeki azalmayı da hesaba katmak gerekir. Mevcut durumda kur baskısı da gözleniyor. Cari açık finansmanı için bankaların uzun vadeli tahvil çıkarma istekleri dikkate alınabilir. Bankalarda pozisyon açığı olmaması için uzun vadeli özel sektör tahvili yolu açılırsa cari açık finansmanına katkı sağlayabilir. Diğer bir yol da tabii ki doğrudan yabancı sermaye girişleri ve özelleştirme"